دقت مرگبار موشک‌ها و نمایش خیره‌کننده توان و استراتژی منطقه‌ای ایران

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران هشتم سپتامبر هفت موشک زمین به زمین را در پایگاه‌های گروه‌های مخالف کرد در عراق شلیک کرد. حمله‌ای که توسط هواپیماهای بدون سرنشین سپاه فیلم‌برداری شده نشان می‌دهد که ایران می‌تواند شلیک‌های دقیق انجام دهد و یک سیگنال واضح برای گروه‌های مخالف و همچنین حامیان بغداد در واشنگتن است، که می‌گوید ایران همچنان در عملیات خود در عراق به‌عنوان بخشی از سیاست خود برای اعمال‌نفوذ در منطقه ادامه خواهد داد. این حمله همچنین دقت برنامه موشکی بالستیک ایران را نشان می‌دهد.

سپاه پاسداران ایران پس از چند ماه افزایش درگیری‌ها بین گروه‌های مخالف مسلح کرد و سپاه پاسداران در مناطق غربی ایران، اهداف کرد را برای حمله موشکی برگزید. حزب دموکرات کردستان ایران (PDKI) که در سال 1945 تأسیس شد و بعد از سال 1979 با یک شورش علیه جمهوری اسلامی مبارزه کرد، اعلام کرد که در 13 اوت “12 تروریست سپاه پاسداران” را کشته است. حملات این گروه و حضور آن در ایران که در رسانه‌ها نیز نشان داده شده است حکومت در ایران را به چالش کشیده است. در همان زمان گروه‌های دیگر کردی مانند حزب زندگی آزاد کردستان حملات برجسته‌ای را انجام دادند و خواستار یک جنبش متحد علیه ایران شدند.

افزایش شورش‌های کردی در ایران به دنبال تحریم‌های ایالات‌متحده است و خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای ایران است. مصطفی هجری، رئیس PDKI، در ماه ژوئن در واشنگتن بود و اظهار امیدواری کرد که قدرت‌های جهانی و آمریکا “به ما کمک کند تا با حکومت ایران مقابله کنیم “. از آن زمان، PDKI تلاش کرده تا نشان دهد که گروهی مناسب و قابل حمایت است. این گروه در پایگاهی نزدیک «کایا» اقدام به آموزش نیروهای خود به نام پیشمرگه می‌کند و همچنین در کوه‌ها نزدیک مرز ایران نیز اقدام به آموزش جنگجویان می‌کنند. مردان و زنان آن‌ها تنها سلاح‌های کوچک و آرپی‌جی حمل می‌کنند. بر اساس مصاحبه‌های اخیر گفته می‌شود که اخیراً شمار نیروهای تازه‌کار این گروه چهار برابر شده است. حتی در شرایطی که توپخانه ایران به کار خود ادامه داده و راه‌های قاچاق تجهیزات آن‌ها را که به کوه‌ها نزدیک است، هدف قرار می‌دهد، آن‌ها به عملیات خود ادامه می‌دهند. مرز متخلخل است و پایگاه‌های سپاه پاسداران، که برخی از آن‌ها اخیراً بازسازی شده‌اند در تیررس این گروه است. اگرچه ایران به‌طور فزاینده‌ای از هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می‌کند که صدای آن‌ها در کوه‌ها شنیده می‌شود، گروه PDKI به‌راحتی از 100 کیلومتر مرز کوهستانی ایران و عراق عبور می‌کنند.

علاوه بر این، کمی به سمت جنوب منطقه‌ای است که در آن یک گروه کردی دیگر به نام حزب زندگی آزاد کردستان (PJAK) فعالیت می‌کند. این گروه با حزب کارگران کردستان (PKK) ارتباط دارد و با سپاه پاسداران درگیر شده است که طی آن هفت سرباز ایرانی در ماه ژوئیه کشته شده است. بنابراین منطقه‌ای که ایران در مورد آن دغدغه دارد یکی از آن مناطقی است که ترکیه به‌عنوان بخشی از جنگ آنکارا با حزب کارگران کردستان (PKK) که پایگاه‌هایی در شمال عراق دارد، هدف قرار داده است. در ماه اوت ترکیه طی یک حملۀ هوایی یک رهبر ارشد حزب PKK در سنجر را به هلاکت رساند، و در همین حال این کشور اعلام کرده است که می‌خواهد با ایران در مقابله با PKK همکاری کند. ایران می‌خواهد اختلافات ترکیه با واشنگتن را به نفع خود تمام کند. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، یک روز قبل از حمله موشکی به کایا، همتایان ترکیه و روسیه را میزبانی کرد. استراتژی ایران علیه گروه‌هایی مانند PDKIبه‌گونه‌ای است که گام بعدی ممکن است حملات مرزی علیه PJAK باشد و به‌طور بالقوه بخشی از دستور کار ایران برای هماهنگی بیشتر با ترکیه باشد.

درحالی‌که عراق با هرج‌ومرج سیاسی در بغداد روبرو است، و با گذشت سه ماه از انتخابات، قادر به ایجاد یک ائتلاف سیاسی نیست، ایران در شمال عراق قدرت‌نمایی می‌کند. روز قبل از حمله موشکی، معترضان عراقی در بصره کنسولگری ایران را هدف قرار داده و آن را به آتش بودند. معترضان از کمبود خدمات خشمگین بودند، اما خشم آن‌ها به‌طرف احزاب و اهداف ایران هدایت‌شده بود. اعتراضات علیه نفوذ ایران در جنوب عراق و حملات مرزی ایران در شمال به هم مرتبط است. ایران، عراق را به‌عنوان «پهنه نزدیک» به‌عنوان منطقه‌ای مرتبط با منافع امنیت ملی خود می‌شناسد و می‌خواهد تأثیر و قدرت خود را برای ایجاد یک سوپاپ در برابر تهدیدات ضمن تقویت نایبان خود، به کار گیرد.

اما چرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اکنون دست به حمله زد؟ گروه‌های کرد که مخالف سپاه پاسداران هستند، چندین دهه است که در شمال عراق مستقر هستند. بااین‌حال، بیشتر این گروه‌ها عملیات تهاجمی خود را در دهه 1990 ازجمله حملات توپخانه و ترورها، پس‌ازآنکه ایران اقدامات متعددی را علیه آن‌ها انجام داد متوقف کردند. سپاه پاسداران از طریق رسانه‌های دولتی ایران مسئولیت حمله اخیر را بر عهده گرفت آن‌ها “پس‌ازآنکه رهبران گروه‌های تروریستی هشدارهای مقامات منطقه کردستان عراق و جمهوری اسلامی برای از بین بردن پایگاه‌هایشان را نادیده گرفتند.” این نشان می‌دهد که هدف ایران انتقال پیامی به منطقه خودمختار اقلیم کردستان عراق است که اجازه به گروه‌های مخالف برای ادامه به فعالیت‌های خود، می‌تواند به نحوی روابط نسبتاً پایدار و اقتصاد پررونق اقلیم کردستان را بی‌ثبات. ایران ثابت کرد می‌تواند به‌راحتی منطقه کردی را بی‌ثبات کند.

سپاه پاسداران از توانایی‌های خود پس از حمله کایا تمجید کرد. فیلم‌های هواپیماهای بدون سرنشین نشان‌دهنده شلیک موشک‌های بالستیک کوتاه برد فاتح 110است که به یکی از اهداف خود اصابت می‌کند: مقر فرماندهی KDP-I از شاخه‌هایPDKI . همچنین بیانیه سپاه بیان کرده که در این حمله از نیروی هوا و فضای خود “در همکاری با واحد هواپیماهای بدون سرنشین نیروی زمینی سپاه پاسداران” استفاده کرده است. این اطلاعیه نشان داد که سپاه پاسداران ایران آماده دفاع از مرزهای کشور است. بااین‌حال، حمله به هدفی در شصت مایلی در داخل عراق از سایت‌های اطراف تبریز در داخل ایران بسیار فراتر از آن چیزی است که ایران در گذشته انجام داده است. استفاده از موشک‌های فاتح 110 با توجه به فیلم‌هایی که از شلیک آن‌ها نشان داده شده، بیان‌کننده آن است که سلاح‌های ایران به دقتی مرگبار رسیده است. تهران در روز 14 اوت یک نسل جدید فاتح 110 را رونمایی کرد و اولین آزمایش خود را حدود یک سال پس‌ازآن انجام داد. شهروندان ایران در نزدیکی تبریز، موشک‌هایی را که شلیک‌شده‌اند، فیلم‌برداری کردند. موشک‌ها به داخل حیاط و بالای یک اتاق که در یک ساختمان بزرگ قلعه مانند مربوط به KDP-I در کایا واقع بود و در آن یک جلسه در سطح در حال برگزاری بود اصابت کردند. توان هدف قرار دادن این اتاق خاص، از چندین اتاق مختلف که در این ساختمان بوده است برای اولین بار توانایی‌های «بر روی کاغذ» ایران را به اثربخشی در عالم واقع ترجمه کرد.

این برنامه‌های موشکی بالستیک به‌عنوان تهدیدی از سوی دولت فعلی آمریکا موردتوجه قرارگرفته است وزارت خزانه‌داری اعضای سپاه پاسداران در ارتباط با برنامه موشکی و نیروی قدس را تحریم کرده است. نمایش عمومی تهران از توانایی‌های موشکی خود پیامی به واشنگتن است که از تهدیدات احساس فشار نمی‌کند. در این حمله ایران همچنین توانایی اطلاعاتی خود را به نمایش گذاشت، چراکه دقیقاً به اتاق و هدفی که در آن جلسه برقرار بود حمله کرد. تهران بدون مواجهه با آمریکا بر روی زمین، احساس می‌کند که چک سفید امضایی برای عملیات و فعالیت عراق دارد و موشک‌های خود را در روز روشن شلیک می‌کند. ایران همچنین توسط منابع اطلاعاتی غربی به انتقال موشک‌های بالستیک به شبه‌نظامیان شیعه در عراق در ماه اوت متهم شد که گزارش دادند که فاتح 110 نیز در میان این موشک‌ها وجود دارد.

ایران با هلاکت 17 نفر در شمال عراق، سیاست خود را مخابره می‌کند. نشان می‌دهد که عراق را به‌عنوان یک “پهنه نزدیک” به‌شدت در دست خود دارد و هرگونه تلاش ایالات‌متحده در ایجاد دولت طرفدار واشنگتن در بغداد باید این موضوع را در نظر بگیرد. در هفته‌های اخیر، فرماندهان شبه‌نظامی شیعه عراق نقش و حضور ایالات‌متحده در عراق را محکوم کرده‌اند. ابو مهدی المهندس از کتایب حزب‌الله آمریکا را برای خشونت در بصره محکوم می‌کند. علاوه بر این، هادی الامیری، رهبر بزرگ‌ترین حزب طرفدار ایرانی دخیل در تشکیل حکومت بعدی، نیز از نفوذ آمریکا انتقاد کرده است. بازرس کل وزارت دفاع امریکا در سال جاری نیز هشدار داده است که شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران، آمریکا را در عراق تهدید می‌کنند. حملات در اقلیم کردستان به سیاست‌گذاران آمریكا نشان می‌دهد كه هرگونه حمایت از این گروه‌های كردی با زور مواجه خواهد شد، حتی در شرایطی كه آمریكا مجموعه‌ای از سیاست‌های جامع را برای مقابله با ایران در منطقه و کاهش نفوذ آن در عراق طراحی کرده است.

PDKI و دیگر گروه‌های مخالف کرد، تحریم‌های اقتصادی علیه تهران را به‌عنوان فرصتی برای تحریک در راستای تغییرات در ایران می‌بینند. درحالی‌که تهران این گروه‌ها را “جدایی‌طلبان” و “تروریست” می‌نامد، PDKI می‌گوید که به دنبال یک ایران فدرال و دموکراتیک است. این ادعا با ادعای دولت ترامپ که می‌گوید نه به دنبال تغییر رژیم، بلکه تغییر رفتار در تهران است، همخوانی دارد.

بااین‌وجود، استفاده از موشک‌های با دقت بالا توسط ایران نشانه‌ای از مخالفت با این تغییر در رفتار است. این رفتار بخشی از یک استراتژی منطقه‌ای است که شامل موشک‌های حوثی شلیک‌شده به عربستان سعودی و موشک‌هایی که ایران در سوریه درحال‌توسعه آن‌ها است و به اسرائیل شلیک‌شده است نیز می‌شود. استفاده از هواپیمای بدون سرنشین در حملات به کایا ارتباط مستقیمی با استفاده ایران از هواپیماهای بدون سرنشین برای نفوذ به فضای هوایی اسرائیل در ماه فوریه دارد که همراه شد با شلیک بیست موشک که بعدها در ماه می به‌سوی اسرائیل هدف گرفته شد. برخلاف اسرائیل که سامانه دفاع هوایی آن حملات ایران را رسد کرد کایا در عراق هیچ سامانه دفاع موشکی ندارد. واشنگتن باید نگران باشد، زیرا حمله به کایا نمایش خیره‌کننده‌ای است از توانایی‌های ایران و تمایل به استفاده از این موشک‌ها در برابر کشورهای دیگر.