روسیه در دو دهه گذشته، دو بار با آمریکا بر سر ایران معامله کرده اما نتیجه نگرفته

نیکلای کوژانوف در المانیتور نوشت: بعد از افزایش سطح همکاری‌های دوجانبه بین مسکو و واشنگتن در ماه‌های اخیر، دوباره شاهد گمانه زنی‌هایی در مورد این فرضیه بوده ایم که شاید مسکو به دنبال معامله با دونالد ترامپ بر سر ایران باشد. برخی تحلیلگران معتقدند که شاید پوتین حمایت سیاسی خود را از تهران در ازای کاهش فشار‌های اقتصادی و سیاسی واشنگتن علیه مسکو قطع کند. اما تردید‌های زیادی در مورد این فرضیه وجود دارد.

به گزارش بازتاب؛ در ادامه این مطلب آمده است: سفر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در تاریخ ۱۵ مه به مسکو مورد استقبال کرملین قرار گرفت. مقامات روسی انتظار داشتند که کانال‌های ارتباطی بین دو کشور بعد از پایان تحقیقات رابرت مولر، بازپرس ویژه پرونده انتخابات ۲۰۱۶ تقویت شود. به نظر می‌رسد که بعد از سفر پمپئو به سوچی انگیزه دو کشور برای امتیاز دادن به یکدیگر و حل و فصل اختلافات دو جانبه افزایش یافته است. مقامات آمریکایی تصور می‌کردند که کرملین احتمالا حاضر به معامله بر سر ایران خواهد بود.

بعد از سفر سوچی، گمانه زنی‌های زیادی در مورد برنامه‌های مسکو و واشنگتن صورت گرفته است. شبکه بلومبرگ گزارش کرد که روسیه با درخواست ایران برای خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ مخالفت کرده است. با توجه به اهمیت بازار جهانی نفت برای منافع ملی مسکو، برخی تحلیلگران ادعا کردند که تشدید فشار‌ها علیه تهران می‌تواند مزایایی برای دولت پوتین به همراه داشته باشد. مطابق با متن توافق وین بین کشور‌های عضو اوپک و ده کشور تولید کننده غیر عضو، همه کشور‌های تولید کننده از جمله روسیه باید سطح تولید نفت خود را به منظور بالا نگه داشتن قیمت نفت محدود کنند. اما در صورتی که سطح صادرات نفت ایران در بازار جهانی کاهش پیدا کند، روسیه می‌تواند خواستار افزایش سهم خود از بازار جهانی شود. تولید کننده‌های نفت روسیه از جمله شرکت دولتی روسنفت برای مدتی طولانی خواستار افزایش سهم روسیه در بازار جهانی نفت بوده اند.

اما رویداد‌های بعد از سفر پمپئو به روسیه نشان دادند که مسکو آمادگی حمایت از کمپین فشار حداکثری واشنگتن علیه تهران را ندارد.

در تاریخ ۱۸ ژوئن کمیسیون مشترک همکاری‌های تجاری و اقتصادی روسیه-ایران ملاقاتی را در شهر اصفهان برگزار کردند. در این دیدار نمایندگان روسیه بر عزم خود برای توسعه همکاری‌های اقتصادی با تهران تاکید کردند.

علاوه بر این، روسیه در زمان تصمیم گیری در مورد تمدید توافق وین منافع ایران را نیز در نظر گرفت. رهبران ایران نگران بودند که مسکو از فرصت پیش آمده برای پیشبرد منافع ملی خود بهره برداری کند. اما این اتفاق رخ نداد.

البته روسیه دو بار در گذشته در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ تلاش کرده بود که به منظور بهبود روابط خود با غرب در مورد ایران تجدید نظر کند. اما هیچ کدام از این تلاش‌ها نتیجه مثبتی برای مسکو به دنبال نداشتند. در سال ۲۰۰۹ دولت‌های اوباما و مدودف توافق کردند که روابط دوجانبه خود را در ازای کاهش حمایت‌های مسکو از تهران تقویت کنند. در نتیجه، مسکو در سال ۲۰۰۹ تواقف قبلی خود را برای فروش سامانه موشکی اس-۳۰۰ به تهران لغو کرد. این موضوع سطح عدم اعتماد بین مسکو و تهران را افزایش داد. هم زمان، تلاش‌های روسیه و واشنگتن برای بهبود روابط دو جانبه نیز به شکست منجر شدند.

باید توجه داشته باشیم که همکاری‌های روسیه و ایران صرفا به بحران سوریه محدود نمی شود. دو کشور در حوزه‌های مختلفی از مسائل شامل انرژی و امنیت در مناطق خزر و آسیای مرکزی با یکدیگر همکاری می‌کنند. این همکاری‌ها برای هر دو کشور اهمیت یکسانی دارند. مسکو به یاد دارد که بدون کمک‌های تهران در اوایل دهه ۱۹۹۰ نمی‌توانست جنگ داخلی خونین در تاجیکستان را متوقف کند. تهران همچنین در جنگ بین روسیه و گرجستان در دهه گذشته طرف مسکو را گرفت. در نهایت، مسکو در سال ۲۰۱۸ نمی‌توانست بدون رضایت ایران توافق چند جانبه در مورد وضعیت قانونی دریای خزر را به مرحله اجرا درآورد.

علاوه بر این، در شرایط کنونی مشخص نیست که آمریکا چه امتیازاتی را می‌تواند به مسکو پیشنهاد کند. اگرچه ترامپ ادعا می‌کند تحقیقات رابرت مولر نشان دادند که در سال ۲۰۱۶ تبانی بین کمپین انتخاباتی او و مسکو رخ نداده است، اما تشکیلات سیاسی دو حزب و رسانه‌های آمریکایی هنوز تصویری منفی از مسکو در ذهن دارند. به همین دلیل، دولت ترامپ تا پیش از برگزاری انتخابات سال ۲۰۲۰ نمی‌تواند وعده‌ای به پوتین برای بهبود روابط دو جانبه بدهد. برخی مسائل کلیدی از جمله مداخله نظامی روسیه در اوکراین و ضمیمه شدن شبه جزیره کریمه مانع مهمی بر سر راه همکاری‌های بین مسکو و واشنگتن ایجاد کرده اند.

بنابراین، پیش بینی می‌شود که مسکو همکاری‌های دو جانبه خود را با تهران در آینده گسترش خواهد داد. دولت پوتین در ملاقات اخیر در اصفهان قول داد که برای دور زدن تحریم‌های آمریکا به تهران کمک کند. با وجود تحریم‌های آمریکا، حجم مبادلات تجاری بین ایران و روسیه به ۱.۷ میلیارد دلار رسید.

در حال حاضر مسکو تلاش می‌کند بر روی حوزه‌هایی تمرکز کند که به طور مستقیم تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا قرار ندارند. برای مثال، روسیه به دنبال افزایش صادرات محصولات کشاورزی خود از جمله گوشت و گندم به ایران است. علاوه بر این، مقامات روسی قصد دارند که برخی محصولات خود را از طریق ایران به بازار‌های دیگر در خاورمیانه و آسیای جنوبی ترانزیت کنند.

کرملین همچنین علاقه زیادی به گسترش همکاری‌های خود در زمینه‌های نفت و گاز دارد. در همین ارتباط، اخیرا شرکت گازپروم روسیه اعلام کرد که به ایران برای توسعه زیرساخت‌های گاز خود کمک خواهد کرد. علاوه بر این، شرکت‌های روسی و ایرانی در حال گفتگو در مورد پروژه‌های نفتی مشترک در دریای خزر هستند. در حال حاضر مسکو بر روی ساخت پروژه‌های نیروگاه برق بوشهر، نیروگاه برق سیریک در بندرعباس و پروژه‌های راه آهن تمرکز کرده است. اما دولت پوتین به دنبال راه‌هایی برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی خود در ایران خواهد بود. یکی از موانع موجود برای گسترش‌های همکاری‌های دو کشور نحوه انجام تراکنش‌های مالی و بانکی است. فعلا دو طرف تلاش می‌کنند که روابط بین سیستم‌های بانکی خود را تقویت کنند.

آینده روابط مسکو-تهران وابستگی زیادی به نتیجه بحران دیپلماتیک کنونی بین ایران و آمریکا خواهد داشت. مسکو تمایلی به معامله کردن بر سر روابط خود با تهران ندارد. اما اکنون می‌تواند نقش یک میانجی را بین دو کشور ایفا کند. در صورتی که همکاری‌های اقتصادی بین تهران و مسکو افزایش پیدا کنند، بدون شک مسکو کمک‌های خود را برای دور زدن تحریم‌های آمریکا افزایش خواهد داد.