دلار ۵۰۰۰ هزار تومان را رد می‌کند؟
امروز دلار باز هم گران شد و قیمت آن در مرز پنج هزار تومان قرار گرفت. دلار آمریکا امروز با قیمت چهار هزار و 950 تومان خرید و فروش شد. در حالی که دولت‌مردان معتقدند افزایش قیمت دلار ریشه اقتصادی ندارد، بسیاری از اقتصاددانان معتقدند سیاست های اقتصادی دولت این وضعیت را رقم زده است. همین امروز بود که محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور عامل این جهش روانی را سیاسی و غیر اقتصادی دانست. اما آیا دلار باز هم گران می‌شود؟ در این باره دو اقتصاددان با فرارو به گفت و گو نشسته اند. یکی از آنها معتقد است دلار تا پایان سال بین چهار هزار و 500 تومان تا پنج هزار تومان در نوسان خواهد بود، اما دیگری معتقد است دلار از مرز پنج هزار تومان نیز می‌گذرد.
دلار پنج هزار تومان را رد می کند
سعید اسلامی بیدگلی، اقتصاددان در تحلیل چرایی افزایش قیمت ارز به فرارو می‌گوید: نقطه اعتراض اقتصاددانان به دولت این است که سیاست ارزی درستی در پیش نمی گیرد و هر از گاهی بازار ما مجبور به تصحیح قیمت می شود. بخشی از رسیدن قیمت دلار به مرز 5 هزار تومان به هیجان بازار و بخش دیگری از آن به بخش نامه مالیاتی برمی‌گردد که بانک مرکزی آن را در زمان نامناسب ارائه کرده است. همچنین این افزایش قیمت به محدود بودن انتقالات ارزی ما از طریق صرافی های دوبی نیز برمی گردد که طبیعتا باید نیازهای بخش حواله ای ارز جبران شود. مشکلات کلیدی است که بار سیاستگذاری‌های اشتباه ما روی هم انباشته می‌شود؛ به گونه‌ای که قدرت کنترل آن دیگر برای ما باقی نمی‌ماند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه می دهد: وقتی قیمت ارز شروع به رشد می‌کند، اثراتی روانی می گذارد اما قیمت تعادلی ارز هم بر طبق نظر بسیاری از اقتصاددان از رقم های پیشین و حتی قیمت های کنونی بالاتر است. مساله اینجاست که دولت چگونه باید کنترل قیمت کند. آیا اصلا باید کنترل قیمت کند یا آنکه سیاست ارزی متناسبی داشته باشد و برای قیمت ارز هدفگذاری داشته باشد؟ بحث من این است که سیاست ارزی ما در طی سالهای گذشته اشتباه بوده است. طبیعتا وقتی قیمت ارز در چند روز متوالی تغییر می کند ما با اثرات روانی و اقدامات سفته بازانه رو به رو هستیم.
اسلامی در پاسخ به این سوال که «این افزایش قیمت دلار می‌تواند برای صادرات ایران مزایایی داشته باشد؟» می‌گوید: اگر برای این افزایش نرخ سیاستگذاری های متناسبی صورت گرفته باشد بله، در غیر این صورت بنگاه‌های ما عملا توان تطبیق ندارند و آن موقع از مزایایی که بر اثر کاهش ارزش پول ملی از طریق برنامه ریزی صورت می گیرد نمی توان استفاده کرد.
این اقتصاددان با بیان اینکه سیاست گذاری های ما در زمان تعادل با سیاست های زمان بحران متفاوت است ادامه می دهد: متاسفانه سیاستگذاری های دولت متوجه وضعیت بحرانی ارز و شبکه بانکی کشور نیست. شبکه بانکی هم با مشکلاتی جدی مواجه است و اگر تلاش دولت برای کاهش نرخ بهره با شکست جدی مواجه شود، سیاستگذاری های آتی دولت با مشکلات بسیاری جدی رو به رو خواهد بود.
او می گوید: پیش بینی نرخ ارز در روزهای آینده دشوار است. چرا که دولت بازیگر بازار ارز است و دولت هم بر اساس روابط و متغیرهای اقتصادی تصمیم گیری نمی کند، بلکه این اقتصاد سیاسی است که تعادل این بازار را تعیین می کند. با همه احترامی که برای دوستانم در دولت قائل هستم اظهار نظرها و سیاست‌های آنان را درباره نرخ ارز در دو هفته گذشته کاملا اشتباه و در ایجاد جو روانی بازار تاثیرگذار می دانم. البته ممکن است با توجه به انتقادات بالا دولت تصمیم بگیرد بخشی از این فشار روانی را کم کند و دست به کنترل بازار بزند. اما بهتر است دولت در دراز مدت از فرصت استفاده کند و به سمت تک نرخی و همچنین شناور شدن قیمت ارز حرکت کند.
این اقتصاددان در پیش بینی خود درباره قیمت ارز می گوید: پیش بینی من درباره قیمت دلار بیشتر از 5 هزار تومان است. اما چون بازیگر اصلی دولت است پیش بینی کمی دشوار است.
دلار بین 4 هزار و 500 تا 5 هزار تومان در نوسان می‌ماند
وحید شقاقی، اقتصاددان دیگر نیز به فرارو می‌گوید: امسال وضعیت منابع ارزی دولت مناسب نیست. بر روی منابع ارزی فشار وجود دارد. یکی از دلایلش کسری بیش از هفت میلیارد دلاری تراز تجاری غیرنفتی است. از طرف دیگر بخشی از این صادرات نفت به صورت دلار وارد اقتصاد نمی شود و بخشی از این صادرات به صورت کالا وارد کشور می شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه می دهد: افزایش قیمت نفت که در چند ماه گذشته اتفاق افتاده است با وقفه ای به اقتصاد تزریق می شود. دلارهای حاصل از فروش نفت فعلا بر اساس قیمت نفت بشکه ای 50 دلار است. دلار حاصل از فروش نفت بشکه ای 65 دلار از دو سه ماه آینده وارد اقتصاد ایران خواهد شد. به این ترتیب بخشی از افزایش قیمت دلار به فشاری برمی گردد که بر روی منابع ارزی دولت وجود دارد.
شقاقی می گوید: حجم نقدینگی کشور نیز بالاست. سپرده های مردم در نظام بانکی بیشتر بوده است. کاهش نرخ سود بانکی به این منجر شده که این نقدینگی به بازارهای سوداگردی ورود پیدا کند. این حجم از نقدینگی یک روز کار دست اقتصاد ایران می دهد.
به اعتقاد این اقتصاددان قیمت دلار روند صعودی خود را دنبال می کند. اگر منابع ارزی حاصل از صادرات نفت با قیمت هایی که روند صعودی دارد به دست دولت برسد و دولت بتواند سفته بازی را تا حدی کنترل کند، قیمت دلار تا انتهای سال بین چهار هزار و 500 تومان تا پنج هزار تومان در نوسان خواهد بود.
شقاقی با تاکید بر مدیریت دولت برای کاهش خروج ارز از کشور ادامه می دهد: واردات نیازمند ارز است. قاچاق کالا ارز را از اقتصاد ایران خارج می کند. گردشگران ایرانی هم که از کشور خارج می شوند همراه خود دلار می‌برند. سال گذشته 9 میلیون گردشگر از ایران خارج شدند. اگر دو میلیون زائر را از این رقم کم کنیم و هر کدام از این هفت میلیون گردشگر هزار دلار از کشور خارج کرده باشند، هفت میلیارد دلار ارز از کشور خارج می شود. اگر دولت بتواند بر روی این موارد مدیریت کند می تواند قیمت ارز را کنترل کند. در غیر اینصورت باز هم شاهد روند افزایش دلار خواهیم بود. امیدواریم دولت بتواند تدابیر محکم تری بیندشید. افزایش افسار‌گسیخته قیمت ارز خودش بار تورمی بر اقتصاد ایران تحمیل می کند.
