دوئل دیپلماسی در نیویورک/ آیا ترامپ «جعبه پاندورا» را باز می‌کند؟
با آغاز به کار هفتادوسومین مجمع عمومی سازمان ملل و تمرکز کاخ سفید بر ایران در این نشست ها، در روزهای آینده شاهد دوئل دیپلماسی در نیویورک خواهیم بود.
شاید برای «دونالد ترامپ» که عاشق مطرح شدن و دیده شدن از سوی افکار عمومی است مکانی به اندازه سازمان ملل و حضور در مجمع عمومی شوق انگیز و جذاب نباشد.
حضور رهبران اغلب کشورهای جهان در مجمع عمومی سازمان ملل موجب شده تا تمامی رسانه های جهان نگاهی ویژه به تحولات آن داشته باشند و بخش ویژه ای را به سخنرانی ها و دیدارهای انجام شده در آن اختصاص دهند از همین رو رئیس جمهور آمریکا که شیفته دیده شدن است تلاش می کنند تا از این فرصت به بهترین شکل ممکن استفاده کند و شاید مطرح کردن موضوع دیدار با رئیس جمهوری ایران نیز در همین راستا مطرح شده باشد.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین ریاست نشست شورای امنیت وارد نیویورک شده و رئیس جمهور ایران نیز دیروز یکشنبه تهران را به مقصد نیویورک ترک کرده است.
آغاز پیش از آغاز
دوئل دیپلماتیک ایران و آمریکا پیش از آغاز مجمع عمومی شروع شده بود جائی که شخص ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی به صراحت از تمایل خود برای دیدار با مقامات بلندپایه ایرانی سخن می گفتند و حتی روز گذشته نیز «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده در مصاحبه با فاکس نیوز از تمایل ترامپ برای دیدار با حضر آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی سخن گفت.
به نوشته مهر ،پمپئو در گفتگو با مجری برنامه «فاکس‌نیوز ساندی»، درباره دیدار احتمالی ترامپ «با مقام‌های ایرانی» در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، گفت: «من هنوز نمی‌دانم آیا رئیس‌جمهور برنامه‌ای برای دیدار (با آنها) دارد یا نه. اگر قرار باشد گفتگوی سازنده‌ای با ایران صورت گیرد، رئیس‌جمهور خوشحال خواهد شد که آن را انجام دهد. ایشان علاقمند به این مذاکره هستند».
وی در پاسخ به پرسش مجری که «حتی با رئیس‌جمهور روحانی؟»، اظهار داشت: «رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای است. فکر می‌کنم که آن مذاکره است که جالب و مهم خواهد بود».
مجری برنامه از وزیر خارجه آمریکا پرسید: «منظورتان این است که رئیس‌جمهور مایل است با آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کند؟»
پمپئو در پاسخ گفت: «رئیس‌جمهور گفته‌اند مایل به مذاکره با هر کسی است که دنبال گفتگوی سازنده باشد».
آمریکایی ها تلاش داشتند تا با مطرح کردن موضوع مذاکره خود را دوستدار صلح نشان داده و بر ستیزه جویی خود سرپوش بگذارند. «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران نیز پیش از عزیمت به نیویورک اقدام به انتشار یادداشتی در روزنامه آمریکایی واشنگتن پست کرد و در آن پیشنهاد همتای آمریکایی خود برای مذاکره را غیرصادقانه نامید و عنوان کرد که ادعای طرفداری دولت آمریکا از مردم ایران همزمان با تحریم «پوچ و منافقانه» است.
روحانی در ادامه این یادداشت نوشته «پیش‌بینی آمریکا این بود که پس از خروج از برجام، ایران نیز از آن خارج می‌شود و به راحتی می تواند یک ائتلاف جهانی علیه ایران شکل دهد و همه تحریم ها را برگرداند اما اقدام ما در دادن فرصت محدود به اروپا، باعث به هم ریختن معادلات آمریکا شد».
قدرت‌های اروپایی طرف دیگر برجام همراه با چین و روسیه نیز همچنان بر ادامه توافق هسته‌ای تاکید دارند که آقای روحانی این امر را به «انزوای آمریکا» تعبیر کرده است.
رئیس جمهور ایران در این یادداشت به پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، برای مذاکره مستقیم و بدون پیش شرط با مقامات جمهوری اسلامی پرداخته و گفته که این پیشنهاد «صادقانه نیست».
وی نوشته است: «ما پیشنهاد ایشان را باور کنیم یا سخنان وزیر خارجه وی را که شرط گفتگو با ایران را تحقق نکاتی می‌داند که توهین آشکار به ملت ایران تلقی می‌شود؟ علاوه بر این، ما چگونه می‌توانیم به آمریکا اعتماد کنیم در حالی که از تعهدات بین‌المللی‌اش و مصوبه شورای امنیت که خود بانی آن بوده کنار می‌کشد و دیگر کشورها را برای اجرای آن مصوبه تهدید به تنبیه می‌کند؟»
البته باید منتظر سخنرانی روسای جمور آمریکا و ایران در مجمع عمومی سازمان ملل ماند و دید که ترامپ با سخنان خود روند تحولات مجمع عمومی را به کدام سو می برد. بر اساس ادعای مقامات فرانسوی در مجمع عمومی سال گذشته با رایزنی های انجام شده از سوی «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه، قرار بود ترامپ و روحانی با یکدیگر دیدار کنند اما اظهارات ضد ایرانی ترامپ در سخنرانی سال گذشته مجمع عمومی سبب بهم خوردن این ملاقات شد.
ریاست شورای امنیت و هدف آمریکا
بدون شک مهمترین بخش از اجلاس امسال سازمان ملل جلسه شورای امنیت است که به ریاست دونالد ترامپ برگزار می شود. بر اساس برنامه از قبل اعلام شده این جلسه چهارشنبه شب برگزار می شود. پیشتر اعلام شده بود که موضوع اصلی این نشست ایران خواهد بود اما پس از آنکه مشخص شد در صورت مطرح شدن موضوع ایران در این نشست، آمریکا ممکن است از سوی متحدان خود در شورای امنیت مورد انتقاد قرار بگیرد صحبت از تغییر موضوع جلسه شد.
آمریکا که ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد را در ماه سپتامبر برعهده دارد، دستور کار نشست شورای امنیت را که یکی از اصلی‌ترین نشست‌های سالیانه ملل متحد است تعیین می‌کند. این اولین بار است که ترامپ هدایت یک جلسه در سازمان ملل متحد را با حضور مقام‌های بزرگترین کشورهای دنیا به عهده دارد.
اما تمرکز بر ایران سریعا نگرانی متحدان آمریکا را برانگیخت. آنها بر این باور هستند که این موضوع موجب بروز اختلاف‌های شدید میان آمریکا، فرانسه و بریتانیا درباره توافق هسته‌ای ایران که ترامپ در ماه می از آن خارج شد می‌شود.
دیگر مقام‌های آمریکا نیز این نگرانی را داشتند که بر اساس منشور سازمان ملل متحد، ایران اجازه دارد که در این نشست شرکت کند و این امر باعث افزایش یک چشم‌انداز مخالفت سخت میان ترامپ و نماینده ایران می‌شود.
واشنگتن پست به نقل از ریچارد گرون، عضو ارشد دانشگاه سازمان ملل متحد می‌نویسد که ترامپ ریسک برخورد با فرانسه و بریتانیا در موضوع ایران را در سازمان ملل متحد دارد.
گرون می‌گوید من فکر نمی‌کنم کسی این ایده رئیس‌جمهور را دوست داشته باشد و می‌گوید این ایده مانند اقدام ترامپ در ناتو و جی هفت می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد.
واشنگتن پست همچنین می‌نویسد که پس از اعلام نیکی هیلی مبنی بر اینکه دونالد ترامپ تأکید دارد که موضوع جلسه ایران باشد، آمریکا در بیانیه‌ای موضوع نشست را فراتر اعلام کرد و به موضوع سلاح‌های کشتار جمعی و … اشاره کرد و در نهایت نیز هفته گذشته برخی از مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که موضوع جلسه ایران نخواهد بود.
با این وجود یک سخنگوی ایالات متحده گفته است که آمریکا موضوع جلسه را تغییر نداد بلکه آن را توسعه داد اما بر اساس این گزارش شورای امنیت در نهایت ناچار خواهد شد که ایران را دعوت کند.
در خصوص هدف اصلی آمریکا از برعهده گرفتن ریاست نشست شورای امنیت، برخی کارشناسان معتقدند که ترامپ بدنبال آن است تا در این نشست تیر خلاص را به ایران شلیک کرده و با لغو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، ضمن بازگرداندن تحریم های سازمان ملل علیه ایران این کشور را مجددا وارد بند هفتم منشور سازمان ملل کند.
لازم به ذکر است با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، کلیه قطعنامه‌ها علیه ایران بر اساس توافق هسته‌ای منتفی شد.
حال اگر قطعنامه ۲۲۳۱ از اثر بیفتد چه رخ خواهد داد؟ پاسخ روشن است. بازگشت تحریم‌های سازمان ملل که برای همه اعضا از جمله روسیه و چین و همسایگان ایران الزام‌آور خواهد بود و از آن مهمتر قرار گرفتن تحت فصل هفتم منشور ملل متحد.
بنا به این فصل سازمان ملل اختیار دارد که برای تنبیه کشور ناقض صلح و امنیت بین‌المللی، متوسل به قوه قهریه و محاصره شود. بند ۴۲ فصل هفت می‌گوید «در صورتی که شورای امنیت تشخیص دهد… می‌تواند به وسیله نیروهای هوایی، دریایی یا زمینی به اقدامی که برای حفظ یا اعاده صلح و امنیت بین‌المللی ضروری است مبادرت کند. این اقدام ممکن است مشتمل بر محاصره و سایر عملیات نیروهای هوایی، دریایی یا زمینی اعضای ملل متحد باشد».
اگر پیش بینی این کارشناسان درست باشد باید منتظر سخنرانی ضد ایرانی شدید ترامپ در جلسه شورای امنیت و تلاش وی برای همراه کردن سایر اعضای شورای امنیت با کاخ سفید باشیم.
اما آیا چین و روسیه که به تازگی از سوی آمریکا تحریم شده اند و واشنگتن که وارد بزرگ ترین جنگ تجاری تاریخ با پکن شده و همچنین فرانسه و انگلیس که به نوعی با عهد شکنی های ترامپ در تنگنا قرار گرفته اند با این تصمیم آمریکا همراهی می کنند؟
نشست شورای امنیت به ریاست ترامپ به همان میزان که برای ایران می تواند مهم باشد برای آمریکا و شخص رئیس جمهور این کشور نیز خطرناک است. حتی اگر با واقع بینی بیشتری به مجموع تحولات دو سال اخیر نگاه کنیم خطر این نشست برای ترامپ بیش از ایران است.
ترامپ در طول دو سال گذشته با اقدامات خود موجب رنجش متحدان واشنگتن و دور شدن آنها از آمریکا شده به نوعی که ایالات متحده دیگر نمی تواند همانند گذشته بر روی همراهی متحدان قدیمی خود در شورای امنیت حساب کند از همین رو نشست شورای امنیت در صورت مطرح شدن موضوع ایران هم می تواند حکم «جعبه پاندورا» را برای ترامپ داشته باشد.
