سلام دوباره کلانشهرها به وارونگی هوا همزمان با شیوع کرونا/دلیل اصلی تشدید آلودگی هوا در فصول سرد سال چیست؟

همیشه با رسیدن فصل سرد سال به ویژه در کلانشهرهایی چون تهران شاهد پدید وارونگی هوا و آلودگی شدید محیط های شهری هستیم؛ اتفاقی عذاب آور و کشنده که در این سال ها همراه با ویروس کرونا شرایط وحشتناک تری را ایجاد کرده است.

«بازتاب»؛ آرش خداپرست- با اینکه در سال های گذشته و به صورت پیوسته مدیران شهری و محیط زیست به ویژه در شهر تهران از شعار و برنامه های خود برای حل مشکل آلودگی شهر تهران سخن گفته اند، اما گذشت زمان و تکرار آلودگی هوا در فصل سرد سال که به واسطه وارونگی هوا رخ می دهد، ثابت کرده است این اقدامات موثر و مفید نبوده است.

برخی کارشناسان و منتقدان آلودگی هوا در فصل سرد سال را مرتبط با حجم بالای تردد در شهرهایی مثل تهران می دانند و به همین دلیل مدت هاست که طرح هایی چون ترافیک و کاهش آلودگی هوا با هدف کاهش تردد و در نتیجه کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها به ویژه تهران با جدیت اجرایی شده است.

با این همه هنوز شاهد این هستیم که وضعیت هوا شرایط مناسبی ندارد و بدون شک امسال نیز با گذشت زمان و ورود به روز و ماه های سردتر شاهد شرایط نگران کننده تری خواهیم بود.

امروز چهارشنبه شاخص آلودگی هوا در شهر تهران به عدد ۱۰۰ که همان حد سلامت است، نزدیک شد و پنجشنبه گذشته نیز شاخص با عبور از عدد ۱۰۰ وضعیت نارنجی را برای شهر تهران به تصویر کشید.

همچنین شاهد این بودیم که در تاریخ ۴ مهرماه کیفیت هوای شهر تهران با شاخص ۱۲۰ در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه قرار گرفته بود.

انتظار می رود در روزهای آتی و به مرور با سردتر شدن هوا شاهد تشدید پدیده وارونگی هوا و در نتیجه آلودگی شدید هوای شهر تهران و نیز دیگر کلانشهرها باشیم.

این رویه در حالی است که شهروندان ایرانی انتظار به حق مدیریت مطلوب آلودگی هوا را از مدیران سابق و فعلی کلانشهرها دارند و اتفاقاً همین مهم به صورت پیوسته در شعارهای مدیران شهری تکرار شده است.

اکنون و در حالی که سال ها از شعارهای مدیران شهری برای حل ریشه ای بحران آلودگی می گذرد، مشاهده می کنیم که تقریباً اتفاق مثبت و امیدوار کننده ای در این حوزه رقم نخورده است.

به زعم بسیاری از کارشناسان فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی و نیز تردد خودروهای فرسوده یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرهاست که اتفاقاً مدیران شهری برای حل این مشکل اقدام عاجل و موثری نمی کنند.

این کم کاری عجیب در حوزه مورد اشاره در حالی است که از آنسو پژوهش های علمی نشان می دهد با کاهش سهم خودروهای شخصی بنزین سوز و افزایش حمل و نقل عمومی گازوئیل سوز تناژ انتشار آلودگی هوای شهر تهران به شدت کاهش خواهد یافت و از بابت گسترش ۱۵ درصدی سهم اتوبوس ها روزانه ۵۷۵ تن آلاینده کمتر منتشر شده و سالانه از انتشار ۲۱۰ هزار تن آلاینده جلوگیری می شود.

علاوه بر مورد بالا همچنین مستند بر پژوهش های علمی قابل ذکر است که همچنین از بابت کاهش مجموع سهم شخصی و موتور سیکلت سیصد و نودهزار تن کاهش انتشار سالانه خواهیم داشت و با توجه به تفاوت در انتشار آلاینده های بامنشا بنزین و گازوییل کم گوگرد و اینکه یک کیلومتر نفر پیمایش با خودرو شخصی پانزده برابر یک کیلومتر پیمایش با اتوبوس آلاینده منتشر می کند، صرفه جویی در انرژی با تغییر سهم سفر ۱۵ درصدی از وسایل شخصی به عمومی روزانه بیش از ۶۰۰ میلیون تومان و سالانه برابر ۲۲۰ میلیارد تومان خواهد بود.

این مهم همواره تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و نیز خروج خودروهای فرسوده از چرخه تردد برای نجات شهرها از آلودگی هوا را به مسئولان گوشزد می کند، اما از آنجایی این دستور کار مشمول هزینه است، متولیان امر پیوسته از آن فرار می کنند و در مقابل به اجرایی طرح هایی چون طرح کاهش آلودگی هوا و طرح ترافیک که به نوعی جنبه درآمدزایی دارند، علاقه فراوانی از خود نشان می دهند.

رویه فعلی آن هم در شرایطی که شیوع ویروس کرونا نیز از سوی دیگر امان شهروندان را بریده و نفس بسیاری را به شماره انداخته است، حالا شرایط سخت و اسفناکی را پیش روی عموم مردم به ویژه کلانشهرها قرار داده که رهایی از آن چندان آسان به نظر نمی رسد.

با این اوصاف انتظار می رود توجه ویژه مقامات مسئول به ضرورت اجرای طرح نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و بازبینی در مورد سهم خودروهای فرسوده در آلودگی هوا را پیش می آورد.