دور برگردان عراقی ها برای زائران اربعین
چند سالی است که روابط ایران و عراق بسیار تنگاتنگ شده و از سوی دوطرف با حساسیت زیادی دنبال می‌شود. ایران که بعد از جنگ امریکا برای نوسازی به کمک همسایه جنوب غربی خود رفته بود توانست سهم قابل توجهی از فعالیت‌های عمرانی این کشور را انجام دهد و از همین محل هم روابط تجاری دو کشور وارد فازی شد که رسما ایران را به‌عنوان بزرگ‌ترین وارد‌کننده کالا به عراق ثبت کرد.
به طوری که طبق آخرین آمارها از گمرک جمهوری اسلامی ایران، حجم مبادلات تجاری میان این دو کشور در پنج ماهه ابتدایی سال ۹۶ به حدود ۱۹ میلیارد دلار رسیده است. البته روابط دو کشور تنها در حد روابط تجاری – اقتصادی محدود نشده و طی سال‌های گذشته ایرانی‌ها یکی از بیشترین زایرانی بودند که برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر می‌کردند؛ موضوعی که موجب شد تا دوباره عراق به یکی از مقاصد زیارتی ایرانی تبدیل شده و درآمد قابل توجهی هم از این محل به خزانه عراق واریز شود با همه این اوصاف و البته تجربه موفق روابط تجاری –گردشگری دو کشور، اما چندی است که در بخش گردشگری ایران و عراق خللی ایجاد شده است. گویا عراقی‌ها هم رویه همسایه عربستانی‌شان را در پیش گرفته‌اند و سنگ‌اندازی‌هایی را در ورود یا خروج زایران نجف ایجاد می‌کنند؛ موضوعی که نخستین‌بار از دهه نخست محرم امسال آغاز شد.
از حدود یک ماه گذشته با سخت‌گیری‌های جدید مسوولان فرودگاه نجف حتی هزینه سفر به این مقصد نیز افزایش یافته است.
البته سال قبل نیز اوضاع تا حدودی به همین منوال پیش رفت؛ به طوری که از حدود دو هفته قبل از مراسم اربعین حسینی، قیمت بلیت اتوبوس‌ها با رشد دو برابری همراه شدند. اما با وجود اعمال این افزایش قیمت به دلیل اینکه از مدت‌ها قبل اعلام شده بود هیچ مشکلی در این خصوص به وجود نیامد. در این وانفسا بود که مقامات شرکت هواپیمایی ترکیش‌ایرلاین برنامه‌ای جدید برای تردد مسافران نجف اعلام کردند که تقریبا زمان سفر به نجف را چندین ساعت افزایش می‌داد آنها اعلام کردند که حاضرند مسافران ایرانی را ابتدا از تهران به استانبول برده، از استانبول به دوبی پرواز کنند و در نهایت از دوبی به نجف بروند که این پرواز عجیب ترکیش ایرلاین برای زایران نجف پنج میلیون و ۴۴۴ هزار تومان می‌شد!
هر چند که بسیاری از فعالان زیارت عتبات عالیات به تصور اینکه سنگ اندازی‌های مسوولان نجف تنها منوط به محرم و صفر است و در سایر سفرهای سال مشکلی ایجاد نخواهد شد سعی کردند تا این مشکل را با پرداخت افزایش هزینه‌های درخواستی نجفی‌ها در
سکوت حل کنند. اما با ادامه این روند و تغییر هرروزه درخواست مسوولان فرودگاه نجف، گویا طاقت مسوولان ایرانی طاق شده و بحث تغییر مسیر زایران ایرانی از نجف به بصره در دستور کار سازمان هواپیمایی قرار گرفته است.
موضوعی که مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با تایید آن از احتمال انتقال پروازهای ایران به بصره خبر می‌دهد.
البته پیش از این شرکت‌های هواپیمایی در تیرماه سال‌جاری در اعتراض به گران بودن هزینه هندلینگ و خدمات فرودگاهی فرودگاه نجف نسبت به قطع پروازهای خود به نجف اقدام کردند و با مذاکراتی که بین سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت‌های هواپیمایی ایرانی و مسوولان فرودگاه نجف صورت گرفت، تعدیل مختصری در نرخ برخی از تجهیزات خدمات فرودگاهی صورت گرفت و پرواز شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به نجف مجددا برقرار شد.
به گفته سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، دریافت ۲۰ دلار به عنوان بهره مالکانه از هر صندلی پروازهای ایرانی به مقصد نجف و ۱۰ دلار عوارض فرودگاهی از مسافران ایرانی در فرودگاه نجف و تعیین ۸۵ دلار عوارض گمرکی به ازای هر پرواز و عطف‌به ماسبق کردن آن از سال ۲۰۱۰ و بیش از چهار برابر بودن هزینه هندلینگ پروازها در فرودگاه نجف نسبت به فرودگاه‌های ایران از مهم‌ترین موارد اعتراض شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به مسوولان فرودگاه نجف بود؛ آن زمان در مذاکرات صورت گرفته نرخ برخی از اقلام خدمات هندلینگ کاهش یافت، مسوولان فرودگاه مذکور درخصوص عوارض بهره مالکانه و عوارض گمرکی نیز قول مساعدت و همکاری و پیگیری در مراجع دولتی عراق را داده‌اند که تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است.
براین اساس مقصود اسعدی‌سامانی در گفت‌وگو با ایسنا، گفته است: در کنار نرخ بالای خدمات فرودگاهی، نرخ سوخت پروازها نیز از ۹۸ سنت به یک دلار و ۴۲ سنت رسیده که این رقم با توجه به بالا بودن پروازهای ایران به این فرودگاه قطعا شرایط را برای ما دشوار می‌کند.
به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، با وجود آنکه ایران مذاکراتی در این خصوص انجام د اد که تاکنون نتیجه‌بخش نبودند اما ما هنوز می‌توانیم با مذاکرات جدید گره‌های موجود را باز کنیم، اما احتمال دارد تصمیم‌هایی جدید گرفته شود که کاهش و توقف پروازهای ایرانی به فرودگاه نجف یکی از این گزینه‌ها خواهد بود.
این اتفاقات در صورتی رخ داده که پیش از این نیز رضا جعفرزاده، مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری، در واکنش به انتشار خبری مبنی بر اوج‌گیری نرخ بلیت پروازهای اربعین با شیب تند و فروش بلیت مسیر مشهد- نجف با قیمت ۲ میلیون تومان گفته بود: نرخ بلیت پروازهای ایام اربعین با هیچ‌گونه افزایشی روبه‌رو نبوده و شرکت‌های هواپیمایی و دفاتر معرفی شده ملزم به فروش با نرخ بلیت در مسیرهای تهران-نجف- تهران، تهران- بغداد- تهران یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و مشهد- نجف- مشهد، مشهد- بغداد- مشهد یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و بلیت یکسره از مبدا تهران ۶۰۰ هزار تومان و یکسره مشهد به دو مقصد نجف و بغداد ۷۵۰ هزار تومان تعیین شده است.
با این حال، همانند سال‌های قبل این افزایش قیمت دوباره مشاهده شد و باعث تصمیم‌گیری قاطع ایران در این خصوص شد؛ بنابراین اسعدی سامانی فرودگاه بغداد و بصره را دو گزینه ایران برای انتقال پروازهای اربعین دانست و گفت: همان‌طور که پیش از این نیز سهم ایرلاین‌های ایرانی به فرودگاه بغداد اختصاص یافته، از این پس نیز امکان آن وجود دارد که سهم بیشتری به فرودگاه بغداد داده شود و حتی در صورت نیاز گزینه فرودگاه‌هایی مانند بصره را نیز بررسی کنیم.
به گفته وی، آنچه از سوی مسوولان فرودگاه نجف اجرایی شده برخلاف اصول بین‌المللی و تعهدات دو‌جانبه بوده است و از این‌رو در صورت تداوم آن قطعا شرکت‌های ایرانی تصمیماتی جدید در این زمینه اتخاذ می‌کنند.
نکته دیگر در بحث حمل و نقل میان ایران و عراق، صحبت‌های چند وقت اخیر مسوولان این حوزه است. خردادماه امسال بود که وزیر راه و شهرسازی ایران در دیدار با همتای عراقی خود، خبر از ایجاد مونوریل میان دو شهر کربلا و نجف داده بود؛ طبق آن، وزیر حمل و نقل عراق از طرف ایرانی درخواست کرد که فرودگاه واقع در شهر کربلا را برای مقصد هواپیماها انتخاب کنند؛ به‌دلیل آنکه به خاطر همین رفتارها مجوز فرودگاه نجف را پس گرفته و فعالیت آن متوقف شده است. همچنین کاظم فنجان الحمامی توصیه تولید مونوریل ۸۰ کیلومتری بین کربلا تا نجف را با ظرفیت تغییر نیم میلیون مسافر و سود هر روزه ۵۰۰ هزار دلار به وزیر راه و شهرسازی ایران می‌کند. حالا باید دید با تغییر دیدگاه مسوولان کشور نسبت به حمل و نقل مسافران، ایجاد مونوریل تسریع بخشیده می‌شود یا خیر.
در همین رابطه هم معاون سابق سازمان هواپیمایی اعلام کرد که تنها اهرم فشار بر فرودگاه نجف، توقف پروازها است. وی معتقد است هرچند طرح توقف یکباره تمام پروازهای ایرلاین‌های ایرانی به فرودگاه نجف از نظر اقتصادی منطق قابل دفاعی ندارد، اما در این مورد خاص تنها اهرم فشار بر این فرودگاه به حساب می‌آید.
بنابراین موضوع، علیرضا منظری اعلام کرد: پس از مشکلاتی که در طول هفته‌های گذشته شرکت‌های هواپیمایی ایرانی با فرودگاه نجف داشتند، مسوولان این فرودگاه در آستانه سفرهای اربعین بار دیگر اقدام به افزایش قیمت سوخت هواپیماها کردند که این موضوع برای ایرلاین‌های ایرانی پذیرفتنی نیست و در صورت تداوم این شرایط گزینه توقف دوباره پروازهای ایران به نجف وجود دارد. به نقل از العالم، فرودگاه نجف در بین ۵ فرودگاه بزرگ عراق با ۷/۱۰۰ میلیون دلار درآمد در سال ۲۰۱۶ بیشترین درآمد را کسب کرده است؛ در سال ۲۰۱۶ فرودگاه بغداد ۲/۹۹ میلیون دلار، فرودگاه اربیل ۹/۹۸ میلیون دلار، فرودگاه بصره ۲/۳۱ میلیون دلار و فرودگاه سلیمانیه ۳۰ میلیون دلار درآمد داشته‌اند. در همین مدت در فرودگاه بغداد ۱۸ هزار و ۱۸۷ پرواز، فرودگاه نجف ۱۴ هزار و ۴۳۸ پرواز، فرودگاه اربیل ۱۳ هزار و ۸۸۹ پرواز، فرودگاه بصره ۵۳ هزار و ۹ پرواز و فرودگاه سلیمانیه ۵۰ هزار و ۸۹ پرواز انجام شد و کل پروازها ۹۰ هزار و ۸۹۰ پرواز بوده است.
در همان سال ۲۰۱۶ در کشور عراق میانگین قیمت برای فرود هر هواپیما ۱۳۰۰ دلار و متوسط هزینه خدمات زمینی فرودگاهی ۲۷۵۰ دلار بوده است؛ آمار نشان می‌دهد که فرودگاه نجف بیشترین درآمد را در سال گذشته میلادی داشته است که بیشتر این درآمد از شرکت‌های هواپیمایی ایرانی کسب شده است.
