دعوتی دست و پاشکسته از بخش خصوصی برای واردات واکسن کرونا / ضمانتی برای اجرای بی نقص واردات واکسن از سوی بخش خصوصی وجود دارد؟

وزارت بهداشت و درمان کشورمان که در همه ماه های گذشته علاقه داشت تا با تکیه بر توان دستگاه های دولتی و حاکمیتی بر ویروس کرونا فائق آید و آن را شکست دهد، اخیراً برای واردات واکسن و تلاشی فراگیر دست به دامان بخش خصوصی شده است؛ رویه ای که البته سابق بر این نیز رخ داده بود ولی موفقیت آمیز نبود. 

«بازتاب»؛ آرش خداپرست– در بیش از یک سال گذشته که ویروس کرونا در جامعه ایرانی شیوع پیدا کرد و ده ها هزار خانواده را عزادار کرده است، فرمول و دستورالعمل های متفاوتی از سوی متولیان بهداشت و درمان کشور برای مقابله با این بحران در دستور کار قرار گرفت؛ شیوه نامه هایی که عمدتاً و به مرور زمان تغییر می کرد و به صورت مشخص در مقابله قطعی با این ویروس موثر نیفتادند.

از جمله مطالبات عمومی و بر حقی که در همه این مدت از سوی شهروندان و خطاب به متولیان امر مطرح می شد، موضوع تولید و تهیه واکسن مطمئن کرونا برای واکسینه کردن شهروندان به ویژه اقشار در معرض خطر برای رهایی هر چه زودتر جامعه از ویروس کرونا بود.

مطالبه ای که هر چند اقدامات موثر و ارزشمندی برای تحقق آن از سوی دستگاه های مختلف دولتی و حاکمیتی به راه افتاد، اما اکنون و با آغاز سال 1400 همچنان شاهد آن هستیم که حواشی و اخبار تهیه و تولید واکسن داخلی و خارجی از واقعیت های مورد نیاز بیشتر است و بیش از اینکه به شهروندان واکسن تزریق شود، به آنها اخبار تهیه و تولید واکسن منعکس شده است.

واقعیتی نچندان رضایت بخش که کیانوش جهانپور- مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت نیز چندی پیش با صحبت های خود بر آن صحه گذاشت و در این باره به رسانه ها گفت: واکسیناسیون کشوری در حال حاضر با واکسن های سینوفارم(چین)، اسپوتنیک V (روسیه) و کواکسین(هند) انجام می شود. حدود 700 هزار واکسن در روزهای اخیر در شبکه بهداشتی کشور توزیع شده و ده ها هزار نفر از اعضای کادر درمان از آن استفاده کرده یا استفاده خواهند کرد. تا کنون عوارض جدی قابل توجهی در مورد این سه واکسن گزارش نشده و این روند ادامه خواهد داشت. پنج واکسن در کشور ما تایید شده و با ورود واکسن های دیگر روند واکسیناسیون بر اساس اولویت ها ادامه پیدا خواهد کرد.

واکسن های کرونای ایرانی در صف تایید و تولید انبوه

جهانپور در ادامه درباره واکسن های تولیدی ایران هم خاطرنشان کرد: یک واکسن مشترک با کشور کوبا و انستیتو پاستور در حال ساخت است. فاز 1 و 2 مطالعات بالینی آن در کوبا انجام شده و فاز 3 آن هم در کوبا آغاز شده است. 100 هزار دوز از این واکسن وارد کشور شده و با فاصله ای دو هفته ای فاز 3 بالینی این واکسن در کشور آغاز می شود. البته به محض تایید گزارش های فاز 3 این واکسن، واکسیناسیون عمومی و تولید انبوه آن در ایران و کوبا آغاز می شود.

وی افزود: فاز 2 واکسن برکت تا پایان فروردین به پایان می رسد. و با توجه به گزارش های موفقیت آمیز به نظر می رسد این واکسن به فاز 3 وارد و اواخر بهار وارد فاز تولید انبوه شده و برای واکسیناسیون عمومی مورد استفاده قرار گیرد.

جهانپور خاطرنشان کرد: واکسن شرکت میلاد داروی نور، زیر مجموعه وزارت دفاع با عنوان واکسن “فخرا” وارد فاز 1 مطالعات بالینی شده و به نظر می رسد تا اواخر تابستان در دسترس باشد.

سخنگوی سازمان غذا و دارو اظهار داشت: واکسن رازی هم روزهای پایانی فاز یک را می گذراند و در صورت تایید وارد فاز 2 خواهد شد. به نظر می رسد این واکسن هم در اواخرتابستان و اوایل پاییز در دسترس عموم خواهد بود.

همانطور که مشاهده می شود، علی رغم زحمات قابل توجه متولیان بهداشت و درمان کشور، هنوز دستاورد ارزشمند و چشمگیری به لحاظ جامعه آماری واکسینه شده کشور رقم نخورده است و همه وعده وعیدها به توزیع نسبت اندکی از واکسن در میان اقشار در معرض خطر محدود شده است.

در چنین شرایطی وزارت بهداشت دست به کار شده و با درخواستی جدید از بخش خصوصی خواسته است تا در رابطه با واردات واکسن کرونا به کشور به یاری متولیان امر بشتابند؛ اتفاقی پیش از این نیز در مقاطعی و با ادبیاتی متفاوت تکرار شده بود، اما در مقام عمل دستاوردی در پی نداشته است.

در همین رابطه اخیراً نامه ای با امضای مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در فضای مجازی منتشر شده است که مستند به آن از شرکت‌های وارد کننده دارو و فرآورده‌های بیولوژیک برای تامین واکسن کووید ۱۹ کمک خواسته شده است.

فراخوانی که مورد اشاره قرار گرفت بسیاری را به این باور رسانده که وزارت بهداشت و درمان کشور و دیگر نهادهای مستعان در عمل به وظایف خود در این حوزه  موفق نبوده و حالا از بخش خصوصی برای انجام یک اقدام اساسی یاری خواسته اند.

با این همه رویه جدید نیز حرف و حدیث هایی را در پی دارد که اشاره به آنها خالی از لطف نیست.

موضوع نخست اینکه یاری گرفتن از بخش خصوصی و شکستن انحصار در واردات واکسن کرونا اتفاق مبارکی است که باید از آن استقبال کرد، چرا که اگر درست مدیریت شود می تواند بخش زیادی از نیاز کشور به واکسن را بر طرف کند.

موضوع دیگر اینکه این اتفاق باید خیلی زودتر از این ها و با جدیت بیشتری دنبال می شد که بنا به هر دلیلی نسبت به آن غفلت شد و دعوت های گذشته از بخش خصوصی به سرانجام نرسید؛ موضوع مهمی که کیانوش جهانپور نیز بر آن صحه گذاشت و در این باره در شبکه مجازی توئیتر نوشت: ظرف ماه‌های اخیر حداقل سه بار فراخوان واردات واکسن کرونا صادر شده و البته قریب به اتفاق شرکت‌های غیردولتی در این زمینه توفیق عملی نداشته اند.

بر همین اساس این نگرانی وجود دارد که سرنوشت فراخوان فعلی نیز همانند فراخوان های گذشته شود و در مقام عمل به توفیقی منجر نشود؛ رویه ای که ما را مجاب می کند صدور چنین فراخوان هایی را دست و پاشکسته و فاقد ضمانت های اجرایی لازم قلمداد کنیم. 

نکته پایانی اینکه ورود بخش خصوصی به چنین مسائلی حتی اگر به لحاظ آماری و عددی اثرات مثبتی در پی خواهد داشته باشد، می تواند در صورت ضعف نظارت ها و عدم مدیریت و کنترل صحیح مسئله به بحران های بزرگ تری دامن بزند.

از همین رو شایسته است که نظارت های دقیق و کارشناسی شده ای بر کیفیت واردات صورت پذیرفته توسط بخش خصوصی انجام شود تا مبادا این اقدام جدید در پی سهل انگاری ها به فجایعی غیر قابل جبرانی منتهی نشود.