راز بقا در یک بحران هوایی؛ آیا نشستن در انتهای هواپیما ایمن‌تر است؟
بازتاب– در دنیای هوانوردی، همیشه گفته شده که نشستن در انتهای هواپیما در مواقع بحران می‌تواند شانس بقای بیشتری به مسافران بدهد. اما آیا این نظریه همچنان معتبر است؟ در هفته‌های اخیر، دو سقوط هوایی مرگبار توجهات زیادی را جلب کرده است: سقوط پرواز ۸۲۴۳ شرکت هواپیمایی آذربایجان و پرواز ۲۲۱۶ شرکت ججو ایر. جالب اینجاست که تمامی بازماندگان پرواز آذربایجان در قسمت انتهایی هواپیما نشسته بودند و تنها دو بازمانده پرواز ججو ایر نیز در انتهای هواپیما بودند.
آیا این تصادفات نشان‌دهنده حقیقت در پشت نظریه قدیمی «پشت هواپیما ایمن‌تر است» هستند یا اینکه باید دیدگاه‌های جدیدتری در نظر گرفته شود؟ برای فهم این موضوع باید به تحقیقات و نظرات کارشناسان هوانوردی توجه کنیم.
آیا نشستن در انتهای هواپیما واقعا ایمن‌تر است؟
طی سال‌های گذشته، برخی تحقیقات مانند مطالعه‌ای که توسط مجله TIME در سال ۲۰۱۵ انجام شد، نشان داد که در برخی از حوادث هوایی، مسافران نشسته در بخش انتهایی هواپیما نسبت به مسافران قسمت‌های جلو و وسط، شانس کمتری برای مرگ دارند. بر اساس این تحقیق، صندلی‌های قسمت پشتی هواپیما با میزان مرگ و میر ۳۲ درصد، از صندلی‌های جلویی که نرخ مرگ و میر ۳۸ درصدی دارند، ایمن‌تر به نظر می‌رسند. اما این آمار همیشه صدق نمی‌کند.
حسن شهیدی، رئیس بنیاد ایمنی پرواز، می‌گوید: «هیچ داده‌ای وجود ندارد که نشان دهد محل نشستن در هواپیما ارتباطی با شانس بقا دارد. هر حادثه‌ای ویژگی‌های خاص خود را دارد.» این حرف بسیاری از کارشناسان ایمنی هوانوردی است که معتقدند عواملی مانند نوع حادثه، شدت برخورد، و سرعت داخل و خارج شدن از هواپیما نقشی کلیدی در بقا دارند.
بیشتر تصادفات هواپیمایی قابل بقا هستند
اگرچه در تصادف‌های هوایی مرگبار برخی مسافران جان خود را از دست می‌دهند، اما بسیاری از حوادث هواپیمایی قابل بقا هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که امروزه بسیاری از هواپیماها می‌توانند در برابر ضربات با نیروی ۱۶ برابر گرانش (16G) مقاومت کنند و به مسافران این امکان را می‌دهند که از حادثه جان سالم به در ببرند. در این راستا، ادوارد گالیا، استاد مهندسی ایمنی آتش‌نشانی، در دانشگاه گرینویچ لندن، می‌گوید: اکثر تصادفات امروزی قابل بقا هستند و شانس بقای افراد در این حوادث حداقل ۹۰ درصد است.
اما آنچه که می‌تواند تفاوت بین زندگی و مرگ باشد، «فرایند تخلیه سریع هواپیما» است و آنچه که پس از برخورد هواپیما اهمیت دارد، توانایی مسافران و خدمه برای خروج سریع از هواپیما است.
ادوارد گالیا، که سال‌ها مطالعات مهمی را در زمینه تخلیه هواپیما در تصادفات انجام داده است، هشدار می‌دهد که هیچ‌گونه «صندلی جادویی» ایمنی در هواپیما وجود ندارد. وی در این خصوص اظهار داشت: «ایمن‌ترین صندلی بستگی به نوع تصادفی دارد که در آن قرار گرفته‌اید. گاهی اوقات در قسمت جلو هواپیما ایمن‌تر است، گاهی اوقات در قسمت عقب.»
به گفته گالیا، عوامل مختلفی در تعیین ایمنی صندلی‌ها تاثیرگذار هستند، از جمله نوع برخورد، سرعت و زاویه برخورد، همچنین شرایط خاص تصادف. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که در برخی شرایط خاص، صندلی‌های خاصی می‌توانند ایمن‌تر از دیگر صندلی‌ها باشند، اما هیچ‌گاه نمی‌توان یک صندلی را به‌عنوان ایمن‌ترین گزینه برای تمام موقعیت‌ها معرفی کرد.
در مواقعی که هواپیما به سرعت و با زاویه‌ای شدید دچار حادثه می‌شود، به ویژه صندلی‌های نزدیک به درهای خروجی ممکن است مزیت‌هایی داشته باشند، چرا که به مسافران امکان تخلیه سریع‌تر از هواپیما را می‌دهند. از سوی دیگر، در تصادفاتی که برخورد از پشت صورت می‌گیرد، صندلی‌های جلو ممکن است در برابر آسیب‌های احتمالی بهتر عمل کنند.
هر ثانیه در تصادف‌های هوایی حیاتی است
اگرچه اکثر هواپیماها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هر مسافر باید بتواند در مدت ۹۰ ثانیه از هواپیما خارج شود، در شرایط واقعی این زمان بیشتر به دلیل هراس و رفتارهای نادرست مسافران افزایش می‌یابد. گالیا با اشاره به تحقیقات خود بر رفتارهای مسافران در حوادث، توضیح می‌دهد که مسافرانی که در پنج ردیف ابتدایی یا انتهایی یک درب اضطراری می‌نشینند، بیشترین شانس را برای خروج دارند. همچنین، مسافرانی که در صندلی‌های راهرو نشسته‌اند، به دلیل دسترسی سریع‌تر به درب‌ها، شانس بیشتری برای نجات دارند.
آمادگی، کلید بقا در یک بحران هوایی
آمادگی در مواجهه با بحران، به‌ویژه در شرایط اضطراری هواپیمایی، می‌تواند جان شما را نجات دهد. گالیا تاکید دارد که قبل از پرواز باید همیشه به آموزش‌های پیش از پرواز توجه کنید و اطلاعات کاملی درباره نحوه باز کردن کمربند ایمنی و مکان‌های خروج اضطراری به‌دست آورید.
(شانس به ذهن آماده تعلق دارد، این جمله‌ای است که گالیا به‌طور مداوم تکرار می‌کند.) او همچنین تاکید می‌کند که در شرایط بحرانی، به هیچ عنوان نباید از وسایل شخصی مانند چمدان‌ها استفاده کرد. شواهد نشان داده که افرادی که در جریان تخلیه هواپیما اقدام به برداشتن وسایل خود می‌کنند، باعث کند شدن روند خروج و گاهی مرگ دیگران می‌شوند.
جفری توماس، سردبیر وب‌سایت خبری هوانوردی «۴۲۰۰۰ فوت» و بنیان‌گذار AirlineRatings، که به مدت ۱۲ سال نخستین وب‌سایت رتبه‌بندی ایمنی خطوط هوایی را مدیریت کرده است، درباره ایمنی هواپیما و موقعیت‌های مناسب برای نشستن در مواقع اضطراری نظرات جدیدی ارائه کرده است.
توماس با توجه به تجربیات گسترده‌اش در صنعت هوانوردی و تحلیل حوادث، به جعبه بال هواپیما به عنوان امن‌ترین بخش ساختاری اشاره کرده و گفته است: «جعبه بال جایی است که ساختار بال با بدنه هواپیما برخورد می‌کند و از نظر ساختاری بسیار قوی است.» به گفته وی، در بسیاری از تصادفات، ساختار هواپیما معمولاً از قسمت جلو یا پشت بال‌ها شکسته می‌شود و این نشان‌دهنده قدرت جعبه بال است.
او همچنین به حادثه سقوط هواپیمای آذربایجان اشاره کرد که پس از شکستگی در ناحیه بال‌ها، بدنه هواپیما آسیب دید. با این حال، توماس که پیشتر پیشنهاد می‌کرد مسافران در هنگام پرواز نزدیک به بال‌ها بنشینند، به تازگی دیدگاه خود را تغییر داده است. وی اکنون معتقد است که بهترین صندلی‌ها آن‌هایی هستند که نزدیک به درهای خروجی قرار دارند، زیرا این موقعیت‌ها امکان تخلیه سریع‌تر را فراهم می‌کنند.
توماس در این باره گفت: «هر سقوطی متفاوت است، اما معمولاً بهترین موقعیت برای کاهش خطرات، نزدیک بودن به خروجی‌ها است. در این موقعیت، مسافر می‌تواند در صورت بروز حادثه به سرعت از هواپیما خارج شود.»
این تغییر دیدگاه توماس نشان‌دهنده اهمیت جدیدی است که به سرعت تخلیه هواپیما در مواقع اضطراری داده می‌شود و نشان می‌دهد که ایمنی در هواپیما علاوه بر موقعیت صندلی، به توانایی در تخلیه سریع نیز بستگی دارد.
درک ایمنی هواپیمایی بیش از انتخاب صندلی است
اگرچه نظرات مختلفی درباره ایمنی صندلی‌ها وجود دارد، واقعیت این است که به‌طور کلی در اکثریت حوادث هوایی، «نجات» به عوامل مختلفی بستگی دارد. مسافرانی که در نزدیکی خروجی‌ها نشسته‌اند، احتمال نجات بیشتری دارند، اما مهم‌ترین عامل، آماده بودن ذهنی برای واکنش سریع در هنگام بروز بحران است. همچنین، دقت در به‌کارگیری دستورالعمل‌های خدمه، پرهیز از برداشتن وسایل شخصی و تمرکز بر تخلیه سریع، می‌تواند شانس بقا را به‌شدت افزایش دهد.
بنابراین، در حالی که انتخاب صندلی می‌تواند بخشی از استراتژی ایمنی باشد، آمادگی و توجه به جزییات بیشتر از هر چیز دیگری اهمیت دارد. به یاد داشته باشیم که در شرایط بحرانی، هر ثانیه می‌تواند تعیین‌کننده باشد.
منبع CNN
