دور برگردان عراقی ها برای زائران اربعين
چند سالي است كه روابط ايران و عراق بسيار تنگاتنگ شده و از سوي دوطرف با حساسيت زيادي دنبال مي‌شود. ايران كه بعد از جنگ امريكا براي نوسازي به كمك همسايه جنوب غربي خود رفته بود توانست سهم قابل توجهي از فعاليت‌هاي عمراني اين كشور را انجام دهد و از همين محل هم روابط تجاري دو كشور وارد فازي شد كه رسما ايران را به‌عنوان بزرگ‌ترين وارد‌كننده كالا به عراق ثبت كرد.
به طوري كه طبق آخرين آمارها از گمرك جمهوري اسلامي ايران، حجم مبادلات تجاري ميان اين دو كشور در پنج ماهه ابتدايي سال ٩٦ به حدود ١٩ ميليارد دلار رسيده است. البته روابط دو كشور تنها در حد روابط تجاري – اقتصادي محدود نشده و طي سال‌هاي گذشته ايراني‌ها يكي از بيشترين زايراني بودند كه براي زيارت عتبات عاليات به عراق سفر مي‌كردند؛ موضوعي كه موجب شد تا دوباره عراق به يكي از مقاصد زيارتي ايراني تبديل شده و درآمد قابل توجهي هم از اين محل به خزانه عراق واريز شود با همه اين اوصاف و البته تجربه موفق روابط تجاري –گردشگري دو كشور، اما چندي است كه در بخش گردشگري ايران و عراق خللي ايجاد شده است. گويا عراقي‌ها هم رويه همسايه عربستاني‌شان را در پيش گرفته‌اند و سنگ‌اندازي‌هايي را در ورود يا خروج زايران نجف ايجاد مي‌كنند؛ موضوعي كه نخستين‌بار از دهه نخست محرم امسال آغاز شد.
از حدود يك ماه گذشته با سخت‌گيري‌هاي جديد مسوولان فرودگاه نجف حتي هزينه سفر به اين مقصد نيز افزايش يافته است.
البته سال قبل نيز اوضاع تا حدودي به همين منوال پيش رفت؛ به طوري كه از حدود دو هفته قبل از مراسم اربعين حسيني، قيمت بليت اتوبوس‌ها با رشد دو برابري همراه شدند. اما با وجود اعمال اين افزايش قيمت به دليل اينكه از مدت‌ها قبل اعلام شده بود هيچ مشكلي در اين خصوص به وجود نيامد. در اين وانفسا بود كه مقامات شركت هواپيمايي تركيش‌ايرلاين برنامه‌اي جديد براي تردد مسافران نجف اعلام كردند كه تقريبا زمان سفر به نجف را چندين ساعت افزايش مي‌داد آنها اعلام كردند كه حاضرند مسافران ايراني را ابتدا از تهران به استانبول برده، از استانبول به دوبي پرواز كنند و در نهايت از دوبي به نجف بروند كه اين پرواز عجيب تركيش ايرلاين براي زايران نجف پنج ميليون و ۴۴۴ هزار تومان مي‌شد!
هر چند كه بسياري از فعالان زيارت عتبات عاليات به تصور اينكه سنگ اندازي‌هاي مسوولان نجف تنها منوط به محرم و صفر است و در ساير سفرهاي سال مشكلي ايجاد نخواهد شد سعي كردند تا اين مشكل را با پرداخت افزايش هزينه‌هاي درخواستي نجفي‌ها در
سكوت حل كنند. اما با ادامه اين روند و تغيير هرروزه درخواست مسوولان فرودگاه نجف، گويا طاقت مسوولان ايراني طاق شده و بحث تغيير مسير زايران ايراني از نجف به بصره در دستور كار سازمان هواپيمايي قرار گرفته است.
موضوعي كه مقصود اسعدي‌ساماني، دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي با تاييد آن از احتمال انتقال پروازهاي ايران به بصره خبر مي‌دهد.
البته پيش از اين شركت‌هاي هواپيمايي در تيرماه سال‌جاري در اعتراض به گران بودن هزينه هندلينگ و خدمات فرودگاهي فرودگاه نجف نسبت به قطع پروازهاي خود به نجف اقدام كردند و با مذاكراتي كه بين سازمان هواپيمايي كشوري و شركت‌هاي هواپيمايي ايراني و مسوولان فرودگاه نجف صورت گرفت، تعديل مختصري در نرخ برخي از تجهيزات خدمات فرودگاهي صورت گرفت و پرواز شركت‌هاي هواپيمايي ايراني به نجف مجددا برقرار شد.
به گفته ساماني دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي، دريافت ٢٠ دلار به عنوان بهره مالكانه از هر صندلي پروازهاي ايراني به مقصد نجف و ١٠ دلار عوارض فرودگاهي از مسافران ايراني در فرودگاه نجف و تعيين ٨٥ دلار عوارض گمركي به ازاي هر پرواز و عطف‌به ماسبق كردن آن از سال ٢٠١٠ و بيش از چهار برابر بودن هزينه هندلينگ پروازها در فرودگاه نجف نسبت به فرودگاه‌هاي ايران از مهم‌ترين موارد اعتراض شركت‌هاي هواپيمايي ايراني به مسوولان فرودگاه نجف بود؛ آن زمان در مذاكرات صورت گرفته نرخ برخي از اقلام خدمات هندلينگ كاهش يافت، مسوولان فرودگاه مذكور درخصوص عوارض بهره مالكانه و عوارض گمركي نيز قول مساعدت و همكاري و پيگيري در مراجع دولتي عراق را داده‌اند كه تاكنون به نتيجه‌اي نرسيده است.
براين اساس مقصود اسعدي‌ساماني در گفت‌وگو با ايسنا، گفته است: در كنار نرخ بالاي خدمات فرودگاهي، نرخ سوخت پروازها نيز از ۹۸ سنت به يك دلار و ۴۲ سنت رسيده كه اين رقم با توجه به بالا بودن پروازهاي ايران به اين فرودگاه قطعا شرايط را براي ما دشوار مي‌كند.
به گفته دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي، با وجود آنكه ايران مذاكراتي در اين خصوص انجام د اد كه تاكنون نتيجه‌بخش نبودند اما ما هنوز مي‌توانيم با مذاكرات جديد گره‌هاي موجود را باز كنيم، اما احتمال دارد تصميم‌هايي جديد گرفته شود كه كاهش و توقف پروازهاي ايراني به فرودگاه نجف يكي از اين گزينه‌ها خواهد بود.
اين اتفاقات در صورتي رخ داده كه پيش از اين نيز رضا جعفرزاده، مدير روابط عمومي سازمان هواپيمايي كشوري، در واكنش به انتشار خبري مبني بر اوج‌گيري نرخ بليت پروازهاي اربعين با شيب تند و فروش بليت مسير مشهد- نجف با قيمت ۲ ميليون تومان گفته بود: نرخ بليت پروازهاي ايام اربعين با هيچ‌گونه افزايشي روبه‌رو نبوده و شركت‌هاي هواپيمايي و دفاتر معرفي شده ملزم به فروش با نرخ بليت در مسيرهاي تهران-نجف- تهران، تهران- بغداد- تهران يك ميليون و ٢٠٠ هزار تومان و مشهد- نجف- مشهد، مشهد- بغداد- مشهد يك ميليون و ٥٠٠ هزار تومان و بليت يكسره از مبدا تهران ٦٠٠ هزار تومان و يكسره مشهد به دو مقصد نجف و بغداد ٧٥٠ هزار تومان تعيين شده است.
با اين حال، همانند سال‌هاي قبل اين افزايش قيمت دوباره مشاهده شد و باعث تصميم‌گيري قاطع ايران در اين خصوص شد؛ بنابراين اسعدي ساماني فرودگاه بغداد و بصره را دو گزينه ايران براي انتقال پروازهاي اربعين دانست و گفت: همان‌طور كه پيش از اين نيز سهم ايرلاين‌هاي ايراني به فرودگاه بغداد اختصاص يافته، از اين پس نيز امكان آن وجود دارد كه سهم بيشتري به فرودگاه بغداد داده شود و حتي در صورت نياز گزينه فرودگاه‌هايي مانند بصره را نيز بررسي كنيم.
به گفته وي، آنچه از سوي مسوولان فرودگاه نجف اجرايي شده برخلاف اصول بين‌المللي و تعهدات دو‌جانبه بوده است و از اين‌رو در صورت تداوم آن قطعا شركت‌هاي ايراني تصميماتي جديد در اين زمينه اتخاذ مي‌كنند.
نكته ديگر در بحث حمل و نقل ميان ايران و عراق، صحبت‌هاي چند وقت اخير مسوولان اين حوزه است. خردادماه امسال بود كه وزير راه و شهرسازي ايران در ديدار با همتاي عراقي خود، خبر از ايجاد مونوريل ميان دو شهر كربلا و نجف داده بود؛ طبق آن، وزير حمل و نقل عراق از طرف ايراني درخواست كرد كه فرودگاه واقع در شهر كربلا را براي مقصد هواپيماها انتخاب كنند؛ به‌دليل آنكه به خاطر همين رفتارها مجوز فرودگاه نجف را پس گرفته و فعاليت آن متوقف شده است. همچنين كاظم فنجان الحمامي توصيه توليد مونوريل ۸۰ كيلومتري بين كربلا تا نجف را با ظرفيت تغيير نيم ميليون مسافر و سود هر روزه ۵۰۰ هزار دلار به وزير راه و شهرسازي ايران مي‌كند. حالا بايد ديد با تغيير ديدگاه مسوولان كشور نسبت به حمل و نقل مسافران، ايجاد مونوريل تسريع بخشيده مي‌شود يا خير.
در همين رابطه هم معاون سابق سازمان هواپيمايي اعلام كرد كه تنها اهرم فشار بر فرودگاه نجف، توقف پروازها است. وي معتقد است هرچند طرح توقف يكباره تمام پروازهاي ايرلاين‌هاي ايراني به فرودگاه نجف از نظر اقتصادي منطق قابل دفاعي ندارد، اما در اين مورد خاص تنها اهرم فشار بر اين فرودگاه به حساب مي‌آيد.
بنابراين موضوع، عليرضا منظري اعلام كرد: پس از مشكلاتي كه در طول هفته‌هاي گذشته شركت‌هاي هواپيمايي ايراني با فرودگاه نجف داشتند، مسوولان اين فرودگاه در آستانه سفرهاي اربعين بار ديگر اقدام به افزايش قيمت سوخت هواپيماها كردند كه اين موضوع براي ايرلاين‌هاي ايراني پذيرفتني نيست و در صورت تداوم اين شرايط گزينه توقف دوباره پروازهاي ايران به نجف وجود دارد. به نقل از العالم، فرودگاه نجف در بين ٥ فرودگاه بزرگ عراق با ٧/١٠٠ ميليون دلار درآمد در سال ٢٠١٦ بيشترين درآمد را كسب كرده است؛ در سال ٢٠١٦ فرودگاه بغداد ٢/٩٩ ميليون دلار، فرودگاه اربيل ٩/٩٨ ميليون دلار، فرودگاه بصره ٢/٣١ ميليون دلار و فرودگاه سليمانيه ٣٠ ميليون دلار درآمد داشته‌اند. در همين مدت در فرودگاه بغداد ١٨ هزار و ١٨٧ پرواز، فرودگاه نجف ١٤ هزار و ٤٣٨ پرواز، فرودگاه اربيل ١٣ هزار و ٨٨٩ پرواز، فرودگاه بصره ٥٣ هزار و ٩ پرواز و فرودگاه سليمانيه ٥٠ هزار و ٨٩ پرواز انجام شد و كل پروازها ٩٠ هزار و ٨٩٠ پرواز بوده است.
در همان سال ٢٠١٦ در كشور عراق ميانگين قيمت براي فرود هر هواپيما ١٣٠٠ دلار و متوسط هزينه خدمات زميني فرودگاهي ٢٧٥٠ دلار بوده است؛ آمار نشان مي‌دهد كه فرودگاه نجف بيشترين درآمد را در سال گذشته ميلادي داشته است كه بيشتر اين درآمد از شركت‌هاي هواپيمايي ايراني كسب شده است.
