دور جدید مذاکرات در کار نیست

یک منبع اتحادیه اروپا گفته مذاکره‌کنندگان تنها برای امضای توافق نهایی به پایتخت اتریش بازخواهند گشت. مذاکرات بر سر احیای برجام به ایستگاه پایانی بسیار نزدیک شده است.

مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا از فاصله «میلیمتری» برای رسیدن به توافق نهایی سخن گفته است. با این وجود طرفین حاضر در مذاکرات اذعان داشته‌اند که پاره‌ای اختلافات هم‌چنان برجاست و نهایی شدن توافق در گروی حل‌وفصل قطعی تمام مسائل است.

در این شرایط زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که امکان برگزاری دور جدیدی از مذاکرات برای بررسی این اختلافات وجود دارد. علی هاشم و الیزابت هاگدورن گزارش‌گران المانیتور با انتشار یادداشتی با عنوان «در حالی که ایالات متحده منتظر پاسخ توافق ایران است، دور جدید وین بعید است» به نقل از یک منبع اروپایی ادعا کرده مذاکره‌کنندگان تنها برای امضای توافق نهایی به پایتخت اتریش بازخواهند گشت.

به وین باز نمی‌گردیم

بنا بر گزارش المانیتور، یک منبع اتحادیه اروپا گفت که مصالحه‌ای در حال شکل‌گیری است که توافق هسته ای با ایران را احیا می‌کند، اما بعید است که مذاکره‌کنندگان آمریکایی و ایرانی برای حل اختلافات باقی مانده به وین بازگردند.

این منبع آگاه در پاسخ به این سوال که آیا باید در انتظار مذاکرات بیش‌تری برای حل‌وفصل اختلافات باقی‌مانده میان دو طرف بود، گفت: «هیچ نوع دور جدیدی [از مذاکرات] وجود نخواهد داشت. دور بعدی نشست در وین تنها با حضور وزرای خارجه و برای تصویب این توافق خواهد بود -البته در صورت وجود توافق«.

دیپلماسی رفت‌وبرگشت

در هفته‌های اخیر، ایالات متحده و ایران -به طور غیرمستقیم- پیرامون آن‌چه اتحادیه اروپا به پیشنهاد «نهایی» برای احیای برجام توصیف کرده، تبادل‌نظر کرده‌اند. جوزپ بورل، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا، هر دو واکنش آمریکا و ایران را «معقولانه» خوانده است.

چهارشنبه گذشته، واشنگتن موضع خود را نسبت به پاسخ ایران به اتحادیه اروپا –به عنوان میانجی این مذاکرات غیرمستقیم- به طور رسمی ارسال کرد. تهران می‌گوید اکنون به دقت در حال بررسی پاسخ ایالات متحده است و نورنیوز –رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی- روز یکشنبه گزارش داد که بررسی ایران حداقل تا پایان هفته طول می‌کشد.

مقامات دولت بایدن می‌گویند شکاف‌ها باقی مانده، اما به ادعای آن‌ها پس از آن‌که ایران امتیازاتی از جمله کنار گذاشتن درخواست خود برای حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سیاه تروریسم خارجی آمریکا را کنار گذاشت، چشم‌انداز احیای توافق بهبود یافته است.

روز دوشنبه، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، از گمانه‌زنی در مورد چارچوب زمانی مورد انتظار برای پاسخ ایران یا احتمال برگزاری دور دیگری از مذاکرات در پایتخت اتریش خودداری کرد. پاتل به خبرنگاران گفت: «من در مورد چارچوب زمانی با ایران و اتحادیه اروپا در حال تبادل نظر هستیم، اما همانطور که می‌دانید، ما روز چهارشنبه به اتحادیه اروپا پاسخ دادیم و اکنون این وظیفه ایران است که پاسخ دهد».

کانون اختلافات

مقامات آمریکایی قبلاً هشدار داده بودند که زمان برای بازگرداندن توافق رو به پایان است. پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام در سال 2018، ایران به طور پیوسته شروع به کاستن از تعهداتش در قبال این توافق کرد. به گزارش رویترز، دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل (آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) اعلام کرده ایران ظرفیت غنی‌سازی زیرزمینی اورانیوم خود را افزایش داده است. این خبرگزاری روز دوشنبه به گزارش آژانس استناد کرد که می‌گوید ایران غنی‌سازی اورانیوم را با یکی از سه آبشار سانتریفیوژ پیشرفته IR-6 در تاسیسات غنی‌سازی نطنز آغاز کرده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کانون یکی از موانع باقی مانده پیش روی توافق برای احیای برجام قرار دارد. ایران از آژانس خواسته است تحقیقات چند ساله [ادعایی] خود در مورد منشا اورانیوم کشف شده در سه سایت هسته‌ای قدیمی اما اعلام نشده ایران را متوقف کند. آخرین پیش‌نویس پیشنهادی اروپا برای احیای توافقنامه 2015 پیشنهاد می‌کند در صورتی که ایران قبل از روز اجرای توافق، توضیحات فنی معتبری در مورد مواد هسته‌ای به آژانس ارائه کند، تحقیقات را متوقف شود.

ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران روز دوشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران، موضوع به اصطلاح پادمانی را به عنوان ستون توافق توصیف کرد. رئیسی در جمع خبرنگاران گفت: صحبت از توافق بدون حل مسائل پادمانی بی معنی است.

آژانس را تحت فشار قرار نمی‌دهیم

در این شرایط، اسرائیل در حال انجام آخرین تلاش‌های دیپلماتیک خود به واسطه افزایش نگرانی‌های‌اش در مورد توافق احتمالی است. یک منبع دیپلماتیک مطلع از جلسات هفته گذشته ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل در واشنگتن گفت که مقامات آمریکایی متعهد شده‌اند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای بستن زودهنگام تحقیقات خود تحت فشار قرار ندهند.

دیوید بارنیا، مدیر موساد اسرائیل، این هفته در واشنگتن درباره موضوع ایران گفت‌وگو خواهد کرد. رسانه‌های اسرائیلی همچنین گزارش می‌دهند که یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل به دنبال تماس تلفنی با جو بایدن، رئیس‌جمهور این کشور برای گفت‌وگو درباره توافق هسته‌ای است.