سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)، بزرگترین بازار شفاف دولت

سامانه تدارکات الکترونیکی دولت یا سامانه ستاد www.setadiran.ir، اگر بزرگترین سامانه مالی و معاملاتی دولت نباشد، دست کم یکی از بزرگترین آنهاست که مبتنی بر مفاد، مواد و محتواهای قانونی متفاوت و استوار همانند ماده 50 قانون احکام دائمی توسعه کشور، ماده 9 برنامه توسعه ششم، تبصره 5 ماده 169 قانون اصلاح قانون مالیات های مستقیم و مصوبه های هیئت دولت شکل گرفته است.

سید امیر اصغری (مدیریت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت) گفت: در این بازار الکترونیکی معاملاتی، وزارتخانه ها، دستگاههای اجرایی مشمول قانون برگزاری مناقصات و سایر قوانین مالی و معاملاتی بخش عمومی بایستی با رعایت قانون تجارت الکترونیکی و قانون برگزاری مناقصات، معاملات خود را در این بستر انجام دهند. از سوی دیگر، تامین کنندگان کالا و خدمات کل کشور می توانند با حضور در این معاملات از منافع مالی آن منتفع گردند.

وی همچنین از مزایای سامانه ستاد به موارد زیر اشاره کرد:

1– ایجاد بستری شفاف جهت فسادزدایی انجام معاملات: با راه اندازی این سامانه، هم اکنون دولت این دانش را بطور کامل دارد که چه دستگاهی، چه معامله ای را با چه کسانی، تحت چه ضوابطی، در چه رقابتی، با چه شرایطی و در چه زمانی انجام داده است. بایستی اذعان نمود که دیجیتالیزه کردن فرآیندهای سنتی، نرخ فساد را صفر نمی کند اما ریسک انجام تخلف و فساد را کمینه می کند. به عبارتی، اگر تعمدی در انجام تخلف وجود داشته باشد، ردپاها به وضوح در سیستم می مانند. در نیمه نخست سال، شفاف سازی معاملات وزارت صنعت، معدن و تجارت در سامانه ستاد انجام شد؛ بدین گونه که تمامی معاملاتی که وزارت صمت و سازمان های تابعه آن انجام می دهند و نصاب آنها از 2 میلیون و 500 هزار تومان بالاتر است در این سامانه در قسمت پنل شفاف سازی معاملات قابل رویت است. در گام بعدی، در اسفند 97، معاملات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز اطلاع رسانی گردید. این روند به تدریج برای تمامی دستگاهها انجام خواهد گردید. بدیهی است که اگر دستگاهها، افزون بر چشم دستگاههای نظارتی همانند سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات کشور، چشم مردم را نیز نظاره گر انجام معاملات خود ببینند، نرخ انجام تخلف کمینه خواهد گردید. البته این اطلاع رسانی، شفاف سازی پس از انجام تمامی مراحل در سامانه ستاد است و رسالت این سامانه بسیار بیشتر از اطلاع رسانی است.

2- ایجاد یک بستر معاملاتی منصفانه برای رقابت تمامی تامین کنندگان کالا و خدمات در کل کشور: سامانه ستاد بر بستر وب است؛ برای مثال برای تامین کنندگان جنوب کشور، این امکان فراهم است که پاسخگوی نیازمندی های دستگاههای شمال کشور نیز باشند. لذا این امکان، می تواند موجب رونق کسب و کارهایی شود که شاید تا دیروز تنها پاسخگوی دستگاه های استان و یا شهر خود بودند و مساوات را در اختیار قرار می دهد.

3- داده های پرارزشی در این سامانه برای استفاده در تصمیمات مدیریت کلان کشور وجود دارد. مبتنی بر این داده های عظیم و کاویدن بر روی آنها، برای مثال سازمان برنامه و بودجه کشور می تواند مبتنی بر هزینه کرد سال گذشته دستگاه و نهادهایی که از بودجه دولتی ارتزاق نموده اند، برآورد و تامین بودجه واقعی تری را در سال آینده جهت تخصیص در نظر گیرد یا برای مثال می توان سیاست گذاری های کلان پیرامون تولید یک کالای خاص، وارد نمودن آن یا خرید قطعی نمودن آن را بر مبنای داده های واقعی سامانه انجام داد.

4- ایجاد و حفظ محرمانگی از دیگر مزایای سامانه است. تمامی پاکات معامله از جمله پاکت ج مناقصات که مشتمل بر پیشنهادات مالی است، با استفاده از روش های ترکیبی رمزنگاری متقارن و نامتقارن رمز می شوند و تنها توسط دستگاه  معامله گزار و تنها در زمانی که بایستی این پاکات گشوده شوند، بازگشایی می شوند. افزون بر رمزنگاری، از امضای دیجیتال و مهرزمانی نیز بهره برده می شود که مشخص شود چه کسی بر روی چه سندی، چه زمانی مجوز چه کاری را داده است.

5- سامانه ستاد، یکی از بهترین گلوگاه ها برای جلوگیری از معامله کالاهای خارجی دستگاه هاست. هم اکنون تعامل خوبی با معاونت امور صنایع وزارت صمت شکل گرفته است و کالاهایی که آن معاونت به یقین برسد که بدیل و نظیر داخلی دارند و در سامانه ستاد نیز تامین کننده آن حضور دارد را مشخص کرده و ارسال می کنند تا در این سامانه، امکان معامله آنها غیرفعال شود.

6- امکان نظارت سیستمی برای دستگاه های نظارتی بر بستر این سامانه میسر شده است و همکاران عزیز در این دستگاه ها می توانند با ورود به سامانه، اطلاعات مورد نیاز برای مونیتورینگ و نظارت را مشاهده نمایند. اگر چه انطباق عملکرد سامانه با بندهای قانونی، فرآیند نظارت را تسهیل می کند.

اصغری همچنین پیرامون داده های آماری سامانه اشاره کردند که تاکنون بیش از 58 هزارمیلیارد تومان تراکنش مالی(بیش از 48 هزار میلیارد تومان مناقصه، قریب 4 هزار میلیارد تومان مزایده و بیش از 6 هزار میلیارد تومان خرید جزئی و متوسط) در این سامانه صورت گرفته است. در سامانه ستاد، تاکنون 5900 دستگاه اجرایی، 80 هزار تامین کننده و بیش از 25 هزار مزایده گر ثبت نام کرده اند و بیش از 730 هزار معامله در گردش و نهایی شده در سامانه اجرا شده است.وی افزود، از جمله اقداماتی که امیدواریم در ابتدای سال آتی شاهد به بار نشستن آن در سامانه ستاد باشیم عبارتند از:

1- ارتباط سیستمی با سامانه های سازمان برنامه و بودجه برای جلوگیری از تعدد ورود اطلاعات در سامانه های متفاوت و همچنین دریافت اطلاعات صلاحیت پیمانکاران و مشاوران بطور سیستمی از این سازمان

2- ارتباط سیستمی با بانک مرکزی برای احراز اصالت ضمانتنامه های بانکی که ارائه این سرویس، موجب تسهیل فرآیند برای دستگاه ها و تامین کنندگان درحین معامله خواهد شد.

3- فراهم نمودن امکان ثبت نام غیرحضوری مبتنی بر فراهم شدن وب سرویس های هویتی ثبت احوال، شاهکار، اتباع خارجی، کد پستی، مجوزها و … اکنون می توان ثبت نام را بدون حضور تامین کنندگان به دفاتر ثبت نام انجام داد.

4- فراهم نمودن امکاناتی برای ورود شرکت های حمل و نقل و تحویل اینترنتی که بتوانند سرویس حمل  و نقل را برای برنده معاملات از مکان تامین کننده به دستگاه انجام دهند.

اصغری در پایان افزود که اتاق های بازرگانی، اتحادیه ها و اصناف باید حضور پررنگ تری برای معرفی این سامانه به افراد زیرمجموعه خود داشته باشند تا دایره وسیع تری بتوانند از این بازار بزرگ به صورت منصفانه بهره مند شوند. در سالی که گذشت، جلسات بسیاری با روسای اتحادیه های متفاوت گذاشته شد تا تمامی این عزیزان بتوانند با اطلاعات بیشتری خود مفسر و تبیین کننده سامانه برای سایر زحمت کشان و عرضه کنندگان کالا و خدمات کل کشور باشند.