دو سناریو برای آینده بورس

بورس تهران از 20 مرداد ماه تاکنون تقریباً نیمی از بازدهی‌ای که در چهارماهه نخست سال به دست آورده بود را از دست داد. هرچند تا روز گذشته همچنان بازدهی بورس تهران بیش از 149 درصد است، اما این رقم با بازدهی نزدیک به 300 درصدی اواسط مرداد ماه فاصله زیادی پیدا کرده است.

قرارگرفتن بازار سهام ایران در سایه ریسک های متعدد بخصوص ریسک‌های بیرونی که کنترلی روی آنها نیست، باعث شده است تا روزهای منفی بازار بیشتر از روزهای مثبت باشد. برهمین اساس هم اکنون شاخص کل بورس که در مرداد ماه تا ارتفاع 2.1میلیون واحد نیز پیش رفته بود به کانال 1.2 میلیون واحد عقب نشینی کرده است.

درمجموع پاییز، فصل ریزش برای بازار سهام بوده است. درحالی که شاخص کل بورس درنخستین روز فصل پاییز در نزدیکی کانال 1.6 میلیون واحد قرار داشت، در پایان این ماه و با افت و خیز فراوان به کانال 1.4 میلیون عقب نشینی کرد و در آبان ماه کانال های 1.3 و 1.2 میلیون واحد را تجربه کرد. درمجموع از 21 روز کاری بورس تهران در مهرماه، 12 روز منفی و تنها 9 روز مثبت بوده است به طوری که دراین ماه شاخص کل با افت 11.4 درصدی همراه شده است. در آبان ماه جاری نیز که تا روز گذشته شش روز از آن را سپری کرده ایم، پنج روز بازار منفی بوده است و بدین ترتیب در همین شش روز شاخص 9.3 درصد عقب نشینی کرده است.

روزگذشته پس از رشد مثبت روز چهارشنبه هفته گذشته دوباره شاخص با افت 25 هزار و 996 واحدی معادل 1.99 درصد به یک میلیون و 279 هزار و 901 واحد رسید. همچون ماه های اخیر که یکی از ویژگی های آن کاهش شدید حجم و ارزش معاملات بوده است، دیروز هم ارزش معاملات تنها 4 هزار و 938 میلیارد تومان بود. این درحالی است که ارزش بازار بورس تهران نیز به 4863 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ارقام بالای 7800 هزار میلیارد تومان مرداد ماه افت شدیدی را تجربه کرده است.

حال با افت شدید شاخص در ماه‌های اخیر که برای بسیاری از سهم ها بیش از 50 درصد اصلاح به همراه داشته است، به نظر می رسد حبابی که در ماه های نخست سال ایجاد شده بود تا حد زیادی تخلیه شده است. اما به اعتقاد کارشناسان متغیرهای بیرونی مانع از بازگشت بورس به کارکرد عادی خود است. درهمین زمینه دو کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت و گو با ایران آینده بازار سهام ایران را تحلیل کرده اند که در قالب یادداشت تنظیم شده است.

حمید میرمعینی
کارشناس بازار سرمایه

پس از افت و خیزهای بازار سهام درماه های اخیر، هم اکنون می‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است. البته تعادل به معنای رشد دوباره قیمت ها نیست و مفهوم اصلی آن پایان دوره های رشد یا ریزش مداوم است.

ولی این که پس از این مرحله بازار به کدام جهت می رود بستگی به عواملی دارد که هم اکنون مهم‌ترین و مؤثرترین آن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکاست که بر اقتصاد و سیاست کشور تأثیر خواهد داشت. درواقع شخصی که در دوره بعدی سکان ریاست جمهوری امریکا را در دست می گیرد و رویکردهای آن در قبال ایران جهت حرکتی بازارها را مشخص می کند. پس از اعلام رسمی نتایج این انتخابات تقریباً می توان گفت که آینده بازار چگونه خواهد بود.

در شرایط فعلی شاهد تقابل میان ریسک گریزها و ریسک پذیرها هستیم. کسانی که اعتقاد دارند که ترامپ یک بار دیگر انتخاب می شود و شانس بیشتری به او می دهند، وارد ریسک نمی شوند. درمقابل کسانی که شانس بیشتری برای انتخاب بایدن درنظر می‌گیرند به آینده خوش بین ترند و ریسک می کنند.

بدین ترتیب هم اکنون تقابل ریسک و بازده در بازار سهام ایران عینیت پیدا کرده است. درمجموع دو حالت بیشتر نمی توان برای آینده بازار متصور بود. درصورتی که بایدن انتخاب شود، انتظار می‌رود که بازار برای مدت کوتاهی بین یک هفته تا 10 روز به سمت رشد حرکت کند و پس از آن، اعلام رسمی موضعگیری وی است که شرایط را مشخص می کند. اگر ترامپ برای بار دیگر انتخاب شود هم انتظار می رود که شاهد افت بیشتر شاخص بورس باشیم و فضای ریسک بازار پررنگ تر شود.

مهم‌ترین متغیر صعود بورس کنترل شده است

فردین آقابزرگی
کارشناس بازار سرمایه

یکی از مهم‌ترین عوامل صعود شاخص های بورس درماه های نخست سال جاری، افزایش نرخ ارز بود. این درحالی است که با توجه به اهمیت این نرخ و آثار آن بر شاخص های اقتصاد کلان، مهار و کنترل این نرخ به یکی از اولویت های اصلی سیاستگذاران اقتصادی تبدیل شده است و بدین ترتیب یکی از مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر رشد بازار سهام تحت کنترل درآمده است.

پس از رشد شدید شاخص بورس درماه های نخست سال جاری، براساس منطق بازارشاخص باید وارد فاز اصلاحی خود می شد، یعنی همان دوره ای که هم اکنون در آن به سر می بریم. این در شرایطی است که به صورت عمده افزایش انتظارات مثبت درخصوص مؤلفه‌های مؤثر بر بازار مانند رشد نرخ ارز و … به صعود پیوسته شاخص در شش ماهه نخست سال منجر شده بود.

در شرایط فعلی، ریسک در بازار افزایش یافته است. برخی گمانه زنی ها از کاهش نرخ دلار به محدوده 22هزار تومان در نتیجه انتخابات امریکا مطرح می شود. باتوجه به اینکه اغلب پیش بینی ها ناظر بر رشد نرخ ارز نیست، سهامداران با احتیاط زیادی خرید می کنند و به صورت عمده پلکانی سهم می خرند. برهمین اساس طی ماه های اخیر حجم و ارزش معاملات به شدت کاهش یافته است، شاخصی که مهم‌ترین رکن نقدشوندگی بازار است که اخیراً ضریب آن افت زیادی داشته است به طوری که همچنان 250 شرکت بورسی در صف فروش قرار دارند درحالی که هنوز اصلاح هم نداشته‌اند.

به طور معمول درشرایط صعودی بازار، واکنش ها به اخبار مثبت بسیار زیاد است، ولی در دوران نزولی این اخبار تأثیر چندانی ندارد. این درحالی است که درماه‌های اخیرقیمت سهام در بازار بیش از 50 درصد اصلاح شده است. هرچند درخصوص نتیجه انتخابات امریکا گمانه زنی های زیادی ارائه می شود و آثار آن را روی بازار سهام ایران ارزیابی می کنند، اما واقعیت این است که تجربه دهه های اخیر نشان داده است که هیچ تفاوتی میان دموکرات ها و جمهوری خواهان در امریکا نیست و هر دو حزب رفتار خصمانه علیه ایران خواهند داشت. برهمین اساس، نتیجه انتخابات امریکا تنها یک شوک مقطعی و کوتاه مدت بر بازار خواهد داشت. درمجموع می توان گفت با توجه به تمام متغیرها، شاخص بورس بین 1.1 تا 1.2 میلیون واحد نقطه قابل اطمینانی برای خرید پلکانی باشد.