رابطه‌ای که بلاتکلیف است!
جمع کثیری از قشر جامعه امروز ما را نسل جوان تشکیل می دهد، جوانان دهه 60، 70 و نوجوان های دهه هشتادی که کمتر از یک دهه آینده، جوانان جامعه ایرانی محسوب می شوند؛ یکی از دغدغه‌های بزرگ این نسل مهم و تاثیر گذار، هیجانات و غرایزی است که وجود آن برای یک نوجوان و جوان، کاملا عادی و لازمه سن اوست.
هر جوان و نوجوانی با عقیده، فکر و ایدئولوژی خود، یک راه را برای پاسخ به این هیجانات و غرایز استفاده می کند و بر اساس تفکر و اندیشه خود، راهکار و پاسخی را به این غرایز طبیعی، صحیح دانسته و از آن دفاع می کند؛ رفاقت، دوستی، باهم بودن و.. همه این عبارات یک مفهوم است که امروزه درصد قابل توجهی، آن را برای پاسخ به نیاز خود لازم می دانند، برخی هم این روش را استارتی برای ورود به مسئله ازدواج بایسته عنوان می‌کنند.
در این میان برخی هم اعتقادی به ازدواج نداشته و به دلایلی، این گونه روابط را به ازدواج ترجیح می دهند؛ اینکه چرا مسئله نسل جوانِ امروز این موضوع شده است؟ و آیا باید به چنین رفتارها و توجیهاتی حق داد یا خیر؟ مسئله‌ای است که باید کارشناسانه مورد ارزیابی قرار گیرد.
در همین راستا طی نشستی در تحریریه ایسنا منطقه قم، این مسئله با حضور کارشناسان ارشد، اساتید و مشاورین دانشگاه، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت.
عبدالله شایان‌راد که سابقه بیش از 10 سال فعالیت فرهنگی و آموزشی را در میان دانشجویان خارج از کشور داشته و زمان زیادی را هم با جوان ایرانی در دانشگاه ها همراه بوده است، در این خصوص معتقد است: اکنون پس از گذشت چند دهه از انقلاب اسلامی در زمینه فرهنگی، خوب عمل نکردیم و باید اعتراف کرد که عملکرد ما در این زمینه نقص چشمگیری داشته است؛ در بسیاری از موارد به جای اینکه در کشور فرهنگ سازی کنیم و نسل جوان را برای نوع برخورد و عمل با جنس متفاوت خود تربیت کنیم، بیشتر سعی کرده ایم، افراطی و سرکوب‌گرانه برخورد کنیم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: بارها از سوی کارشناسان و اساتید مختلف، این مسئله مطرح شد که برخورد سرکوب‌گرانه و افراطی، راه پیشگیری و یا درمان روابط آسیب‌زای دختر و پسر نیست، اما متاسفانه کسی به این سخن توجه نکرد و برخی گمان کردند که با برخوردهای سرکوب گرانه می توانند این معضل اجتماعی را حل کنند، در صورتی که همان طور که هم اکنون شاهدیم، این راه درمان، نتیجه عکس داد.
وی با تاکید براینکه در بیشتر موارد محدود کردن اشخاص در یک امر، افراد را حریص تر می کند، گفت: از اوایل انقلاب با شکل گیری نهادهایی همچون کمیته، گشت ارشاد، مبارزه با مفساد اجتماعی و… سعی شد تا با مسئله روابط دختر و پسر مبارزه شود، در حالی که با این کار، افراد را حریص‌تر و به زبان ساده تر، یک جوان را لجباز کرد؛ در موارد بسیاری، همین رفتارها تصور یک جوان را نسبت به دین و انقلاب اسلامی خراب کرد.
از جوانی که تربیت جنسی نداشته، توقع داریم خطا نکند؟!
شایان‌راد با اشاره به اینکه با برخی عملکردهای منفی، جامعه را دچار تنزل کرده‌ایم، تاکید کرد: از یک جوانی که در خانواده خود هیچ نوع آگاهی و آموزشی برای برخورد با جنس متفاوت خود نداشته است، چطور می شود توقع داشت در سن جوانی و نوجوانی که اوج غریزه جنسی و عاطفی اوست، کاملا منطقی و مدیریت شده با جنس متفاوت خود برخورد کند؟ متاسفانه به دلیل برخی ملاحظه‌کاری‌های بی منطق و متعصبانه، خانواده ها هیچ نوع آموزشی در این زمینه به فرزندان خود نمی دهند، در عین حال انتظار دارند پس از آنکه جوان وارد جامعه شد، هیچ خطایی از او سر نزند.
خانواده مسئول تربیت جنسی کودکان است
در ادامه محمدعلی جمشیدی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بر خلاف نظر شایان‌راد، عنوان کرد: آموزش جنسی نباید در خانواده انجام شود، بلکه آن چه باید در خانواده ها توسط والدین صورت گیرد، تربیت جنسی است و باید بین این دو مقوله کاملا تفاوت قائل شد؛ همین کاربرد کلمه “جنس مخالف” به جای “جنس متفاوت”، خود حاصل تربیت غلطی است که در خانواده و سپس در جامعه شکل گرفته و رایج شده است.
به گزارش ایسنا، وی افزود: در اینکه یک دختر یا پسر از همان دوران کودکی باید تربیت جنسی شود شکی نیست، اما قرار نیست یک دختر و پسر نوجوان، در این سن آموزش جنسی ببیند؛ چراکه همین مسئله، خود ایجاد مشکل می کند و آموزش جنسی مخصوص جوانی است که در شرف ازدواج است نه پسر و دختری که در اوج سن غریزه عاطفی و جنسی به سر می‌برند.
رییس مرکز مشاوره صدرا با تاکید براینکه آمار تربیت جنسی درکشور ما صفر است، گفت: متاسفانه باید به این امر اذعان کرد که هیچ اقدامی برای تربیت جنسی فرزندان در خانواده‌ها شکل نمی گیرد و نهایتا یک جوان بدون هیچ گونه تربیت جنسی وارد دانشگاه و یا جامعه می شود و وضع یک جامعه اسلامی همین می شود که اکنون با آن روبرو هستیم؛ به جایی می رسیم که آشکارا دختران و پسران زیادی حتی با بیش از یک جنس متفاوت ارتباط دارند.
حضور در جامعه؛ بدون اختلاط
وی تاکید کرد: به هیچ عنوان نمی‌توان گفت برای جلوگیری از این گونه مسائل و مشکلات اجتماعی باید دو جنس متفاوت در جامعه از هم جدا شوند و یا درکنارهم، فعالیت اجتماعی نکنند، اسلام نیز چنین چیزی را نمی خواهد، بلکه اسلام، حضور بانوان در جامعه را نه تنها منع نکرده، بلکه از همان ابتدا بر حضور بانوان در مساجد و جایی که نیاز است یک بانو حضور داشته باشد تاکید کرده است.
این استاد دانشگاه گفت: آنچه که اسلام می‌گوید آن است که حضور باید همراه با حرمت باشد؛ بدین معنا که در اسلام، حضور همراه با اختلاط و عدم حفظ حریم ها منع شده است نه حضور با عفت و رعایت شئون اسلامی.
به اعتقاد این کارشناس ارشد روانشناسی، فضای غرب، حضور بانوان در جامعه را همراه با اختلاط می خواهد و در ترویج این نگاه در جامعه ایرانی تا حد زیادی موفق بوده است؛ این جاست که هنگامی که یک دختر یا پسر از طریق خانواده و جامعه خویش، تربیت جنسی نیافته باشد، به راحتی مقهور این نگاه و فرهنگ می شود و نمی توان از این جوان توقع داشت که مطلقا از او خطایی در این زمینه سر نزند.
وی با اشاره به تاثیر مهم دین در زندگی جوانان امروز، گفت: نباید از این نکته غافل شد که نسل امروز نیز ثابت کرده است که با وجود همه تلاش هایی که غرب و رسانه‌های آنان برای انحراف نسل جوان انجام می دهند، هنوز هم یک جوان با تمسک به دین و مذهب خود می تواند از پیچ و خم های جوانی عبور کند و نه تنها مقهور انحرافات نشود، بلکه خود، جریان ساز باشد.
شکسته شدن حرمت والدین در خانواده، قطعا آسیب‌زاست
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست سوهانیان به عنوان یک روانشناس که بیشترین تحقیقات و مراجعات او با قشر جوان دانشجو بوده است از تجربیات خود می گوید و معتقد است: هنگامی که حرمت ها در یک خانواده شکسته شود و والدین تاثیر خود را در بین فرزندان از دست دهند، فرزندان با فکر و اندیشه خود، زندگی را به تنهایی پیش می برند و برای پدر و مادر هیچ ارزشی در تصمیم گیری ها قائل نیستند.
وی در ادامه بر نقش والدین در گذشته تاکید کرد و گفت: باید بپذیریم که هم اکنون، خانواده ها در این سیر پیشرفت تکنولوژی از فرزندان خود عقب مانده اند؛ فرزندان و به خصوص جوانان به سرعت با تاثیر از فضای مجازی و تکنولوژی پیش می روند، در حالی که والدین بسیاری بدون توجه به این امر، آنان را رها کرده و از این سیر پیشرفت جا می‌مانند؛ بنابراین والدین هنگامی که نتوانند علم خود را به روز کنند و از همراهی جوان بازمانند، هرچقدر هم تلاش کنند، سخن‌شان تاثیری بر فرزندان نخواهد گذاشت.
نقش خانواده در کنترل نیاز جوانان در گذشته موثرتر بود
سوهانیان با اشاره به تجربیات خود در زمینه مشاوره دانشجویان، گفت: در اغلب موارد، والدین بدون آگاهی و همراهی جوان خود، باعث می شوند یک جوان که در اوج نیاز عاطفی و جنسی خویش است، افسار گسیخته عمل کند و زمانی به جایی می رسد که یک پدر و مادر مجبور است به ظاهر این نوع روابط فرزند خود با جنس متفاوت را بپذیرد اما تجربه ثابت کرده است که این پذیرش از سمت خانواده ها به ظاهر صورت گرفته و نگرانی مادرانه و پدرانه در نهایت باقی است.
این کارشناس ارشد روانشناسی تاکید کرد: مگر در دهه های گذشته، در روابط فامیلی، دختر و پسر جوان یکدیگر را نمی دیدند؟ یا با هم صحبت نمی کردند؟ پس چرا این چنین آسیب‌هایی بسیار کمتر از امروز اتفاق می‌افتاد؟ در صورتی که والدین اغلب کم سوادتر از والدین امروزی بودند؟ در صورتی که در هر دوره نیز، به اقتضای خود، وسایل و ارتباطاتی که موجب انحراف نسل جوان شود وجود دارد!
وی در پاسخ به این سوال خود، گفت: جواب این مسئله یک چیز است وآن نوع دین داری بود که توسط والدین به نسل جوان آموزش داده می شد؛ به این معنا که والدین گرچه اغلب کم سواد و گاها بی سواد بودند، اما به بهترین نحو توانسته بودند این مسئله را برای جوان خود حلاجی کنند که با وجود غریزه عاطفی و جنسی، دینی وجود دارد که باید این نیاز مدیریت شود، نه اینکه افسار گسیخته عمل شود.
ازدواج آسان در گذشته موجب کاهش آسیب ها می شد
این کارشناس ارشد روانشناسی تصریح کرد: این مسئله که در گذشته، ازدواج بسیار آسان‌تر از امروزه بود را نمی‌توان انکار کرد؛ چراکه ازدواج بهترین راه ارضای غرایز یک جوان است، اما با این وجود نباید این را هم نادیده بگیریم که جوان آن روز هم تا زمان ازدواج در مرحله تجرد و احساس نیاز قرار می گرفت، منتهی نوع برخورد و عملکرد او متفاوت بود.
رابطه حرام را بر حلال ترجیح ندهیم
در ادامه شایان‌راد با ابراز این عقیده که متاسفانه امروزه همه راه‌های پاسخ‌های شرعی به این مسئله را بسته‌ایم، گفت: در مرحله اول برهمه مسئولین و هر آنکه می‌تواند اقدامی کند، واجب است که راه ازدواج را برای یک جوان آسان کند، اما در جامعه ای که هیچ کس اقدام جدی در این زمینه نمی کند و راه ازدواج آسان بسته شده است، آیا باید یک جوان را به حال خود رها کنیم؟ در این رهایی چه آسیب‌هایی ممکن است به وجود آید که جبران آن برای یک جوان و جامعه امکان پذیر نباشد؟
وی تاکید کرد: متاسفانه پذیرش رابطه حرام یک دختر و پسر بسیار آسان تر از رابطه حلال شده است؛ هنگامی که والدین متوجه می شوند که دختر و پسرشان با جنس مخالف خود رابطه ی حرام دارد، با توجیه “جوانی کردن” یا ” تحت کنترل خانواده بودن” این مسئله را می پذیرند اما زمانی که صحبت از محرمیت و ازدواج موقت می شود والدین مخالفت می کنند.
خویشتن داری برای همیشه و همه کس ممکن نیست
این استاد دانشگاه گفت: در خانواده و جامعه یا باید ازدواج، آسان شود و یا این روابط به نحوی مدیریت شود که با دین همسو شود؛ ازدواج موقت و محرمیتی که تحت نظر خانواده انجام می شود، به هردو طرف تعهدی می بخشد که مثل این تعهد در هیچ یک از روابط دختر و پسر نیست.
شایان راد معتقد است: وقتی یک جوان تربیت جنسی نشده و ازدواج را برای او سخت کرده ایم، در حالی که این جوان در اوج غریزه و نیاز جنسی و عاطفی است، چطور از او توقع داشته باشیم که هیچ گونه خطایی نکند و به اصطلاح به دنبال دوست دختر یا پسر نرود؟
وی گفت: تا یک حدی می توان از یک جوان انتظار داشت که با خویشتن داری و دین داری، خود را از این نوع آسیب ها در امان بدارد، اما هنگامی که سن یک جوان بالا می رود و هنوز زمینه ازدواج او فراهم نیست، آیا به عنوان یک مسلمان می توان روابط حرام بین دختر و پسر و آن چیزی که اکنون در جامعه به وفور دیده می شود را برای او جایز بدانیم؟ و یا از او بخواهیم هنوز هم خویشتن دار باشد؟
غفلت از راهکارهای شرعی؛ علت رواج روابط حرام
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه ازدواج موقت راه حلی شرعی و فراموش شده‌ای است که عمل به آن برای عده‌ای واجب است، گفت: شکل گیری و رواج گسترده روابط حرام دختر و پسر، ازدواج سفید و… همگی در اثر فراموش کردن و عدم پذیرش راه حل شرعی آن است که متاسفانه به دلیل برخی محافظه کاری ها و تعصیات بی‌جا، به غلط از آن غافل شده ایم.
برخی از آسیب‌های ازدواج موقت، جبران پذیر نیست
اما جمشیدی در این رابطه معتقد است: با وجود اینکه، ازدواج موقت، راه حلی شرعی و یکی از راه های درمان روابط حرام دختر و پسر است اما اجرای برخی مسائل دینی باید با عرف جامعه هم همسو شود؛ البته دین نباید فدای عرف شود، اما به دلیل برخی مسائل، بانوان در جامعه امکان پذیرش چنین مسئله ای را ندارند و گاهی آسیب‌هایی چون، وابستگی دوطرف، افسردگی عاطفی، فرزندان ناخواسته و… بر مزایای این امر، بیشتر است.
“تعهد” یکی از ضمانت های ازدواج موقت
شایان راد بر خلاف نظر این روانشناس و استاد دانشگاه عنوان کرد: همه آسیب های مذکور که در نتیجه ازدواج موقت ذکر شد، در روابط دختر و پسر نیز، امکان وقوع دارد و افراد سوء استفاده گر در همه جا وجود دارند اما تفاوت آشکار و قابل توجه بین روابط حرام و ازدواج موقت “تعهد” است که جزئیات چنین تعهدی در شرایط عقد موقت مشهود است که این مسئله در روابط حرام و آزادانه وجود ندارد.
انقلاب ما تنها به بلوغ سنی رسیده است
جمشیدی با تاکید براینکه با فرهنگ سازی و اجرای بهترین طرح‌ها و برنامه‌ها تاکنون می توانستیم از این نوع آسیب‌ها جلوگیری کنیم، گفت: انقلاب ما به بلوغ سنی رسیده است اما به بلوغ فرهنگی دست نیافته است و این از کم کاری همه کسانی است که می توانستند در این زمینه موثر باشند اما ضعیف عمل کردند.
سه ضلع مثلثِ پیشگیریِ روابط آسیب زای دختر و پسر
این کارشناس ارشد روانشناسی خاطرنشان کرد: تربیت جنسی باید از همان دوران کودکی توسط خانواده ها انجام شود تا از بروز چنین آسیب هایی در جامعه اسلامی کاسته شود؛ تعدیل و تعالی، مدیریت به معنای مراقبت و هدایت خانواده و مصون سازی همراه با ازدواج یا خویشتن داری، سه ضلع مثلثی است که بهترین راه جهت پیشگیری و درمان رابطه حرام و آسیب زای دختر و پسر است.
پیشگیری و درمان چنین روابطی، در خانواده هاست
سوهانیان نیز راه علاج چنین مسائلی در جامعه را در خانواده دانست و گفت: والدین باید به همه ی جوانب فردی و اجتماعی فرزندانشان توجه کنند، عادات بد غذایی، نامناسب بودن زمان خواب یک جوان، عدم تحرک و فعالیت لازم در طول روز، عدم داشتن برنامه ی منظم برای زندگی، عدم مسئولیت پذیری و… همه از جمله مسائلی است که بر اختلالات هیجانی و عدم کنترل نیاز جنسی و عاطفی دامن می زند که خانواده ها باید به این عوامل توجه کنند.
راه ازدواج آسان را برای جوانان مسدود کرده ایم
شایان راد نیز همچون آن چه در طول گفتگو به آن اشاره داشت، تصریح کرد: خانواده ها باید برخی تعصبات بی جایی که آسیب زاست را کنار گذاشته و به صورت اصولی فرزندان خود را در زمینه جنسی و عاطفی تربیت کنند و رها کردن یک جوان ناآگاه در بطن جامعه آن هم در سنی که اوج غرایز اوست، آسیب هایی چون روابط حرام دختر و پسر را به همراه دارد.
وی در پایان گفت: ازدواج بهترین راه پاسخ به غریزه عاطفی و جنسی است که از صدر اسلام مکررا به آسان گرفتن آن تاکید شده است، اما غفلت در این مسئله سبب بروز معضلات غیر قابل جبران در جامعه شده است؛ از طرفی هم، با فرهنگ سازی غلط جامعه را به سمتی برده ایم که پذیرش راه حل شرعی و حلالی چون ازدواج موقت برای خانواده ها و جامعه به مراتب سخت تر از پذیرش روابط حرام دو جنس متفاوت در یک جامعه اسلامی است.
