سفر هانت به تهران، اذعان بر جایگاه انکارناپذیر ایران درمنطقه
سفر وزیر امور خارجه انگلیس به تهران در شرایطی که آمریکا پس از خروج از برجام فشار بی‌سابقه‌ای را برای بی‌اثر کردن این توافق بین‌المللی اعمال کرده، نشان‌دهنده اهمیت راهبردی برجام و اذعان به جایگاه مهم ایران در منطقه از سوی دولت انگلیس است.
به گزارش ایرنا، به هراندازه که رسانه‌های بین‌المللی سفر «جرمی هانت» به تهران را برای حل‌وفصل پرونده متهمان دو تابعیتی و تحولات منطقه‌ای مصادره می‌کنند، اما بیانیه رسمی وزارت خارجه انگلیس مبنی بر اینکه هانت نخستین وزیر خارجه یک کشور غربی است که پس از خروج آمریکا از برجام به ایران سفر می‌کند، نشان‌دهنده اراده لندن برای پشتیبانی تمام‌قد از این توافق بین‌المللی است.
سفر هانت به تهران چهارمین سفر وزیر خارجه انگلیس به تهران طی 15 سال گذشته به شمار می‌رود. یازده ماه پیش بوریس جانسون وزیر خارجه مستعفی انگلیس نیز که تلاش زیادی را برای متقاعد کردن آمریکا برای ماندن در برجام صورت داده بود به ایران سفر کرد.
تجربه‌ی چهار ماه گذشته نشان داده که هانت برخلاف جانسون و وزرای خارجه اسبق انگلیس، احساسات را بیش‌ازاندازه چاشنی سیاست خارجی کرده تا جایی که او اولین اظهارنظرش درباره ایران را با وعده دهی برای آزادی یکی از همین محکومان امنیتی دو تابعیتی آغاز کرد.
هانت که تیرماه گذشته به‌عنوان وزیر خارجه جدید انگلیس منصوب شد وعده داد تمامی اقدامات ممکن را برای ضمانت آزادی نازنین زاغری شهروند ایرانی-انگلیسی که در ایران به جرائم امنیتی محکوم‌شده، انجام دهد.
زاغری مدیر پروژه شرکت رسانه‌های گروهی «تامسون رویترز» است که فروردین‌ماه سال 1395دستگیر شد.
سپاه ثارالله کرمان مدتی بعد در بیانیه‌ای درباره این دستگیری اعلام کرد: «طی اقدامات اطلاعاتی گسترده در فضای مجازی و حقیقی یکی از سر شبکه‌های اصلی وابسته به بیگانگان که مأموریت‌های مختلفی در راستای تحقق اهداف شوم دشمنان نظام انجام داده بود، شناسایی و دستگیر شد.»
پرونده وی سپس مورد بررسی قرار گرفت و این متهم در دادگاه انقلاب به 5 سال حبس محکوم شد.
هانت معتقد است زاغری بایستی بر اساس موازین انسان دوستانه آزاد و به انگلیس بازگردد. او بااین‌حال پا را فراتر از عرف دیپلماتیک گذاشته و تهران را به زندانی کردن اتباع دو تابعیتی انگلیسی – ایرانی برای مقاصد سیاسی متهم می‌کند.
در ادامه فشارهای سیاسی لندن برای آزادی زاغری، وزارت امور خارجه انگلیس مهرماه گذشته در اقدامی کم‌سابقه نسبت به سفر شهروندان دو تابعیتی ایرانی – انگلیسی به ایران هشدار داد و تأکید کرد تنها در شرایط ضروری به انجام این سفر اقدام کنند. تصمیمی که با موج مخالفت ایرانیان دو تابعیتی مقیم انگلیس مواجه شد و متعاقباً حمید بعیدی نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن اعلام کرد: تهران عمیقاً معتقد است و تلاش می‌کند که اتباع ایران روابط عمیق با سرزمین مادری خود را حفظ کرده و به‌طور مستمر و بدون هیچ‌گونه نگرانی برای گردشگری، بازدید خانواده و تجارت به میهن خود سفر کنند.
باوجوداین اختلافات، اهمیت رابطه دو کشور را می‌توان در حس امنیت وزیر خارجه انگلیس در بازدیدش از بازار تهران جویا شد که این اقدام در خلال اختلافات دو کشور و اوج تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا و فضاسازی‌های تبلیغاتی رسانه‌های غربی، ثابت کرد که ایران از نگاه لندن سکوی ثبات منطقه است.
در واقع اقدام هانت در این رابطه را می‌توان در کنار سفر یک‌روزه و به‌شدت امنیتی هفته گذشته او به عربستان و امارات مقایسه کرد که حاکی از ارزیابی مثبت او نسبت به امنیت داخلی کشور دانست.
وزیر امور خارجه انگلیس در سفر خود به تهران با محمدجواد ظریف همتای ایرانی و علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و درباره مسائل مختلف دوجانبه میان تهران و لندن و مسائل مهم منطقه‌ای گفت‌وگو کرد.
در جریان دیدار وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و انگلیس که روز گذشته در وزارت امور خارجه برگزار شد، دو طرف جنبه‌های مختلف روابط و مناسبات دوجانبه ازجمله مسائل مرتبط با سازوکار مالی اروپا موسوم به اس پی وی (SPV) برای پیشبرد روابط اقتصادی و تجاری در چهارچوب برجام را مورد تبادل‌نظر و گفت‌وگو قراردادند.
طرفین همچنین در خصوص مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای ازجمله لزوم تسریع در پایان دادن به جنگ در یمن و نیز سایر روندهای جاری در منطقه گفت‌وگو کردند.
هانت متعاقباً با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار و با اشاره به مشکلات و موانعی که دولت آمریکا در مسیر مبادلات مالی و روابط بانکی پس از برجام ایجاد کرده است، بر ضرورت پیگیری و حل‌وفصل مسائل پیش رو تأکید کرد.
وی با ابراز خرسندی از سفر به جمهوری اسلامی ایران و دیدار و گفت‌وگو با مقامات عالی کشورمان، اظهار داشت: اروپا مایل به حفظ دستاوردهای برجام است و در این مسیر ایده‌هایی مانند تأسیس سامانه تبادل مالی مستقل از آمریکا و اقتصاد بدون دلار را با جدیت دنبال کرده و در تلاش مشترک برای عملیاتی کردن آن است.
پس از خروج آمریکا از برجام اتحادیه اروپا ضمن فعال کردن قانون انسداد برای حمایت از فعالیت شرکت‌های خود در ایران، اعلام کرد که سازوکار ویژه مالی موسوم به اس پی وی را برای ادامه تجارت شرکت‌های خارجی با ایران و فروش نفت ایران و امکان مبادله تجاری ایران با جهان ارائه می‌کند.
هرچند هنوز جزئیات دقیقی از این سازوکار مشخص نیست، اما اس پی وی نوعی سیستم بورس مانندی است که ایران می‌تواند در ازای فروش نفت به یکی از کشورهای اروپایی، از کشور دیگر کالا یا خدمات دریافت کرده و مراودات مالی را با جایگزینی یورو به‌جای دلار ادامه دهد.
این اقدام به‌شدت خشم طرف آمریکایی را برانگیخته و برایان هوک نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران در مورد شکستن تحریم‌های آمریکا هشدار داده است.
بااین‌حال هانت پس از دیدار با همتای ایرانی خود در این رابطه به گاردین گفته است: واشنگتن حق دارد که دیدگاه خود درباره برجام را تغییر دهد اما این به این معنی نیست که مواضع متحدان آمریکا نیز به‌طور اتوماتیک تغییر کند و شبیه آن‌ها شود.
اظهاراتی که مشابه آن را الیستر برت معاون امور خاورمیانه وی هفته گذشته در گفت‌وگو با ایرنا بیان داشت و گفت: همه اعضای برجام، دنیا را لزوماً به شکل مشابهی نمی‌بینند. برجام به ما نشان داد، وقتی پای منافع مشترک در میان باشد، توافق به‌رغم وجود اختلافات امکان‌پذیر است.
برت همچنین اظهار داشت: آمریکا به‌خوبی ازآنچه اعضاء برجام درزمینهٔ سازوکار ویژه مالی در حال انجام هستند آگاه است. ما در این زمینه آمریکا را آگاه کرده‌ایم؛ اما آن‌ها کار خودشان را کرده‌اند و ما نیز کار خودمان را می‌کنیم.
این واقعیت انکارناپذیر است که انگلیس برای جبران خسارت‌های ناشی از خروج از اتحادیه اروپا، چشم به گسترش همکاری‌های تجاری با آمریکایی دوخته که دست بر قضا، دونالد ترامپِ تاجر ریاست آن را بر عهده دارد. بااین‌حال سیاست یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در تحولات بین‌المللی لندن را نگران کرده و اینک نسبت به فروپاشی رویکرد چندجانبه گرایی اروپا احساس خطر می‌کند.
وزیر امور خارجه انگلیس در مصاحبه با گاردین، تحریم‌های آمریکا علیه ایران در کنار سایر بحران‌های منطقه را مانند انبار باروتی می‌داند که ‘ اگر این‌ها را کنار هم قرار دهیم و به خطرات منجر به جنگ جهانی اول نگاه کنیم می‌بینیم که رویدادهای کوچک مثل زنجیره‌ای از رویدادها می‌توانند عواقب فاجعه باری داشته باشند.’
به‌هرروی تصمیم وزیر امور خارجه انگلیس برای سفر به تهران که به گفته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان ‘ از مدتها قبل برنامه ریزی شده بود’ به‌رغم مشکلات داخلی انگلیس و احتمال دلخوری آمریکا نشان‌دهنده اهمیتی است که لندن برای بهبود روابط با ایران قائل است.
