دو شناور تاریخی ایران ثبت ملی شد
پس از بررسی شناسایی باستان شناسی کشتی‌های تاریخی زیر آب دریای خزر، فهرست جزئیات شناورهای قرورق و لله رود برای تسهیل روند ثبت این آثار تاریخی در فهرست آثار ملی کشور تهیه شد.
حسین توفیقیان – سرپرست هیات بررسی شناسایی باستان شناسی زیر آب کشتی‌های تاریخی دریای مازندران؛ بررسی باستان شناسی چشم انداز دریایی استان گیلان را فصلی نو در مطالعات باستان شناختی ایران دانست.
توفیقیان افزود: منطقه مورد مطالعه از شهرستان آستارا آغاز و در شهرستان رودسر پایان یافت و به دنبال آن فرهنگ دریایی بومیان به همراه شناور رانی و شناور سازی در رودخانه ها، تالاب ها و کرانه های دریای مازندران مورد بررسی قرار گرفت.
سرپرست هیات بررسی شناسایی باستان شناسی زیر آب کشتی‌های تاریخی دریای مازندران در ادامه به نوعی قایق ساده در “تالاب استیل” شهرستان آستارا اشاره کرد که به قایق‌های درختی از میان تهی بسیار شبیه است.
توفیقیان افرود: این وسیله نقلیه آبی از ساختار پوسته ای برخوردار است و روش ساخت آن به گونه ای است که ابتدا پوسته بیرونی تنه یک درخت سنگین را به واسطه سنگ خام نوک تیز یا تبر می‌تراشیدند و سپس محتویات درون تنه درخت را با استفاده از روش سوزندان یا ابزار فلزی خالی می‌کردند.
سرپرست هیات بررسی شناسایی باستان شناسی زیر آب کشتی‌های تاریخی دریای مازندران اظهار داشت: قدمت استفاده از این نوع روش برای ساخت وسایل نقلیه به دوران میان سنگی باز می‌گردد.
به گفته توفیقیان، روش ساخت قایقی که در تالاب استیل مشاهد ه شد، منطبق با این روش قدیمی است.
این پژوهشگر یاداور شد: تاکنون تعداد زیادی از این وسایل نقلیه آبی در حوضه روسیه، اکراین و لتونی مشاهده و گزارش شده است.
توفیقیان گفت: بررسی‌ها در سراسر منظر دریایی استان گیلان نشان داد، امروزه صیادان از شناورهای نسبتا بزرگ کف پهن دو سر استفاده می‌کنند که پیوندهایی با گذشته دارد.
وی با اشاره به بررسی مجدد بقایای شناور چوبی قرورق در کرنه‌های شهرستان تالش گفت: با استفاده از تجهیزات هلی شات، تصاویر هوایی از شناور گرفته شد، همچنین گروهی از معماران و نقشه برداران جوان تالشی نیز طرحی دو و سه بعدی از آنچه باقی مانده را برای تحلیل و تفسیرهای باستان شناختی و اقدامات حراستی رسم کردند.
وی با تاکید بر ضرورت یافتن راهی برای پیشگیری از تخریب بیشتر این شناور پیدا کرد،گفت: در مقایسه با پایش‌هایی که در سال‌های قبل توسط اعضای گروه باستان شناسی دریایی از بقایای شناور چوبی “قرورق” صورت گرفته بود درصد تخریب به شدت افزایش یافته است.
این باستان شناس در ادامه با اشاره به بررسی دقیق “شناور لله رود” و اندازه گیری ابعاد آن، گفت: براساس پایش‌های قبلی وضعیت بقایای این شناور نیز مشابه شناور “قرورق” است و درصد تخریب افزایش یافته است.
وی در ادامه اظهار داشت: برای انجام آزمایش‌های درخت گاه شناسی و درک بهتر موضوعاتی مانند”قدمت، منشا و جنس مواد به کار رفته در ساخت این شناورهای تاریخی” از هر دو مورد، نمونه‌هایی برداشته شد که روند این نوع مطالعات در حال پیگیری است و برای کسب اطلاعات بیشتر از جزئیات این شناورها با کارشناسان روس نیز باب مکاتبات را باز کردیم.
توفیقیان با اشاره به انتشار جزئیات کامل این پروژه در گزارش اولیه در یکی از نشریات داخلی یا بین المللی گفت: بعد از اتمام این پروژه چکیده ای تحت عنوان ” باستان شناسی قایق و کشتی در استان گیلان” در سومین همایش آسیا – اقیانوسیه در زمینه میراث فرهنگی زیر آب در محور ” منظر فرهنگ دریایی ایران” به ثبت رسید و امیدواریم آذر ماه سال جاری برای ارائه آن به هنگ گنگ رفته و باب چنین مطالعاتی به صورت بین المللی گشوده شود.
گفتنی است، مجوز بررسی باستان شناسی چشم انداز دریایی استان گیلان توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است.
