راهکارهایی ساده برای کاهش مصرف پلاستیک
فردا (21 تیر)، روز ملی بدون پلاستیک (نایلکس) است. همه ساله بیش از یک صد میلیون تن پلاستیک در دنیا تولید می‌شود که علت آن توسعه صنایع پتروشیمی و تغییر در الگوهای مصرف بشر است،
همه ساله بیش از یک صد میلیون تن پلاستیک در دنیا تولید می‌شود که علت آن توسعه صنایع پتروشیمی، نفتی و تغییر در الگوهای مصرف بشر است، در ایران نیز متأسفانه سالانه حدوداً ۱۸۵ هزار تن پلاستیک تولید می‌شود که به‌دلیل داشتن منابع نفتی و تولیدات پتروشیمی فراوان است و از این منظر جزو ۱۰ کشور پرمصرف ظروف یکبار مصرف در دنیا است.
براساس آمار و ارقام در ایران، سالانه بیش از ۵۷۰ هزار تن زباله پلاستیکی، تولید و در طبیعت رها می‌شود که بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در ماه ژوئن ۲۰۱۸، ۹۰.۵ درصد از پسماندهای پلاستیکی قابل بازیافت هرگز بازیافت نمی‌شوند. این آمار به شدت برای محیط زیست کره زمین نگران کننده است. از سوی دیگر حداقل زمان تجزیه این‌ها در طبیعت بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ سال است، بنابراین به علت غیرقابل تجزیه بودن، از زباله‌های پایدار و آلوده‌کننده محیط زیست به شمار می‌رود. معمولاً هر کیسه پلاستیکی را فقط یکبار می‌توان بازیافت کرد، ولی پس از آن تنها کاربردی که دارد ارزش حرارتی برای صنایع از جمله سیمان است.
نکته تأسف‌بار در مورد زباله‌های پلاستیکی آن است که به راحتی همراه باد و آب جابه جا می‌شوند به همین دلیل جمع‌آوری آنها کار ساده‌ای نیست و دردسرهای زیادی دارد. ورود این ظروف به رودخانه‌ها و کانال‌های آب باعث گرفتگی آبراهه‌ها و ساکن ماندن آب می‌شود که این امر در نهایت زاد و ولد انواع حشرات موزی را افزایش می‌دهد. طبق یک مطالعه علمی، سالانه هشت میلیون تُن پلاستیک به اقیانوس‌ها ریخته می‌شود، اما این حجمی است که از خشکی‌ها روانه اقیانوس‌ها می‌شود و حدود دو میلیون تُن زباله پلاستیکی دیگر نیز می‌تواند توسط کشتی‌ها به خصوص کشتی‌های ماهیگیری وارد آب اقیانوس‌ها شود.
بیش از ۷۰۰ گونه دریایی تحت تاثیر این زباله‌ها قرار می‌گیرند، برای مثال لاک‌پشت‌ها کیسه‌های پلاستیکی را با عروس‌های دریایی که از آنها تغذیه می‌کنند، اشتباه گرفته و آنها را می‌خورند. همچنین مدتی پیش کارشناسان در یک مطالعه جدید هشدار دادند که ز باله‌های پلاستیکی به دورافتاده‌ترین و بکرترین بخش‌های محیط زیست نفوذ کرده‌اند. این کارشناسان با پیدا کردن افزودنی‌های شیمیایی در تخم پرندگان در مجمع‌الجزایر قطبی کانادا هشدار دادند که ردپای پسماندهای پلاستیکی در بکرترین نقاط جهان نیز مشاهده می‌شود.
به دنبال همین اخبار ناگوار بود که در مه ۲۰۱۸ اتحادیه اروپا اعلام کرد که استفاده از پلاستیک‌های یکبار مصرف را تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی ممنوع می‌کند، طبق این طرح قرار شده که فروش اقلامی مانند قاشق، چنگال، چاقو و نی پلاستیکی یکبار مصرف در کشورهای اروپایی ممنوع شود، همچنین ۱۷۰ کشور جهان در اسفند ۹۷ در نایروبی متعهد شدند تا سال ۲۰۳۰ میلادی مصرف پلاستیک را به طور چشمگیری کاهش دهند، در همین راستا، کشورهای جهان قطعنامه‌ای غیر الزامی در مورد اشیای دور ریختنی همچون کیسه‌های پلاستیکی صادر کردند.
در سال‌های اخیر، در راستای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تعدادی از کشورها قانون ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را وضع کرده‌اند. برای مثال در سال ۱۳۹۶، کنیا با وجود از دست دادن ۸۰ هزار فرصت شغلی، قانون منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را وضع و اعلام کرد که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، فروش، تولید و حمل این کیسه‌ها تا ۴۰ هزار دلار جریمه مالی یا حکم حبس تا چهار سال را به همراه خواهد داشت.
در تانزانیا از دو ماه پیش مصوب شد که از این پس تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کیسه‌های پلاستیکی به پرداخت جریمه نقدی یا حتی حبس محکوم می‌شوند.
در ایران هم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بهمن‌ماه سال گذشته، با بیان اینکه میزان استفاده از پلاستیک و مشتقات آن در کشور بسیار زیاد و نگران‌کننده است تاکید کرد که با هدف حفظ محیط زیست باید استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و سایر پلیمرها در ایران کاهش یابد، اما تاکنون سیاستی برای کنترل مصرف کیسه‌ها و بطری‌های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف از سوی سازمان محیط زیست و نهادهای قانون‌گذار در ایران در نظر گرفته نشده است.
به گزارش ایسنا، با اینکه وضع قوانین در حوزه کنترل تولید و مصرف پلاستیک می‌تواند نقش بسزایی در کاهش آلودگی ناشی از پلاستیک‌ها داشته باشد، اما نقش هریک از شهروندان در این موضوع غیر قابل انکار است. هر یک از ما می‌توانیم با رفتاری مسئولانه نسبت به کاهش مصرف مواد پلاستیکی تاثیر بسیاری در محیط زیست شهر، کشور و در نهایت کره زمین داشته باشیم.
در ادامه چند راهکار ساده برای کاهش مصرف پلاستیک ارائه می‌شود:
*استفاده از ساک‌های پارچه‌ای به هنگام خرید از راه‌های موثر برای کاهش میزان ورود زباله‌ها به طبیعت است.
* استفاده از بطری آب چند بار مصرف: بطری های پلاستیکی آب پس از ته سیگارها دومین آلاینده‌های یک بار مصرف این سیاره به شمار می‌روند، بنابرایم می‌توانیم به جای اینکه هر روز یک یا چند بطری آب بخریم؛ از یک بطری دائمی (قمقمه) استفاده کنیم.
* حمل یک فنجان قابل استفاده مجدد: در برخی کشورها برخی از فروشگاه‌ها وجود دارند که در صورت به همراه داشتن فنجان برای صرف قهوه به شما تخفیف خواهند داد.
* اجنتاب از قاشق و چنگال‌های یک بار مصرف: اتحادیه اروپا در نظر دارد استفاده از قاشق، چنگال، چاقو، نی، بشقاب، گوش پاک کن و برخی اقلام یک بار مصرف دیگر را تا سال ۲۰۲۱ میلادی ممنوع سازد. متأسفانه در ایران در بسیاری از رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری ادارات و سازمان‌ها، از ظروف یکبار مصرف استفاده می‌شود که مسلماً راهکارهای جایگزین برای این موارد وجود دارد. برای مثال می‌توانیم در محل کار قاشق، چنگال، بشقاب خودمان را داشته باشیم تا از مصرف ظروف یکبار مصرف خودداری کنیم.
