دست اندازی وسیع مدیران به آخرین گزینه‌ای که مایه حیات ایرانیان خواهد بود!

آب‌های ژرف یا همان منابع تجدیدناپذیری که گفته می‌شود در اعماق زمین جا خوش کرده اند و در طول هزاران سال گذر زمان تولید شده اند، حالا به آخرین دستاویز مدیران و متولیان منابع آب کشور برای عبور از بحران کم آبی تبدیل شده است؛ عبوری که البته شاید برای آن بازگشت دیگری نتوان متصور شد.

به گزارش تابناک، پس از تشدید بحران کم آبی و گسترش جغرافیایی خشکسالی‌ها در نقاط مختلف زمین، آرام آرام گمانه‌هایی جدی مبنی بر عزم مدیران اجرایی کشور برای ورود به مقوله بهره برداری از منابع آب ژرف شنیده می‌شود؛ منابعی که کارشناسان معتقدند در اعماق زمین وجود دارد و از این حیث کشور ایران را باید یکی از مناطق غنی توصیف کرد.

در طول دهه‌های اخیر و پس از اینکه بهره برداری بی رویه انسانی از آب‌های سطحی چندان توسعه‌ای را به ویژه در بخش کشاورزی ایران ایجاد نکرد، اما در مقابل به نابودی محیط زیست کشور منجر شد و پس از سال‌ها بهره برداری از آب‌های زیرزمینی در اعماق کم، حالا نگاه و افق برنامه‌های مدیران کشور به اعماق زمین دوخته شده است.

تلاش‌های محققان و پژوهشگران داخلی و خارجی برای مطالعه در مورد نحوه و کیفیت بهره برداری از آب‌های ژرف که گفته می‌شود در اعماق ۴۰۰ تا ۱۵۰۰ متر باید به دنبال آن بود، اکنون در بسیاری از نقاط کشور از جمله استان هایی، چون سیستان و بلوچستان، کرمان و اصفهان به صورت جدی دنبال می‌شود.

برای مثال گفته می‌شود، تلاش‌ها برای بهره برداری از آب‌های ژرف در محدوده شهرستان هامون از دی ماه سال گذشته با فعالیت ۲۲ گروه روسی و ایرانی به نتایج امید بخشی رسیده است و انتظار می‌رود با بهره برداری از این منابع بتوان گام محکمی در تامین آب شرب مناطق مختلف برداشته شود.

در همین راستا حبیب الله دهمرده نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی، اعتقاد دارد که آب‌های ژرف آب‌های جوانی در عمق ۵۰۰ تا ۳ هزار متری زمین هستند که برای مردم این استان می‌تواند راهگشا باشد.

پیشتر عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور نیز با اشاره به پیشرفت در طرح حفاری چاه ژرف و امکان برداشت ۱۰۰ هزار لیتر در ثانیه از آب‌های زیرزمینی استان سیستان و بلوچستان گفت: این منابع می‌تواند مبدا خوبی برای امیدبخشی به مردم و کشاورزان این استان باشد که به لطف خدا با ۱۰۰ درصد تکنولوژی داخلی این اقدام صورت گرفته است.

تلاش‌هایی که به آن اشاره شد، تنها محدود به استان سیستان و بلوچستان نیست و در دیگر استان‌های خشک کشور مثل استان اصفهان نیز مجموعه اقداماتی در این مسیر آغاز شده است.

در همین باره، مرتضی تیموری رئیس جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان ادامه داد: مطالعات فعلی گواه بر این است که با احتمال بسیار زیاد گسل‌های ایران و از جمله گسل‌های پهن استان اصفهان ذخیره بسیار خوبی از آب گسلی ژرف دارند که قابل بهره‌برداری است و شواهد بسیار زیادی در بخش‌هایی از این استان بر وجود آب‌های ژرف (آب‌های گسلی) دیده و شنیده شده است.

وی در همین با اشاره به جلساتی که با معاونت علمی ریاست جمهوری، استانداری اصفهان، آب منطقه‌ای و جهاد دانشگاهی کشور برگزار و پیگیری‌هایی که صورت گرفته است، تأکید کرد: که با جسارت اعلام می‌کنیم توانمندی مطالعات میدانی پتانسیل‌یابی آب‌های ژرف را در ایران و به ویژه استان اصفهان داریم.

محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز اخیراً نتایج در حوزه آب‌های ژرف را خوب و مثبت ارزیابی کرد و گفت: در کنار استفاده از آب شیرین کن‌ها برای آب دریای عمان استفاده از آب‌های ژرف را هم در دستور کار داریم.

وی در همین باره افزود: به طور قطع تأمین آب شرب جزء اولویت‌های نخست وزارت نیرو به شمار می‌رود که باتوجه به کمبود منابع آبی برای تأمین آن در مناطق مختلف کشور باید از راهکار‌های مختلف و البته مطمئن استفاده شود؛ که در این میان بررسی‌ها و تحقیقات برای استان سیستان و بلوچستان حاکی از استفاده از آب‌های ژرف در کنار استفاده از آب شیرین کن‌ها بوده است.

اتفاقی که به آن اشاره شد و اکنون در دستور کار متولیان منابع آب کشور قرار گرفته است را باید از جمله معدود تحولات حوزه منابع آب کشور دانست که بخاطر پیگیری مجدانه آن از سوی مسئولان هم باید خوشحال بود و هم ناراحت!

خوشحال به این خاطر که با پیگیری مسئله بهره برداری منابع آب ژرف کشور و عملیاتی شدن آن، روزنه‌هایی از امید و حیات به مناطق خشک و خالی شده از سکنه ایران باز خواهد گشت و نقش موثری در پراکندگی پایدار جمعیت در نقاط مختلف جغرافیایی کشور خواهد داشت.

ناراحت به این خاطر که پس از سال‌ها بهره برداری بی رویه از منابع آب سطحی، چون رود‌های خروشان و چشمه‌های جوشان که اکنون در کمتر نقطه‌ای از آن‌ها اثری دیده می‌شود و نیز پس از خالی کردن سفره‌های آب زیر زمینی کم عمق کشور که به دنبال حفر چاه‌های مجاز و غیر مجاز فراوان رقم خورد، حالا گزینه نهایی استمرار حیات در بسیاری از نقاط کشور روی میز مسئولان قرار گرفته است.

از آن جهت می‌گوییم گزینه آخر، که شاید گزینه‌های دیگری، چون بهره برداری از شیرین کردن آب دریا با بهره گیری از تکنولوژی آب شیرین کن‌ها و نیز مدیریت صحیح منابع آب کنونی و پرهیز از اسراف شاید گزینه‌های مقدم تری باشند که البته مدیران و متولیان کشور ثابت کرده اند چندان به این دو مقوله توجه نمی‌کنند.

البته همه دلیل ناراحتی و نگرانی مسئله‌ای که به آن اشاره شد، نیست و در رابطه با بهره برداری از آب‌های ژرف برخی متخصصان و زمین شناسان هشدار‌های قابل تأملی را مطرح می‌کنند. آن‌ها عقیده دارند که با آغاز برداشت این منابع آب، احتمال تشدید وقوع زلزله و تحریک شدن گسل‌ها افزایش خواهد یافت و از سویی نیز ممکن است با توجه به احتمال تأثیرگذاری این منابع بر روی آب دریای عمان و خلیج فارس پیامد‌های خسارت باری را بر روی زیست جانوری نیز داشته باشد.

موضوع بسیار مهم دیگری که در مورد آغاز تحقیقات و عملیات برای بهره بردای از منابع آب ژرف باید مورد اشاره قرار بگیرد، اینکه با توجه به هزینه‌های بسیار سنگین بهره برداری از آب‌های ژرف، مسئولان نباید بدون اطمینان خاطر از وجود آب در اعماق زمین و نیز بدون انجام مطالعات جامع اجتماعی، اقتصادی، مهندسی و نیز زیست محیطی به این مقوله ورود کنند؛ مسئله بسیار مهمی که در صورت بی توجهی به آن خیلی زود خسارت‌های قابل توجهی را به کشور تحمیل خواهد کرد.