روحانی باید برجام را بعد از خروج ترامپ از توافق آتش می زد؟

عضو جامعه روحانیت مبارز تهران گفت: آمریکا ابتکار تازه ای برای اینکه بتواند با تحریمی جدید بیش از گذشته به ما آسیب برساند در اختیار ندارد.

امید کرمانی‌ها: این روزها شنیدن تحلیل ها درباره اوضاع اقتصادی کشور بعد خروج آمریکا از برجام بسیار در جامعه ایران طالب دارد. مردم در پی این هستند که بدانند چه اتفاقی می افتد و معادلات اقتصادی چگونه رقم خواهد خورد. بر همین اساس با حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم عضو جامعه روحانیت مبارز و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق به بحث و گفتگو نشستیم.

مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید.

****

اقای مصباحی مقدم! شرایط جدیدی در کشور بعد از خروج ترامپ از برجام حاکم شده است، این مسئله شاید برخی از مردم را نگران کرده باشد، شما بفرمایید تصمیم ترامپ چه تأثیری بر وضعیت اقتصادی ایران دارد؟

با توجه به اینکه در شرایط تحریم های اقتصادی قبل از مذاکرات 1+5 آمریکا همه ابزارها و اهرم هایی که برای فلج کردن اقتصاد ایران در اختیار داشت به کارگرفت و حتی اعلام کردند در 100 سال اخیر هیچگونه تحریمی در جهان به اندازه تحریم های تحمیل شده بر اقتصاد ایران اعمال نشده بود. تصور می کنم امریکا همه زور خود را زد و بعد خروج از برجام نیز امکان اینکه تحولی رخ دهد و زور تازه ای داشته باشد که بزند اصولا وجود ندارد. چراکه بعد از اجرای برجام، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، آنچه مربوط به تحریم های شورای امنیت می شد، ساقط و کنار نهاده شد و امکان ظهور مجدد تحریم های شورای امنیت سازمان ملل وجود ندارد. همچنین طرف های دیگر 1+5 قبلا هم سیگنال هایی داده بودند که اگر آمریکا از توافق هسته ای با ایران خارج شود امکان همکاری مجدد با کاخ سفید را در محدودسازی ایران ندارند. حتی پیش از آنکه برجام نهایی شود، جان کری در برابر کنگره مکرر اظهار می کرد، اگر آمریکا به توافق با ایران دست پیدا نکند، کشورهای همپیمان با آمریکا ادامه همکاری نخواهند داد.

به عبارت دیگر تحریم هایی که قبل از برجام بر ایران تحمیل شده بود، از نظر بازه زمانی به نقطه پایانی خود نزدیک شده بود و امریکایی ها می خواستند به انقضای تحریم ها سروصورت قانونی دهند و در قالب معاهده ای بین المللی به چنین نتیجه ای برسند. به همین خاطر توافق برجام را محقق کردند. حالا که آمریکا از برجام خارج شد حتی اگر اروپا هم در اجرای برجام ادامه همکاری ندهد و خارج شود، پدیده جدیدی در اقتصاد ایران ناشی از تعاملات اقتصادی بین المللی اتفاق نمی افتد. بنابراین ملت ایران احساس آرامش کنند. حتی شاید بتوان گفت جرزدن های آمریکا در اجرای برجام به نقطه اوج رسیده بود که با توجه به خروج آمریکا، اوضاع از آن حالت خارج شد و ما شاهد آرامش نسبی در اقتصاد ایران خواهیم بود. درباره ارزهای غیر از دلار، هم نسبت به تعاملات خارجی، اصلا جای نگرانی نیست چون آمریکا ابتکار تازه ای برای اینکه بتواند با تحریمی جدید بیش از گذشته به ما آسیب برساند در اختیار ندارد.

چقدر می شود به ادامه همکاری اروپا با ایران در اجرای برجام امیدوار بود؟

من امیدوار نیستم چون اقتصاد اروپا با اقتصاد آمریکا کاملا عجین، تعامل بانک های اروپایی با بانک های آمریکایی بسیار بالا و داد و ستد شرکت های اروپایی با شرکت های آمریکایی بسیار زیاد است. پس این امید که بنشینیم و منتظر باشیم اروپایی ها نسبت به برجام چنان پایبندی نشان دهند که برای ما نبود حضور آمریکا را جبران کنند، خیر چنین اتفاقی تقریبا نزدیک به محال است. حداکثر این است که اروپایی ها گزند تازه ای به ما نزنند، نه اینکه همکاری تازه ای را بخواهند با ما شروع کنند.

اگر اروپا همچون آمریکا از اجرای برجام خارج شود، آیا ایران دوباره به ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل بر می گردد؟

قطعا چنین اتفاقی نمی افتد چون برگشت به ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد منوط به صدور قطعنامه ای جدید در شورای امنیت است که امکان صدور مجدد چنین قطعنامه ای وجود ندارد.

برای نفت ایران چه اتفاقی می افتد؟ اگر اروپا هم از اجرای برجام خارج شود، ایران می تواند مانند گذشته نفت بفروشد؟

با توجه به اینکه کشورهای اروپایی بخشی از مشتریان نفت ما هستند، حتما این مسئله تحت تأثیر قرار خواهد گرفت ولی برای ایران این امکان وجود دارد که به سایر مشتریان نفت خود را بفروشد و حتی محل صدور نفت خود را متنوع سازی کند.

برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی فردای خروج آمریکا از برجام، برنامه جامع اقدام مشترک را در صحن علنی آتش زدند، آیا آقای روحانی نیز باید مانند این گروه از نمایندگان مجلس در جلوی دوربین های خبری باید یک فندک زیر معاهده برجام می گرفت و آن را آتش می زد؟

هرگز تصور نمی کنم چنین رفتاری از دولت صادر شود.

اگر آقای روحانی برجام را مقابل دوربین های خبری و تلویزیونی آتش می زد، آیا کار درستی بود؟

من ضرورتی نمی بینم که بخواهد چنین رفتاری صورت گیرد. آتش زدن برجام هرگز به معنای یک حرکت نمادین نیست بلکه به معنای انجام یک کار اساسی است. آن کار اساسی هم این است که دولت بتواند تمام همت خود را به بخش داخلی اقتصاد معطوف کند و ظرفیت هایی که در اقتصاد ما به صورت گسترده وجود دارد، این ظرفیت ها را فعال و مدیریت و قویا از تولید داخل حمایت کند، در این صورت هزینه تولید کاهش و امکان صادرات افزایش خواهد یافت.

طبق آماری که دولت می دهد چیزی حدود 11 میلیارد دلار کالای قاچاق سالانه به کشور وارد می شود، به نظر شما از این به بعد، آمار قاچاق همچون سال های 90 تا 92 به 25 میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد یا کاهش خواهد یافت چون می خواهیم منابع ارزی خودمان را مدیریت کنیم؟

قاچاق کالا هیچ ربطی به تحریم ها نداشت، امروز هم با توجه به خروج آمریکا، واهمه ای ناشی از واردات کالا به کشور نخواهیم داشت. قاچاق کالا اگر بخواهیم روند کاهشی داشته باشد به مدیریت کشور در حوزه مهار و کنترل قاچاق برمی گردد. با توجه به تجربیاتی که اتفاق افتاد، این مهارت بیشتر شده، دستگاه های نظارتی هم نسبت به گذشته قوی تر شدند. آنچه مهم است داشتن عزم لازم برای جلوگیری از قاچاق است که به نظر می رسد این عزم را دولتمرادن دارند علاوه بر اینکه محدودیت منابع ارزی هم اقتضا می کند این منابع مدیریت انجام شود چون یکی از راهکارهای مدیریت منابع ارزی، ایجاد مانع قوی در مقابل آن است که ارز به سمت واردات کالای قاچاق میل کند.