دو جایگزین احتمالی تیلرسون در وزارت خارجه ترامپ و رویکرد آن‌ها به ایران
در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین بازی‌هایی که در واشنگتن و در سطح سیاسی مطرح است، حدس زدن این نکته است که چه کسی قرار است جایگزین رکس تیلرسون در وزارت امور خارجه ترامپ شود؟ سمتی بدون ارج در دوران ترامپ در کاخ سفید که هم جایگاه وزارت خارجه و هم دیپلماسی را به‌شدت تنزل داده است. اکنون دو کاندیدای جدید برای جایگزینی در این پست مطرح‌شده‌اند.
تیلرسون وقتی هفته گذشته با شایعات اساسی در مورد خروج قریب‌الوقوع خود از کاخ سفید مواجه شد، این مسئله را به‌کلی انکار کرد و به خبرنگاران وال‌استریت ژورنال گفت: این شایعات را از کجای دنیا می‌آورید؟! او قول داد تا زمانی که رئیس‌جمهور فکر کند که مفید است، در این مقام باقی خواهد ماند. ضمن آنکه اوایل ماه جاری در یک کنفرانس خبری شایعات در مورد درخواست خروجش از کاخ سفید را رد کرده بود. ظاهر ماجرا نیز این‌گونه است که ترامپ علیرغم آنکه تیلرسون او را «خنگ» خطاب کرده، به دیپلمات ارشدش اطمینان دارد.
به گزارش تابناک بااین‌حال از درون کاخ سفید شنیده می‌شود که درگیری‌های پیاپی تیلرسون با حلقه نزدیک به ترامپ، بقای طولانی‌مدت او در این سمت را غیرممکن ساخته است. گفته می‌شود که احتمالاً تیلرسون بعد از گذشت یک سال کامل، از سمت وزارت خارجه کنار خواهد رفت تا ضمن حفظ شخصیت و چهره، وعده خود برای سازمان‌دهی مجدد وزارت امور خارجه را نیز اجرایی کند.
بسیاری بر این باور هستند که میراث اصلی تیلرسون در وزارت امور خارجه ترامپ، یک نهاد کاملاً تهی از استعدادها، با کمترین روحیه در تاریخ دیپلماسی امریکا و کمترین نقش‌آفرینی در هنر و عمل اجرای سیاست خارجی در ایالات‌متحده است. اولین وظیفه جانشین او معکوس کردن این روند است که درواقع برای این جانشین اکنون دو کاندیدا مطرح است: «نیکی هیلی» سفیر فعلی آمریکا در سازمان ملل و رئیس CIA «؟مایک پومپئو» که دو مسیر متفاوت برای بهبود وضعیت وزارت خارجه را در دستور کار دارند.
نیکی هیلی کسی است که هم در حلقه اطرافیان ترامپ و هم در خارج از کاخ سفید تمجید و تحسین می‌شود. وی دو مأموریت اساسی یعنی تحریم‌های کره شمالی و تغییر وضعیت آمریکا در حمایت از سازمان ملل را تاکنون به‌خوبی به انجام رسانده. برعکس تیلرسون، هیلی دستی توانا در به‌کارگیری سریع افراد و مأموران خود برای امور میانجی‌گری و مذاکره دارد.
انتصاب وی به وزارت امور خارجه به معنی حرکت این نهاد به سمت رویکرد سنتی مبتنی بر تندروی جمهوری‌خواهی شامل طرفداری اجبارآمیز از موضوعاتی همچون حقوق بشر و آزادی خواهد بود. همچنین انتصاب وی می‌تواند شامل متوقف شدن خواست فعلی آمریکا برای بهبود روابط با روسیه باشد.
از سوی دیگر در خصوص استراتژی جدید آمریکا در خصوص ایران رهیافتی میانه خواهد داشت که مبتنی بر استفاده از دیپلماسی اجبار و هم‌زمان باز گذاشتن مفر موردنظر خواهد بود تا به این شکل ایران را به سمت موردنظر خود هدایت کند. ضمن آنکه هیلی بهره خوبی از دیپلماسی عمومی نیز دارد و بازدید وی از وضعیت پناه‌جویان و آوارگان در سودان جنوبی، اتیوپی و کنگو نشانی از این امر است.
اما انتصاب وی به وزارت امور خارجه ریسک بزرگی را برایش در پی دارد. وی تاکنون توانسته ملزومات اساسی برای حرکت به سمت کاندیداتوری ریاست جمهوری را به دست آورد. دوری فیزیکی وی از کاخ سفید به معنی پرهیز از حاشیه و استقلال عمل بوده است و دستاوردهای سیاسی وی از وزارت امور خارجه در ابهام است. درنتیجه قبول این سمت برای وی یک قمار اساسی است.
بر اساس گزارش‌ها اگر نیکی هیلی به سمت وزارت امور خارجه حرکت کند جایگزین وی «دینا پاول» خواهد بود.
اما کاندیدای دوم وزارت امور خارجه مایک پومپئو است که نزدیکی نگاه بیشتری با کاخ سفید و ترامپ دارد و رهیافت‌های وی هم‌راستا با اقدامات ترامپ است. وی در مورد ایران نسبت به نیکی هیلی سخت‌گیرتر و تندروتر خواهد بود. اما همچنان همانند ترامپ خواهان پایان دادن به مباحث در مورد دخالت روسیه در انتخابات آمریکا است، چنانچه هفته قبل مطرح کرد.
پومپئو شخصاً رئیس‌جمهور را چند بار در هفته در جریان اخبار و اطلاعات قرار می‌دهد و تقریباً روایت‌های سیاست داخلی و خارجی را او تدوین می‌کند. درحالی‌که تلاش وی برای سیاسی بازی آشکار در CIA بسیاری از مقامات این نهاد را آزار داده است، اما همین رویه برای وی تبدیل به یک سرمایه برای وزارت خارجه شده.
برخی گزارش‌ها بیان کرده‌اند که در صورت قبول این سمت توسط پومپئو، سناتور تام کاتن جایگزین وی در CIA خواهد شد. کاتن جزو معدود سناتورهایی است که روابط خوبی با ترامپ دارد و همچنین به تیم کاخ سفید نزدیک است. رفتن وی به CIA قدم مهمی برای ترفیع جایگاه سیاسی‌اش خواهد بود.
بااین‌حال به نظر می‌رسد که وزارت امور خارجه آمریکا هم از هیلی و هم از پومپئو با خرسندی استقبال کنند اما هیچ‌کدام از این دو کار راحتی نخواهند داشت. اگر آن‌ها از رهیافت فعلی تیلرسون جدا نشوند و دیپلماسی را به مسیر اصلی خود در آمریکا بازنگردانند، همچنان احتمال گزینه جدیدی برای وزارت خارجه آمریکا در میان خواهد بود.
