سه شرط ایران برای آمریکا در بن‌بست مذاکرات
با وجود توقف مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن، تحرکات دیپلماتیک اخیر از احتمال گشایش در بن‌بست گفتگوها حکایت دارد؛ مشروط بر آنکه ایالات متحده به سه شرط کلیدی ایران تن دهد.
ایران در چارچوب رایزنی‌های خود با سه کشور اروپایی (تروییکای E3)، از آمادگی مشروط برای ازسرگیری مذاکرات با آمریکا خبر داده و سه مطالبه اساسی را برای آغاز گفت‌وگوهای نهایی مطرح کرده است:
جلب اعتماد ایران از سوی آمریکا
پرهیز از سوءاستفاده از مذاکرات برای اهداف پنهان یا نظامی
به‌رسمیت شناختن حق قانونی ایران برای غنی‌سازی در چارچوب معاهده NPT
تحلیل شروط سه‌گانه ایران
در توضیح این شروط آمده است که شرط نخست، یعنی «اعتمادسازی»، پاسخی به اتهامات آمریکا مبنی بر فعالیت‌های پنهانی ایران و نقض تعهدات قبلی است. اما اکنون و پس از تحولات اخیر منطقه‌ای و جنگ اخیر، زمینه سوءظن متقابل تا حدی تضعیف شده و به گفته ناظران، آمریکا جز اعلام رسمی و جدی برای اعتمادسازی، ابزار مؤثری در اختیار ندارد.
شرط دوم، مستقیماً متوجه ماجرای حمله اخیر اسرائیل است. ایران معتقد است که هم‌زمانی این حمله با گفت‌وگوهای هسته‌ای، باعث شد تهران در موقعیتی غافلگیرانه قرار گیرد و آمریکا از مذاکرات به‌عنوان ابزاری برای فریب استفاده کرده است. در مقابل، واشنگتن ضمن رد این اتهام، می‌گوید هشدارهای لازم پیش‌تر داده شده بود.
شرط سوم، یعنی پذیرش حق غنی‌سازی در محدوده صلح‌آمیز و در چارچوب معاهده «ان‌پی‌تی»، به یکی از محوری‌ترین اختلافات تبدیل شده است. اگرچه دولت پیشین آمریکا با هرگونه غنی‌سازی در خاک ایران مخالف بود، اما نادیده گرفتن این حق می‌تواند مشروعیت NPT را زیر سوال ببرد.
نشانه‌هایی از گشایش؟
در ادامه این تحلیل آمده است که با در نظر گرفتن این سه شرط، در صورتی که گفت‌وگوهای ایران با تروییکای اروپایی با درک واقع‌بینانه‌ای از شرایط تهران دنبال شود، آغاز مجدد مذاکرات مستقیم با آمریکا دور از انتظار نیست. به‌ویژه اینکه شرایط برای مذاکرات کشدار و فرسایشی، با وجود خطر جنگ و پیامدهای آن، دیگر فراهم نیست.
از سوی دیگر، ایران از سفر احتمالی معاون دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داده است؛ سفری که هرچند مشروط دانسته شده، اما هم‌زمان با آن، رافائل گروسی از ادامه همکاری فنی تهران با نهاد پادمانی آژانس سخن گفته است. این تحرکات دیپلماتیک می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت ایران به روند شفاف‌سازی تحت نظارت آژانس تلقی شود.
با توجه به هشدارهای جدی درباره خطر درگیری گسترده‌تر در منطقه، اگر اروپا نقش میانجی‌گرانه خود را فعال و بی‌طرفانه ایفا کند و آمریکا به‌جای اعمال فشار، وارد فاز تضمین‌های عملی شود، می‌توان چشم‌انداز مثبتی برای ازسرگیری مذاکرات و کاهش تنش‌ها در نظر گرفت.
در غیر این صورت، تداوم فضای بی‌اعتمادی و تصمیمات یک‌جانبه، تنها به تشدید بن‌بست سیاسی منجر خواهد شد.
