زنگ خطر پیری در جهان: کدام کشورها در خطرند؟ روند پیری جمعیت در ایران چگونه است؟

سرعت پیر شدن جمعیت در بسیاری از کشورهای جهان افزایش قابل توجهی یافته است. در حال حاضر، ۸٫۵ درصد از جمعیت کل جهان بیش از ۶۵ سال سن دارند که این امر تهدیدی برای اقتصاد کشورها و همچنین اقتصاد جهان است.

طی دهه‌های گذشته جمعیت جهان با سرعت قابل توجهی روند پیر شدن را طی می‌کند. از سوی دیگر، به واسطه پیشرفت علم پزشکی، افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و وقوع جنگ‌های کمتر در مقایسه با صد سال پیش، طول عمر افراد افزایش یافته است.

به گزارش تجارت‌نیوز، در حال حاضر کشورهای توسعه‌یافته بیش از کشورهای دیگر جمعیت سالمند دارند. و این امر ارتباط مستقیمی با بالا رفتن استانداردهای زندگی در این کشورها دارد. جمعیتی که در این مناطق ساکن هستند، تغذیه بهتری دارند و در شرایط اقتصادی بهتری به سر می‌برند. در نتیجه افزایش مراقبت‌های بهداشتی و شیوه زندگی باکیفیت، منجر به بالا رفتن امید به زندگی در این مناطق شده است.

اگر چه در سال ۲۰۱۷، کشور موناکو جایگاه نخست را در میان پیرترین کشورهای جهان از آنِ خود کرد، اما بسیاری از کشورهای در حال توسعه هم در حال پیر شدن هستند.

از سوی دیگر، برخی کشورهای در حال توسعه نظیر نیجر، اوگاندا و مالاوی هم اگر چه جمعیت جوانی دارند اما از استانداردهای پایینی از نظر سطح کیفی زندگی برخوردارند. بر خلاف بسیاری از کشورهای اروپایی که میانگین سنی جمعیت در آنها ۴۰ سال است، متوسط سن افراد این کشورهای جوان در حدود ۱۵ سال است.

بر اساس مطالعاتی که از سوی برخی از موسسات تحقیقاتی انجام شده، پیر شدن جمعیت تهدیدی برای اقتصاد کشورها و همچنین اقتصاد جهان است که مشکلات بسیاری را در زمینه‌های بهداشتی و پزشکی را به وجود می‌آورد. دولت‌ها موظفند با در پیش گرفتن سیاست‌های مناسب با این مشکلات مقابله کنند.

جمعیت جهان در سال ۲۰۱۶ حدود ۷ میلیارد و ۲۸۵ میلیون نفر تخمین زده شده است. در حال حاضر ۸٫۵ درصد از مردم جهان بالای ۶۵ سال سن دارند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم به زودی به ۱۷ درصد برسد.

در اکثر کشورهای جهان نرخ باروری رو به کاهش است. در حالی که امید به زندگی افزایش قابل توجهی یافته است. این دو عامل مشکلات بسیاری را در جنبه‌های مختلف زندگی از جمله اقتصاد، سن بازنشستگی و مستمری بازنشستگی به وجود آورده است.

به عنوان مثال یک‌چهارم جمعیت ژاپن، که یکی از پیرترین کشورهای جهان است، بالای ۶۵ سال سن دارند.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، پیشرفت علم پزشکی و افزایش مراقبت‌های بهداشتی منجر به داشتن زندگی طولانی‌تر شده است.

به همین دلیل و به منظور تلاش برای تعدیل این وضعیت‌ هشداردهنده، بسیاری از کشورها سن بازنشستگی را افزایش داده‌اند. و مردم برای رسیدن به سن بازنشستگی در برخی کشورها باید بیشتر کار کنند. علاوه بر آن، مزایای بازنشستگی هم از سوی دولت‌ها کاهش یافته که این خود وضعیت را تا حدی دشوارتر می‌کند.

در حال حاضر، نرخ باروری با سرعت بسیار بالایی رو به کاهش است و در برخی از کشورها با جمعیت سالخورده مانند ژاپن، میزان مرگ‌ومیر در مقایسه با زادوولد بسیار بالاتر است.

بر اساس تحقیقات انجام‌شده در سال ۲۰۱۴، ۱٫۰۰۱ میلیون نفر در ژاپن متولد شده‌اند. این در حالی است که رقم مرگ‌ومیر در این کشور در همین سال ۱٫۲۶۹ نفر بوده است. با چنین آماری کاملا واضح است که جمعیت ژاپن با سرعت فزاینده‌ای در حال پیر شدن است.

وضعیت در کشورهای در حال توسعه هم چندان مطلوب نیست. در کشورهایی چون چین و ترکیه نیز همچون کشورهای توسعه‌یافته جمعیت در حال پیر شدن است و در عین حال سطح زندگی رو به بهبود است.

این معضل در کشورهای کوچک هم دیده می‌شود. کشورهایی چون آندورا و سن مارینو که از کوچک‌ترین کشورهای قاره اروپا هستند با سرعت بالایی در حال پیر شدن هستند.

در زیر به معرفی پیرترین کشورهای جهان پرداخته‌ایم:

۱- موناکو (میانگین سنی جمعیت: ۵۲٫۴ سال)

شبه‌جزیره موناکو که در دریای مدیترانه و در نزدیکی سواحل جنوب فرانسه واقع شده دومین کشور کوچک دنیاست. موناکو جمعیتی بالغ بر ۳۸ هزار و ۴۹۹ نفر دارد. این کشور توریستی جایگاه نخست را در میان پیرترین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.

۲- ژاپن (میانگین سنی جمعیت: ۴۶٫۹ سال)

جمعیت این کشور حدود ۱۲۷ میلیون نفر است و ۲۷٫۸۷ درصد از مردم ژاپن ۶۵ یا بیش از ۶۵ سال سن دارند.

۳- آلمان (میانگین سنی جمعیت: ۴۶٫۸ سال)

بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا یعنی آلمان در جایگاه سوم کشورهای پیر جهان قرار دارد. جمعیت این کشور ۸۲٫۶۷ میلیون نفر است. افراد بالای ۶۵ سال در آلمان ۲۲٫۰۶ درصد از جمعیت کل این کشور را تشکیل می‌دهد.

۴- سن-پیر و میکلن (میانگین سنی جمعیت: ۴۵٫۹ سال)

سن-پیر و میکلن تنها بازمانده از امپراطوری استعماری فرانسه نو سابق است که همچنان در کنترل فرانسه قرار دارد. ۲۰٫۳۳ درصد از جمعیت این کشور بالای ۶۵ سال سن دارند.

۵- جزایر ویرجین آمریکا (میانگین سنی جمعیت: ۴۵٫۶ سال)

جزایر ویرجین ایالات متحده آمریکا یکی از مناطق خودگردان آمریکا محسوب می‌شود. این منطقه با جمعیت ۱۰۲ هزار و ۹۵۱ نفر در شرق پورتوریکو و جنوب غرب جزایر ویرجین بریتانیا واقع شده و جایگاه پنجم در میان پیرترین کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است.

افراد بالای ۶۵ سال در این کشور ۱۷٫۵۵ درصد از جمعیت این کشور را شامل می‌شوند.

۶- ایتالیا (میانگین سنی جمعیت: ۴۵٫۱ سال)

ایتالیا با ۶۰٫۶ میلیون نفر جمعیت، مدت‌های مدیدی است که در زمره پیرترین کشورهای جهان قرار دارد. ۲۱٫۵۳ درصد از مردم ایتالیا بالای ۶۵ سال سن دارند.

۷- یونان (میانگین سنی جمعیت: ۴۴٫۲ سال)

این کشور در جنوب شرقی اروپا و جنوب شبه جزیره بالکان قرار دارد. افراد زیادی از جمعیت ۱۰٫۷۵ نفری یونان بیش از ۶۵ سال سن دارند.

۸- سن مارینو (میانگین سنی جمعیت: ۴۴٫۲ سال)

سن مارینو یکی از کوچک‌ترین کشورهای اروپایی است. افراد بالای ۶۵ سال این کشور، ۱۹٫۶۵ درصد از جمعیت ۳۳ هزار و ۲۰۳ نفری سن مارینو را تشکیل می‌دهند.

۹- اسلوونی (میانگین سنی جمعیت: ۴۴٫۱ سال)

اسلوونی کشور اروپایی دیگری است که با جمعیت ۲٫۰۶۵ نفری جزو یکی از پیرترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود. ۱۹٫۵۱ درصد از مردم این کشور بیش از ۶۵ سال سن دارند.

۱۰- هنگ‌کنگ (میانگین سنی جمعیت: ۴۴٫۰ سال)

منطقه خودمختار هنگ‌کنگ شهری در جنوب چین است که ۷٫۳۴۷ میلیون نفر جمعیت دارد. افراد بالای ۶۵ سال، ۱۶٫۵۳ درصد این جمعیت را تشکیل می‌دهند.

۱۱- جزیره من (میانگین سنی جمعیت: ۴۳٫۹ سال)

جزیره من جزیره‌ای واقع در دریای ایرلند است. رئیس دولت این کشور ملکه بریتانیا است ولی رسما جزو بریتانیا محسوب نمی‌شود. جمعیت این جزیره ۸۳ هزار ۷۳۷ نفر است. افراد بالای ۶۵ سال این کشور ۲۰٫۳۶ درصد کل جمعیت را شامل می‌شوند.

۱۲- اتریش (میانگین سنی جمعیت: ۴۳٫۸ سال)

بیشترین کشورهای پیر دنیا در قاره اروپا واقع شده‌اند. میانگین سنی در اتریش ۴۳٫۸ درصد است که موجب شده این کشور در جایگاه دوازدهم قرار بگیرد. جمعیت اتریش ۸٫۷۴۷ میلیون نفر است و ۱۹٫۲۶ درصد از جمعیت آن بیش از ۶۵ سال سن دارند.

۱۳- آندورا (متوسط سنی جمعیت: ۴۳٫۷ سال)

آندورا یکی از کوچک‌ترین کشورهای قاره اروپاست و ۷۷ هزار و ۲۸۱ نفر جمعیت دارد. این کشور کوچک یکی از پیرترین کشورهای دنیا به شمار می‌آید.

۱۴- سنت بارتلمی (متوسط سنی جمعیت: ۴۳٫۶ سال)

این کشور در آمریکای شمالی واقع شده و ۱۶٫۷۵ درصد از مردم سنت بارتلمی بیش از ۶۵ سال سن دارند.

۱۵- گورنسی (متوسط سنی جمعیت: ۴۳٫۶ سال)

گورنسی کشوری اروپایی است که مردمی از تبار بریتانیا و فرانسه در آن زندگی می‌کنند. افراد بالای ۶۵ سال در این کشور ۱۹٫۵۸ درصد جمعیت گورنسی را تشکیل می‌دهند.

روند پیری جمعیت در ایران
در سال‌های اخیر حرکت به سمت میانسالی و پیری در ایران نیز سرعت گرفته است.

میانگین سنی جمعیت ایران در سال ۱۳۹۵ برابر با ۳۱٫۱ سال محاسبه شده که در مقایسه با سال ۱۳۹۰، ۱٫۳ سال افزایش نشان می‌دهد.

نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ نشان می‌دهد تنها ۶٫۱ درصد از مردم ایران ۶۵ سال یا بیشتر سن دارند.