سالمونلا ؛ بفرمایید باکتری!

چند ساعت بعد

اینجا بازار فروش مواد پروتئینی در منطقه شرق شهر است. به یکی از فروشگاه های عرضه گوشت مرغ مراجعه و درباره مرغ های یخ زده ای که به جای مرغ گرم فروخته می شود سوال می کنم. فروشنده بدون آن که تعجب کند، می گوید: از این مرغ ها اینجا زیاد است، در واقع مرغ های منجمد را گرم می کنند و به جای مرغ گرم می فروشند. می پرسم چگونه این کار را می کنند که می گوید: ما این کار را نمی کنیم بلکه عده ای که روش های این کار را بلدند مرغ های منجمد را گرم می کنند و ما فقط عرضه می کنیم، مردم هم می خرند و کسی هم سوال نمی کند.

آیا یخ زدایی به روش غیر اصولی امنیت غذایی مردم را به خطر می اندازد؟ برای یافتن پاسخ این سوال به دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی می روم و پس از پرس وجو با دکترمجیدزاده عضو هیئت علمی این دانشکده آشنا می شوم و سوال خود را از وی می پرسم. وی می گوید: اولین اثری که ورود این مرغ ها به بازار دارد، تهدید امنیت غذایی مردم است به این دلیل که هر ماده غذایی که فریز و دوباره گرم می شود اگر بلافاصله مورد استفاده قرار نگیرد، محیطی مستعد را برای رشد باکتری های مضر فراهم می کند. لاشه مرغ هم از این امر مستثنا نیست، علاوه بر این، لاشه مرغ دارای باکتری هایی همچون ای کولای و سالمونلاست که در صورت به موقع مصرف نشدن باعث انتقال بیماری به انسان، مسمومیت و اسهال می شود.

آمار چه می گوید؟

ایرانی ها در طول سال چقدر مرغ مصرف می کنند؟ در جست وجوهایم به تحقیقی از دفتر آمار وزارت کشاورزی آمریکا می رسم که طی گزارشی با نام «دام و طیور: بازار و تجارت جهانی» به بررسی میزان مصرف سرانه گوشت در 28 کشور مهم جهان شامل کشور های توسعه یافته و در حال توسعه در سال 1390 پرداخته است.طبق این گزارش مصرف سرانه گوشت مرغ در ایران بالغ بر 25.4 کیلوگرم در سال است. آمار اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در سال 95 نیز نشان می دهد که سرانه مصرف گوشت مرغ در ایران 26 کیلو گرم است. همین آمار سرانه مصرف جهانی گوشت مرغ را 11 کیلو ذکر می کند بنا براین ایرانی هادر سال 2 میلیارد و 80 میلیون کیلو گوشت مرغ مصرف می کنند و چنانچه در عرضه این ماده پروتئینی مسائل بهداشتی رعایت نشود صدمات جبران ناپذیری بر جای خواهد گذاشت

چه کسی نظارت می کند؟

سازمان ناظر بر این تخلفات کیست؟ به مسئول پشتیبانی سازمان جهاد کشاورزی می رسم. معلمی با بیان این که بازوی اجرایی جهاد کشاورزی، دامپزشکی است، می گوید: دامپزشکی به این گونه تخلفات رسیدگی می کند.

به اداره کل دامپزشکی استان خراسان رضوی می روم. مسئول هیئت نظارت بر تخلفات محصولات دامی با برخوردی خوب، خواستار ارسال سوالات از طریق پست الکترونیکی می شود که بعد از ارسال سوالات، به موقع پاسخ ما را می دهد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مراکزی وجود دارند که مرغ یخ زده را گرم کنند و با قطعه قطعه کردن، آن را به قیمت مرغ گرم بفروشند؟ می گوید: متاسفانه در بازار آشفته مواد غذایی، افراد فرصت طلب درصدد تقلب و سوء استفاده از اوضاع هستند که از نقطه نظر ایجاد مخاطره برای سلامت انسان در صورتی که محیط غیر بهداشتی باشد و بهداشت فردی و بهداشت محیط و تجهیزات انجام نشود، مشکلات دوچندان می شود. چرا گوشت مرغ، منجمد می شود؟ و شرایط انجمادآن چیست؟ این سوال بعدی است که وی در پاسخ می گوید: یکی از اهداف انجماد گوشت مرغ، ذخیره سازی و افزایش عمر ماندگاری آن است و در صورت انجام فرآیند انجماد در مراکز مجاز و دارای پروانه بهداشتی بهره برداری از دامپزشکی استان و طی کردن مسیر تونل انجماد و برودت منهای 35 درجه سانتیگراد، کیفیت محصول حفظ می شود و لذا حدود یک سال ماندگاری دارد.

وی می افزاید: اگر محصول منجمد، فرآیند یخ زدایی (دیفراست) را طی کند دیگر نباید دوباره منجمد شود چون از کیفیت محصول کاسته می شود. در مراکز توزیع و عرضه، به هیچ وجه اجازه یخ زدایی و قطعه بندی و بسته بندی دوباره داده نمی شود و این اقدام به دلیل دخل و تصرف در بهداشت و سلامت محصول، غیر مجاز بوده و تحت عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی، مستوجب برخورد از طریق دستگاه قضایی است.

آیا دامپزشکی تکنیک هایی دارد که مرغ یخ زده گرم شده را تشخیص دهد؟ این مسئول در پاسخ می گوید: در حال حاضر با بهره گیری از تکنیک های پیشرفته آزمایشگاهی در اداره کل دامپزشکی استان به راحتی امکان شناسایی گوشت مرغ یخ زدایی شده از گوشت مرغ تازه مهیاست و در صورت هرگونه ابهام و شک در زمان بازدید و بازرسی کارشناسی، نمونه برداری انجام و به آزمایشگاه هدایت و بررسی های لازم انجام می شود.

وی به تعداد تخلفات از ابتدای سال 1395 هم اشاره می کند و می افزاید: در 8 ماه سال 95 بیش از یکصد هزار بازدید از مراکز تولید، نگهداری، توزیع و عرضه فرآورده های خام دامی در استان توسط کارشناسان دامپزشکی انجام و بیش از 15هزار مورد غیر بهداشتی به دلایل مختلف مشاهده و بیش از 700 مورد از آن ها منجر به تشکیل پرونده تخلف شده که به دستگاه قضایی ارجاع و 44 مورد به پلمب و جلوگیری از فعالیت واحد متخلف منجر شده است. از این میزان 10 درصد در زمره انجماد غیر اصولی یا یخ زدایی و عرضه به جای تازه بوده است.

با وجود آن که وی تعداد این گونه تخلفات را 10 درصد کل تخلفات عنوان می کند، مسئول وقت واحد بازرسی و نظارت بر بهداشت مواد غذایی دامپزشکی مشهد، تعداد این گونه تخلفات را اندک ذکر می کند و می گوید: این گونه تخلفات در اوج مصرف گوشت مثلادر آستانه ماه مبارک رمضان و عید نوروز اتفاق می افتد. البته وی اضافه می کند که این گونه تخلفات نادر بوده و بخش عمده آن مربوط به شایعاتی است که رقبا در بازار گوشت و مرغ به آن دامن می زنند. به دلیل همین شایعات، این واحد با دقت در سطح فروشگاه ها عملیات بازرسی را انجام می دهد. در نهایت وی بیان می دارد به دلیل تعدد بازرسی ها، این تخلف در مشهد نادر است و بیشتر آن ها در شهرستان ها اتفاق می افتد.

بعد از این گفت وگو با توجه به گفته وی، به یکی از شهرستان های اطراف مشهد می روم و موضوع را با دکتر شایسته رئیس دامپزشکی طرقبه در میان می گذارم. وی تعداد واحد های پذیرایی را در طرقبه 400 و تیم های بازرسی را 3 اکیپ نام می برد که در طول هفته بر بازار عرضه و تقاضای مواد غذایی نظارت می کنند. وی اذعان می کند این گونه تخلفات در حوزه وی وجود دارد ولی محدود است و بیشتر پنج شنبه و جمعه اتفاق می افتد که برای آن هم، تمهیدات بازرسی دیده شده و میزان آن نیز کاهش یافته است. دوباره به بازار شمال شرقی مشهد می روم. مرغ های قطعه قطعه شده را می بینم که در بسته های سه، چهار کیلویی داخل یخچال های خوابیده روباز با قیمت مرغ گرم به فروش می رسد.