دوگانگی عجیب بازار سرمایه؛ شاخص بالاست، اما ارزش دلاری زیرزمین!
بازتاب– با وجود وعده‌های دولت مبنی بر رشد و توسعه بازار سرمایه، شرایط اخیر نشان می‌دهد که این وعده‌ها در عمل به چالش کشیده شده‌اند. از یک سو، شاخص کل بورس دچار کاهش شدیدی شده و از سوی دیگر، خروج سرمایه حقیقی و نوسانات شدید نرخ ارز، ارزش دلاری بازار را به پایین‌ترین سطح ۱۰ سال اخیر رسانده است.
۱. کاهش شاخص کل و خروج سرمایه حقیقی
از آبانماه سال جاری، با افزایش شدید قیمت دلار در بازار و بروز تنش‌های ژئوپلیتیکی، شاهد کاهش قابل توجه شاخص کل بورس بوده‌ایم. این کاهش به همراه خروج گسترده پول حقیقی، تأثیر منفی مستقیم بر ارزش دلاری بازار داشته و سبب شده تا این ارزش به زیر ۱۱۰ میلیارد دلار سقوط کند.
بورس در حال حاضر تنها به کف ۱۱۰ میلیارد دلار رسیده که این رقم تنها ۴ درصد فاصله با پایین‌ترین سطح ثبت شده در سال جاری دارد؛ به عبارتی، از زمان آبانماه تاکنون هیچ بازدهی دلاری برای سرمایه‌گذاران حاصل نشده است.
۲. تغییرات نرخ ارز و اختلاف نرخ‌ها
در دوره مذکور، قیمت ارز نیمایی در آستانه ورود به کانال ۴۹ هزار تومانی قرار داشت که نشان‌دهنده اختلاف حدود ۳۶ درصدی میان نرخ دلار آزاد و نیمایی بود. این اختلاف بیانگر نگرانی‌های موجود در بازار نسبت به روندهای نوسانی ارز و عدم تعادل در نرخ‌های مختلف است.
در حال حاضر، قیمت دلار در بازار متشکل ارزی بیش از ۶۹ هزار تومان و در بازار آزاد بیش از ۹۰ هزار تومان است. این اختلاف حدود ۳۰ درصدی، همچنان به عنوان یکی از عوامل فشاردهنده بر ارزش دلاری بورس مطرح است و موجبات خروج سرمایه و نوسان در ارزش بازار سرمایه را فراهم می‌آورد.
۳. روند نزولی ارزش دلاری بورس در مقطع پنج ساله
در طی ۵ سال گذشته، ارزش دلاری بازار سرمایه از ۳۳۰ میلیارد دلار به تنها ۱۱۰ میلیارد دلار کاهش یافته است. این کاهش معادل از دست دادن دو سوم ارزش قبلی بازار می‌باشد و نمایانگر روند نزولی مستمر و بی‌وقفه در ارزش بازار سرمایه است.
در نیمه مرداد سال ۹۹، ارزش دلاری بورس بالای ۳۵۰ میلیارد دلار و شاخص کل در حدود ۲,۰۷۸,۰۰۰ واحد گزارش شده بود. سپس، با کاهش شاخص کل به حدود ۲,۱۰۰,۰۰۰ واحد در پایان سال ۱۴۰۲، ارزش دلاری بورس به بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار رسیده بود. اما در شرایط کنونی، با وجود افزایش شاخص کل به حدود ۲,۷۰۰,۰۰۰ واحد، ارزش دلاری بازار به کمتر از ۱۱۰ میلیارد دلار سقوط کرده است. این پارادوکس نشان‌دهنده عدم هماهنگی بین رشد عددی شاخص‌ها و ارزش واقعی دلاری بازار است.
۴. تأثیر عرضه اولیه شرکت‌ها
از زمانی که ارزش دلاری بورس بیش از ۳۵۰ میلیارد دلار بود، شاهد عرضه اولیه ۱۵ شرکت در سال ۱۴۰۲ و ۱۳ شرکت در سال جاری بوده‌ایم. با وجود افزایش تعداد عرضه‌های اولیه، بازار سرمایه نتوانسته است بازدهی دلاری مناسبی برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورد و بالعکس، روند نزولی ارزش دلاری بورس باعث شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران زیان‌آور باشند.
افزایش تعداد شرکت‌های عرضه اولیه در کنار شرایط نامساعد بازار، نشان از تکیه بیش از حد بر جذب سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و عدم توجه به عوامل بنیادی اقتصادی دارد که در بلندمدت ممکن است آسیب‌های جدی به ساختار بازار وارد کند.
۵. عوامل کلیدی موثر بر روند نزولی
تشدید شرایط ژئوپلیتیکی منطقه‌ای و بین‌المللی موجب افزایش نااطمینانی در بازارهای مالی شده و تاثیر منفی بر اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه داشته است.
افزایش نرخ دلار و اختلاف چشمگیر بین نرخ‌های مختلف ارز (بازار متشکل ارزی، بازار آزاد و نیمایی) به عنوان یکی از عوامل اصلی خروج سرمایه و کاهش ارزش دلاری بورس شناخته می‌شود.
عدم هماهنگی و کارآمدی سیاست‌های اقتصادی در راستای تقویت بازار سرمایه، از یک سو باعث ایجاد انتظارات مبهم در میان سرمایه‌گذاران شده و از سوی دیگر فرصت‌های رشد واقعی در بازار را محدود نموده است.
۶. چشم‌انداز آینده
با توجه به تمامی موارد فوق، می‌توان نتیجه گرفت که بازار سرمایه در حال تجربه دوره‌ای بحرانی است که هم شاخص کل و هم ارزش دلاری آن در حال نزول می‌باشند. عوامل متعددی مانند تنش‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات شدید ارزی و خروج سرمایه حقیقی به این وضعیت دامن زده‌اند.
برای بهبود وضعیت، نیازمند بازنگری اساسی در سیاست‌های اقتصادی و ایجاد اطمینان در میان سرمایه‌گذاران هستیم. سرمایه‌گذاران نیز در کوتاه‌مدت باید نسبت به ریسک‌های موجود آگاه بوده و در مقابل نوسانات بازار، استراتژی‌های مدیریت ریسک خود را به دقت اجرا نمایند. در نهایت، تنها از طریق ثبات در نرخ ارز، بهبود شرایط ژئوپلیتیکی و تدوین سیاست‌های حمایتی واقعی، می‌توان به بازگشت ارزش دلاری به سطوح مطلوب امیدوار بود.
