سرنوشت شام ؛ بزرگترین معمای 2018 /ترکیه خاک سوریه را ترک خواهد کرد؟

از روزی که بحران سوریه شروع شد حداکثر تا یک سال بعد دولت و مردم این كشور عامل تعیین کننده در روند وقایع و سرنوشت آن بودند. از سال سوم به بعد عملا دولت و مردم این کشور چشم به قدرت های جهانی و منطقه ای داشتند.
اکنون نیز که گفته می شود شکست نهایی داعش در سوریه نزدیک است، باز این قدرت های جهانی و منطقه ای هستند که دور میزها می نشینند تا برای آینده سوریه تصمیم بگیرند. اما جالب اینجاست که تنها هدف و نقطه نظر مشترکی که در بین تمام آنها وجود داشت، نابودی داعش بود و اکنون به نظر ميرسد که سوریه بیشتر در كانون افتراق آرا قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي قرار گيرد. در بین قدرت های جهانی، روسیه به متحد استراتژیک سوریه بدل شده است و ایالات متحده با وجود نرم تر شدن مواضعش اما همچنان با دولت اسد سر ناسازگاری دارد و برای پیشبرد منافعش از نیروهای دموکراتیک سوریه حمایت می کند که بخش اعظمی از مناطق شرقی و شمال شرقی سوریه را تحت کنترل دارند. در میان قدرت های منطقه ای نیز، ایران دیگر متحد استراتژیک دولت اسد است و ترکیه برای عقب نماندن از قافله، با حمایت از ارتش آزاد و سایر گروه های موسوم به میانه رو، بخش هایی از شمال سوریه را تحت کنترل دارند. اما عربستان و متحدانش در خلیج فارس، با حمایت از دیگر گروه های معارض در سوریه، عملا به نفوذ در میان آنها اکتفا کرده اند.

در این بین، تعاملات سیاسی میان سوریه، روسیه و ایران جریان دارد . از سوی دیگر عربستان سعودی به موازات برگزاری نشست های میان سه کشور مذکور، با برگزاری نشست میان گروه های معارض مسلح و سیاسی سعی می کند خود را همچنان در میان بازی سوریه مطرح نشان دهد. اگرچه در پایان تمام این نشست ها بیانیه هایی صادر می شود که نقطه مشترک همه آنها تاکید بر راه حل سیاسی بحران سوریه است، اما افتراق منافع در میان تمام این قدرت ها همچنان زیاد است. روسیه در سوریه به دنبال تداوم یافتن نفوذ سابقش است و می خواهد همچنان پایگاه دریایی طرطوس را برای خود حفظ کند تا حضوری دائمی در منطقه مدیترانه داشته باشد، اما از طرف دیگر با تمامی خواسته های ایران نیز نمی تواند کنار بیاید. اکنون ایران یکی از قدرتمند ترین کشورهای منطقه است و حضور در سوریه ، عراق و لبنان رژیم صهیونیستی را به شدت هراسان کرده است.

از سوی دیگر خاورمیانه بزرگترین سکته در مسیر اقتصاد جهانی است که به توجه به اهمیتی هم که در اقتصاد جهانی دارد، برای اقتصاد های بزرگ بسیار مهم است که این سکته را رفع کنند. به علاوه ایالات متحده و سایر متحدین غربی اش از ابتدای بحران سوریه مداوما از لزوم رفتن اسد گفته اند و اکنون که جایگاه وی را مستحکم تر از هر زمانی طی شش سال گذشته می بیبنند و البته اینکه رقیب خود روسیه را پیروز میدان، به نوعی خدشه بر پرستیژ خود حس می کنند. عربستان نیز کم و بیش وضعی مشابه دارد.

این کشور که مشخص نیست تا کنون چقدر کمک تسلیحاتی و مالی به گروه های معارض کرده است (تخمین ها از صدها میلیون دلار تا چند میلیارد دلار است)، تا بتواند با ساقط کردن نظام اسد دولتی سنی و نزدیک به خود را در این کشور حاکم کند و با قطع کردن راه ارتباطی ایران با لبنان، کشور اخیر را نیز بیشتر زیر سایه خود بگیرد، اکنون تمام سرمایه گذاری اش را بر باد رفته می بیند. ترکیه اما با هدفی مشابه عربستان، این تفاوت در سیاست هایش بود که هدفش بیش از آنکه ایدئولوژیک باشد، اقتصادی، استراتژیک و ناسیونالیستی بوده است. ترکیه که از زمان قدرت گرفتن اردوغان به نوعی میل بازگشت به عظمت امپراتوری عثمانی را در سر داشته، موقعیت را بیش از هر جا در سوریه بحران زده مناسب دید تا به یکی از سرزمین های از دست رفته اش بازگردد و احیای قدرتش را از آنجا کلید بزند. از سوی دیگر، ترک ها تمام تلاش خود را می کنند که از قدرت گرفتن کردها در سوریه جلوگیری کنند که مبادا هم الگویی شود برای کردهای ترکیه و هم پایگاهی مستحکم برای مبارزان کرد مسلح.
اما زمانی که از گروه های معارض تحت حمایتش نا امید شد، نهایتا خود راسا دست به کار شد و ارتش این کشور از مرزهای سوریه عبور کردند و اگرچه بارها آنکارا اعلام کرده که با متحقق شدن اهدافش به زودی نیروهایش را از سوریه عقب خواهد کشید، اما همچنان در شمال این کشور حضوری پررنگ دارند. با توجه به این تعداد قدرت های دخیل و اهداف متناقض و متعارض و البته کوتاه نیامدن هیچ یک از مواضع خود مگر به جبر شکست در میدان عمل، عملا بسیار بعید است که در آینده ای نزدیک بیانیه های سیاسی جامه عمل به خود بپوشند و تغییری محسوس در وضعیت سوریه ایجاد شود. در واقع از این لحظه به بعد، اگر این قدرت ها نتوانند در خواسته های خود تعدیل ایجاد کنند و از مواضع سرسختانه خود عقب بنشینند، جنگ باید به سمت مناطق نفوذ هر یک سوق پیدا کند و احتمالا مواضع کردها در اولویت نخست خواهد بود.

منبع:نامه نیوز