دو مشکل بزرگ بوریس جانسون تقریبا یکی اند؛ ایران و برگزیت

تام مک تاگ در آتلانتیک نوشت: اگرچه فقط چند ساعت از انتخاب بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر جدید بریتانیا می گذرد. اما او به زودی باید با دو بحران بین المللی دست و پنجه نرم کند.

در ادامه این مطلب آمده است: دو روز بعد از آنکه پارلمان بریتانیا از تعطیلات تابستانی شش هفته‌ای خود باز میگردد، اولتیماتوم ۶۰ روزه ایران به قدرت‌های اروپایی در تاریخ ۵ سپتامبر به پایان خواهد رسید. تهران هشدار داده است که در صورت برآورده نشدن خواسته هایش، گام‌های بیشتری برای خروج از توافق هسته‌ای خواهد داشت. هیچ کس هنوز نمی‌داند که مقامات تهران دست به چه اقدامی خواهند زد.

بدین ترتیب در ماه سپتامبر احتمالا شاهد تشدید تنش‌ها بین تهران و واشنگتن خواهیم بود. بریتانیا هم زمان باید حداکثر تا تاریخ ۳۱ اکتبر از اتحادیه اروپا خارج شود، اما هنوز توافقی در مورد شرایط خروج از اروپا حاصل نشده است. جانسون قول داده است که کشورش را حتی در صورت عدم دست یابی به توافق از اتحادیه اروپا خارج کند.

هر دو بحران سوالات زیادی را در مورد آینده بریتانیا ایجاد کرده اند: آیا بریتانیا اساسا یک قدرت اروپایی باقی می‌ماند و در حوزه‌های تجارت، سیاست خارجی و امنیتی از مواضع همسایگان اروپایی خود پیروی خواهد کرد یا اینکه بعد از خروج شاهد نزدیک‌تر شدن بریتانیا و آمریکا خواهیم بود؟

تصمیم گیری برای بریتانیا آسان نخواهد بود. بریتانیا اهمیت زیادی برای رابطه ویژه خود با واشنگتن قائل است. این دو قدرت به طور ویژه در حوزه‌های دفاعی و اشتراک گذاری اطلاعات با یکدیگر همکاری می‌کنند. اما اقتصاد این کشور بیشتر به اعضای اتحادیه اروپا در هم تنیده شده است. علاوه بر این، لندن در دوران ریاست جمهوری ترامپ در حوزه سیاست خارجی از جمله توافق هسته‌ای ایران موضع مشترکی با اعضای اتحادیه اروپا داشته است.

در صورتی که بریتانیا بدون دست یابی به توافق از اروپا خارج شود، گزینه‌های محدودی پیش رو خواهد داشت. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که چنین سناریویی به تضعیف روابط بین بریتانیا و اتحادیه اروپا منجر خواهد شد و لندن به سمت واشنگتن متمایل خواهد شد.

برخی مقامات بریتانیایی نگرانند که دولت بوریس جانسون برای پیروی از سیاست خارجی آمریکا تحت فشار قرار بگیرد. ممکن است دولت ترامپ لندن را وادار کند که موضع سرسختانه تری در قبال ایران اتخاذ کند. بسیاری از مقامات اروپایی نیز به طور جدی نگران این موضوع هستند.

بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، تنش‌ها در منطقه به سرعت افزایش پیدا کردند. بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین طرف‌های دیگر این پیمان بین المللی هستند. ایران در ازای برداشته شدن تحریم‌های بین المللی با محدود کردن برنامه هسته‌ای خود موافقت کرده بود. کشور‌های اروپایی در ماه‌های اخیر تلاش کرده اند که راهی برای نجات دادن این توافق پیدا کنند. اما تلاش‌های آن‌ها بی نتیجه بوده است.

اما تهران در واکنش به کمپین فشار حداکثری ترامپ دست به اقدامات تحریک آمیزی زده است. مقامات تهران ماه گذشته یک پهپاد جاسوسی آمریکا را سرنگون کردند. تهران سپس محدودیت غنی سازی تعریف شده در چارچوب توافق برجام را به حالت تعلیق درآورد. اوایل این ماه نیرو‌های بریتانیایی یک نفت کش ایرانی را در نزدیکی تنگه جبل الطارق توقیف کردند. بریتانیا ادعا می‌کند که این نفت کش بر خلاف تحریم‌های اروپا در حال انتقال نفت به سوریه بوده است. ایران نیز در واکنش یک نفت کش بریتانیایی را در نزدیکی تنگه هرمز توقیف کرد. جانسون در ماه‌های آینده گزینه‌های محدودی برای آرام کردن اوضاع و حل بحران‌های پیش روی کشورش خواهد داشت.

در صورتی که ایران سطح غنی سازی اورانیوم در سایت‌های هسته‌ای خود را افزایش دهد، کشور‌های اروپایی با بحران دیپلماتیک جدی‌ای روبرو خواهند شد. بدون شک آمریکا و اسرائیل فشار بیشتری به تهران برای جلوگیری از پیشروی ایران به سمت تولید تسلیحات هسته‌ای وارد خواهند کرد.

اما حمایت از استراتژی آمریکا می‌تواند به درگیری نظامی با ایران منجر شود و این بدترین سناریوی ممکن برای قدرت‌های اروپایی خواهد بود. مقامات بریتانیایی می‌گویند که به طور جدی در حال تلاش برای نجات توافق برجام هستند.

تاکنون قضیه برگزیت و بحران هسته‌ای ایران دو مسئله مستقل از یکدیگر بودند. جانسون قبلا با استراتژی دولت ترامپ در قبال ایران مخالفت کرده است. اما در شرایط کنونی توافق تجاری بین بریتانیا و آمریکا بعد از خروج از اتحادیه اروپا نیز اهمیت زیادی پیدا کرده است. برخی مقامات بریتانیایی نگرانند که جانسون مواضع کشورش در حوزه سیاست خارجی را برای امتیاز گرفتن از ترامپ در توافق تجاری تغییر دهد.

البته بریتانیا تاکنون از مواضع خود دفاع کرده است. جرمی هانت، وزیر خارجه پیشین بریتانیا بعد از توقیف نفت کش کشورش اعلام کرد که پیشنهادی را برای تشکیل یک ائتلاف دریایی مطرح کرده است. اما او تاکید کرد که بریتانیا در کمپین فشار حداکثری ترامپ علیه تهران مشارکت نخواهد کرد و بریتانیا به تعهدات خود در چارچوب برجام متعهد باقی می‌ماند.

دولت ترامپ ادعا می‌کند که کمپین فشار علیه تهران در حال جواب دادن است. اما مقامات بریتانیایی دیدگاه متفاوتی دارند. آن‌ها معتقدند که بهترین راه برای جلوگیری از دست یابی ایران به تسلیحات هسته‌ای ادامه همکاری با کشور‌های اروپایی خواهد بود.

اگرچه واشنگتن تاکید می‌کند که به دنبال بازگردان تهران به میز مذاکره است، بریتانیا در شرایط کنونی معتقد است که حفظ توافق برجام بهترین گزینه خواهد بود. گفتنی است، ترامپ تمایلی به شروع جنگی جدید در خاورمیانه ندارد. ایرانی‌ها نیز ظاهرا تمایلی برای گفتگو با واشنگتن نشان نداده اند. به همین خاطر اروپایی‌ها راه حل دیگری را برای عبور از بحران کنونی پیش روی خود نمی‌بینند.

اما دو رویداد می‌توانند در ماه‌های آینده اوضاع را کاملا تغییر دهند: افزایش سطح غنی سازی اورانیوم توسط ایران یا تضعیف روابط بین لندن و اتحادیه اروپا. تاکنون دولت بریتانیا تلاش کرده است که مسئله برگزیت را به دیگر حوزه‌های سیاست خارجی و امنیت ملی خود ارتباط ندهد. اما ممکن است بوریس جانسون رویه دیگری را در پیش بگیرد.