در موسیقی احساس کارگری می‌کنیم
نشست «گفتمان ضرب اصول» با محوریت «بررسی مطالبات اهالی موسیقی از دولت دوازدهم» با حضور پیدا نکردن سه نفر از چهار نفر مدعو اصلی اعلام شده، برگزار شد. اما با این حال اهالی موسیقی به بیان مطالبات خود از رئیس جمهور منتخب پرداختند و به مواردی مانند اشتغال موسیقی، اعلام واضح خط قرمزهای این حوزه، انتخاب مدیران مناسب موسیقی و… اشاره کردند.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در حالی که اعلام شده بود در نهمین نشست از سلسله نشست‌های «گفتمان ضرب اصول» حجت‌الله ایوبی (رئیس ستاد هنرمندان حسن روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری)، حمیدرضا نوربخش (مدیرعامل خانه موسیقی)، خشایار اعتمادی (خواننده موسیقی پاپ)، نگار خارکن (نوازنده کمانچه و آهنگساز) و رضا مهدوی به‌عنوان کارشناس مجری حضور خواهند داشت؛ ایوبی، نوربخش و اعتمادی به این جلسه نیامدند.
در ابتدای این نشست که شامگاه شنبه 24 تیر در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد، رضا مهدوی –کارشناس مجری برنامه- اظهار کرد: ما از حجت‌الله ایوبی برای این نشست دعوت کردیم تا مطالبات برحقمان را تا قبل از تشکیل کابینه دولت دوازدهم به واسطه او که رئیس ستاد انتخاباتی هنرمندان دکتر روحانی بود به گوش رئیس‌جمهور برسانیم. اما این دعوت با بی‌مهری از سوی او مواجه شد و برخی فشارها موجب شد دعوت ما را در مصاحبه رسانه‌ای کتمان کند. از طرفی علی‌رغم پذیرش برخی هنرمندان برای حضور در این نشست وزارت ارشاد با آنها تماس گرفت و منصرفشان کرد.
او ادامه داد: جای خطر اینجاست که با هنرمند مستقل رفتار اداری شود و هنرمندان اجازه دهند آلت دست مردان دولتی شوند. سه نفر از مهمانان ما که قرار بر سخنرانی‌شان بود در این جلسه حضور ندارند. حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی امروز پاسخ تلفن و پیامک ما را نداد. خشایار اعتمادی به این نشست نیامد و حجت‌الله ایوبی منکر دعوتش به این نشست شده بود، اما طبق اعلام قبلی نگار خارکن نوازنده کمانچه در جمع ما حضور دارد.
در ادامه و با دعوت از نگار خارکن –نوازنده کمانچه- به روی صحنه، این نوازنده گفت: از آنجایی که قرار بود ما مطالباتمان را بیان کنیم و پاسخ مدیرانی را بشنویم که اکنون جایشان در این جلسه خالی است، جلسه امروز تا حدودی بی‌معنا می‌شود.
او اضافه کرد: آقای ایوبی رئیس ستاد انتخاباتی هنرمندان دکتر روحانی بودند و از همه هنرمندان در جهت انتخاب ایشان به عنوان رئیس‌جمهور استفاده کردند البته منظور من سوءاستفاده نیست بلکه این کار امری طبیعی در دنیاست.اما وقتی از سوی افراد اعتدال‌گرا از هنرمندان برای تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌شود موسیقی سیاسی می‌کند. سیاسی شدن موسیقی نه‌تنها به نفع آن نبوده بلکه باعث شده روی آن اهرم فشار قرار بگیرد.
خارکن در ادامه گفت: نمی‌گویم در دوران ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد فضا برای فعالیت موسیقی باز بود اما به بسته بودن دولت یازدهم هم نبود. این فضای بسته هم به خاطر دعوای بین جناح‌ها بوده است. موسیقی بین دو جناح اعتدال‌گرا و محافظه‌گر مانند یک توپ در رفت و آمد است.
این نوازنده اظهار کرد: ما به عنوان موسیقیدان از خطوط قرمز تا حدود زیادی نمی‌دانیم. من می‌خواستم امروز صحبت کنم تا از آقای نوربخش و ایوبی بخواهم واضح توضیح بدهند چه کاری را نمی‌توانیم انجام بدهیم. ما می‌دانیم تکخوانی زن در قانون ممنوع است اما برای آن تبصره‌هایی نیز وجود دارد که صدای دو خانم در کنار یک آقا امکان‌پذیر است. مساله آنجا بغرنج می‌شود که یک آهنگساز برای این قانون آهنگسازی می‌کند اما بعد از شش ماه وزارت ارشاد از کار او جلوگیری کرده و می‌گوید صدای خانم باید خیلی پایین بیاید و اصلا شنیده نشود یا در یک اوپرای عروسکی دو خانم همخوان اجرا می‌کنند اما در شب دهم اجرا عواملی خارج از ارشاد از اجرای آنها جلوگیری می‌کنند.
او با اشاره به حضور نداشتن حجت الله ایوبی و حمیدرضا نوربخش گفت: از آقای نوربخش خیالی و ایوبی خیالی می‌خواهم به صورت کامل و با جزئیات در این زمینه به ما پاسخگو باشند. اگر می‌خواهند جواب بدهند باید خیلی جزئی این کار را بکنند و تکلیف ما را به ما بگویند. اگر فردی صلاحیت داشته و مدیر شده است باید از حقوق صنف خود دفاع کند.
خارکن با بیان اینکه در این موضوعات تا به حال خیلی کلی‌گویی شده است، ادامه داد: به عنوان مثال ما نمی‌دانیم در چه شهرستانی‌هایی امکان اجرای موسیقی وجود دارد یا خیر. وزارت ارشاد هیچ‌وقت در این زمینه توضیحی نداده است.من به عنوان یک موسیقیدان نمی‌دانم زیرمجموعه کجا می‌شوم. اگر زیرمجموعه وزارت کار هستم آیا برای ما اتحادیه‌ای وجود دارد یا خیر؟
او همچنین به وضعیت اشتغال هنرجویان موسیقی اشاره کرد و گفت: آیا برای فارغ‌التحصیلان هنرستان موسیقی شغلی وجود دارد؟ صنف ما روی هوا است. من وقتی شاگرد می‌پذیرم نمی‌دانم باید او را حمایت کنم یا خیر.
در این میان مهدوی با بیان اینکه خانم‌ها نقش مهمی در جامعه دارند، پیشنهاد کرد: بد نیست وزیر ارشاد هم یک خانم باشد چه بسا که ما شاهد هستیم وضعیت هنرستان موسیقی دختران وزارت ارشاد بهتر از آقایان است.
در ادامه خارکن با تاکید بر اینکه تفکیک جنسیتی در موسیقی معنا ندارد، گفت: یک گروه که نوازنده خانم دارد و برای یک اجرا چند ماه با یکدیگر تمرین کرده‌اند هنگامی که قرار است در شهرستان به روی صحنه بروند می‌گویند نوازنده زن نمی‌تواند به روی صحنه بیاید. وزارت ارشاد می‌گوید خانم‌ها برای خانم‌ها کنسرت بگذارند اما این توهین بزرگی به آنهاست و کار را به ماقبل تمامی تلاش‌ها برای حضور خانم‌ها در صحنه هنر باز می‌گرداند.
مهدوی نیز اظهار کرد: افراد به روزمرگی افتاده در حالی که شعار دولت آقای روحانی «تدبیر و امید» است. ما انتظار داریم خواهشم این است که آقای روحانی حتما روی این موضوع فکر کنند اگر دولت هنرمندان را از دست بدهد که مردم با هنرمندانشان هستند و راه و روش آنها را در تصمیم گیریهایشان خواهند داشت.
در ادامه کیوان فرزین یکی از فعالان حوزه موسیقی با اشاره به جضور پیدا نکردن مدعوین این نشست، گفت: اینکه افراد حاضر به حضور در این جلسات نمی‌شوند یک ایراد فرهنگی است نه دولتی. یک بار دیگر نیز این موضوع پیش آمد و برخی مدیران حاضر به حضور در جلسه نشدند اما این عدم حضور در جامعه موسیقی تاثیر زیادی داشت و موجی را راه انداخت.
او همچنین با اشاره به صحبت‌های خارکن درباره تکخوانی زن و خط قرمزها بیان کرد: سیستم‌های قانون‌گذار ما خودشان هم خط قرمزها را نمی‌دانند. چرا در اپرای مولانا تک‌خوان زن حضور دارد اما یک اپرای دیگر به خاطر خواندن زن تعطیل شد. این خط قرمزها براساس روابط و ضوابط سیاسی تغییر می‌کند.
فرزین تاکید کرد: ما باید به قانون احترام بگذاریم اما نمی‌شود آن را به عنوان یک قانون درست بپذیریم و باید به آن منتقد باشیم و از راه مدنی در پی اصلاح آن بربیاییم.
او ادامه داد: آیا فردی از اهالی موسیقی هست که با تکخوانی زن مشکل داشته باشد. منطقاً جامعه موسیقی این قانون را قبول ندارد و به دید اصلاح به آن نگاه می‌کند. اما این جسارت وجود ندارد که آن را جدی‌تر بیان کند. 70 الی 80 درصد مشکلات موسیقی به نبود یک نهاد صنفی منسجم و قوی برمی‌گردد که به واسطه اعتبارات دولتی از اقدام نترسد و به واسطه کمک از نهادهای مختلف انتقاداتش را کنترل نکند. به عنوان مثال اگر در صدا و سیما از نشان دادن ساز امتناع می‌کنند یا وزیر ارشاد اظهارنظر نادرستی می‌کند با استفاده از قدرت مدنی و اجتماعی خود جلوی آن بایستد.
فرزین اضافه کرد: اگر نهاد صنفی ما قدرتمند باشد به بهترین نحو ممکن مشکلات ما حل خواهد شد نهاد صنفی‌ای که بتواند وزیر را به چنین جلسه‌ای بکشاند. عدم حضور برخی افراد این سوال را پیش می‌آورد که چه موضوعی پشت پرده است که حتی حاضر نیستند مطالبات را بشنوند.
در این بین مهدوی گفت: خانه موسیقی برای بار سوم در این جلسه متضرر شد. آقای نوربخش حداقل امروز با حضور در این جلسه می‌توانست انگ اینکه خانه موسیقی به وزارت ارشاد وابسته است را از روی نام این خانه بردارد.
در ادامه سید مهدی قادری –تهیه‌کننده و فعال حوزه موسیقی- نیز در سخنانی اظهار کرد: مهمترین علت همه مشکلات موسیقی این است که مخالفین و موافقین موسیقی به این پدیده به چشم پرکننده اوقات فراغت و نشاط‌آور جامعه نگاه می‌کنند و ارزش آن را از چندین دلیل وجودش به یکی تقلیل می‌دهند.
او با بیان اینکه در این میان موافقین بدترین دفاع را انجام می‌دهند، ادامه داد: در برخی اظهارنظرهای مدیران در رابطه با موسیقی این وجود داشته که مردم نشاط می‌خواهند. موسیقی چیزهای زیاد دیگری در خود دارد یا آنها نمی‌دانند یا به آن توجه نمی‌کنند. امروز موسیقی تجاری که برای چند دقیقه در مخاطب ایجاد نشاط می‌کند به موسیقی غالب جامعه کنسرت‌ها و آلبوم‌ها تبدیل شده است و موسیقی جدی مملکت به حاشیه رفته و از نظر تجاری و فرهنگی شکست خورده است.
قادری تاکید کرد: نکته مهمی که شخص آقای روحانی و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به آن بپردازند این است که موسیقی هنر والا و حتی از نظر من قدسی‌ای است که شأن آن بالاتر از این است که به عنوان یک هنر نشاط‌آور به آن بپردازیم.
در این بخش مهدوی اظهار کرد: دولت باید از انتخاب مدیرانی که شجاع نیستند و مصلحت‌اندیشی می‌کنند اجتناب کنند.
در ادامه این نشست منوچهر صهبایی –موسیقیدان و رهبر ارکستر- بیان کرد: در موسیقی و هنر ایران مشکلاتی وجود دارد که در هیچ‌جای دنیا نیست. انگار وزارتخانه برای خودش هم دردسر درست می‌کند. در خارج از کشور دولت فقط زمانی دخالت می‌کند که گروهی استحقاق حمایت دولتی را داشته باشد. مابقی کارها را بر عهده علاقه‌مندان و مخاطبان می‌گذارند زیرا آنها هستند که باید ببینند این هنر به درد جامعه می‌خورد یا نه.
او با بیان خاطره‌ای گفت: در دهه 70 یک گروه ارمنستانی به ایران آمد که از من برای دیدن اجرای آنها دعوت شد. در هنگام اجرای این گروه یک خانم خواننده به همراه دو مرد روی صحنه ایستاده بودند. آن خانم می‌خواند و دو نفر فقط دهانشان را مانند ماهی در آکواریوم تکان می‌دادند. چرا ما باید قانونی را وضع کنیم که سرمان را کلاه بگذارد. باید به قانون احترام گذاشت اما باید دید که این قوانین قابل تغییر هستند یا خیر. می‌توانم به جرأت بگویم در آن کنسرت هیچ احساس خاصی به هیچ آقایی دست نداد و همه چیز عادی بود.
این رهبر ارکستر اظهار کرد: مدیران کارمندان عالی‌رتبه مملکت هستند که مردم آنها را انتخاب کردند که باید به مردم رسیدگی کنند. فقط به آنها صندلی داده نشده است بلکه آنها باید جوابگو باشند.ما مشکلی برای کسی به وجود نمی‌آوریم. موسیقی یک هنر زیباست که اگر کسی به آن توجه نکند بخشی از جوی که در آن زندگی می‌کند را از دست می‌دهد.
او با اشاره به برخی مشکلات در جامعه و برخی مشکلات سیستم‌های شهری، گفت: من یک شهروند ایرانی هستم که در کشور خودم زندگی می‌کنم. وقتی آقای روحانی رئیس‌جمهور شد ما انتظار داشتیم که جلوی تورم را بگیرد اما این اتفاق نیفتاد.
در ادامه این نشست فایل صوتی‌ای که فواد توحیدی – پژوهشگر موسیقی نواحی- برای این نشست فرستاده بود، پخش شد. توحیدی در این فایل به فرهنگ وارداتی و تبعات آن، مشکلات شدید مالی و نداشتن بیمه هنرمندان و نبود پژوهشگر در این زمینه اشاره کرد.
سپس مهدوی تاکید کرد: تدوین سند موسیقی وضعیت آن را بدتر می‌کند. سی‌واندی سال که سند نداشتیم این وضعیت موسیقی ما شده است. با تدوین آن فشار روی موسیقی بیشتر می‌شود. اهالی موسیقی خودشان می‌توانند گلیمشان را از آب بیرون بکشند. ما باید یک صنف واقعی داشته باشیم.
در ادامه از علی جعفری‌پویان –نوازنده ویولن- دعوت شد تا برای بیان سخنان خود به روی صحنه برود؛ او بیان کرد: هنگامی که حرفه کسی موسیقی است جنگ روانی عجیبی دائماً در درون او برپاست. من به عنوان کسی که 20 سال است که نوازندگی ویولن می‌کنم گاهی اعتقاد به آنچه که تولید می‌کنیم، نداشتم و برای امرار معاش آن را انجام داده‌ام. من به کجا رسیده‌ام که دوست دارم فقط در استودیو ساز بزنم و گاهی حوصله چند نفر محدود داخل استدیو را هم ندارم.
او ادامه داد: من واقعاً اعتقاد دارم که باید صندوقی داشته باشیم که به بسیاری از موسیقی‌دان‌هایی که دچار مشکلات مالی شده‌اند کمک کنند،ما در موسیقی احساس کارگری می‌کنیم و احساس می‌کنیم یکسری ارباب وجود دارند که از لحاظ مالی و اعتباری همه چیز را جلو می‌برند.
جعفری پویان اظهار کرد: کاش خواننده‌هایی که به یکباره به شهرتی می‌رسند بخشی از درآمد کنسرت خود را به جای امور خیریه به دیگر هنرمندان موسیقی اختصاص بدهند.
سپس مهدوی درباره نحوه مدیریت بنیاد رودکی و تالارهای زیرمجموعه آن گفت: تالار وحدت و تالار رودکی مال این وزیر و آن وزیر نیست بلکه سرمایه‌های عام‌المنفعه‌ای هستند که باید برای نسل‌های بعدی باقی بمانند.
در بخش بعدی این نشست از رضا فرهادی – صدابردار – دعوت شد تا مطالبات خود را بگوید.
فرهادی گفت: خالی بودن سالن از حضور جامعه موسیقی نشان می‌دهد آنها یا آنقدرها مشکل ندارند یا مانند افرادی شده‌اند که مریض شده‌اند و می‌ترسند دکتر بروند. اینجور جلسات نقش چکاپ را دارد. افرادی هم که به عنوان مدیر پاسخگو هستند مثل پزشکانی هستند که می‌دانند کار مریض تمام است و به او چیزی نمی‌گویند و بیخیال او می‌شوند.
او بیان کرد: چند وقت پیش ما تصمیم گرفتیم استودیوی خود را بزرگتر کنیم اما متوجه شدیم که قانون جدید وضع شده که طبق آن یک شرکت چندمنظوره فرهنگی هنری حق استفاده از املاک مسکونی را ندارد. با این اتفاق تیر خلاص به بسیاری از استودیوها که قدمت زیادی دارند، زده می‌شود. زیرا با این صنعت موسیقی که در کشور ما وجود دارد فکر نمی‌کنم که کسی توان اجاره یک مکان اداری که سه برابر یک مکان مسکونی است را بدهد.
فرهادی ادامه داد: من سر این موضوع با آقای عبدالحسین مختاآباد که در شورای شهر حضور دارد، تماس گرفتم و او گفت این خیلی قانون درستی است و آیا خود تو راضی هستی یک نفر در طبقه پایین خانه‌ات صدای دامبلی دیمبو بدهد؟ من پاسخ دادم بله حرف شما درست است این برای استودیوهایی است که آکوستیک درستی ندارند.
او با بیان اینکه دارد اتفاقات زیرساختی می‌افتد، گفت: مشکل اینجاست که ما کارمان را انجام می‌دهیم و یکباره به ما می‌گویند این کار نمی‌شود و اشتباه و ممنوع است.
در ادامه صهبایی اظهار کرد: هنگامی که از اروپا به ایران آمدم و رهبری ارکستر سمفونیک تهران را برعهده گرفتم اولین ایده من این بود که یک صنف و انجمن واقعی داشته باشیم نه اینکه یک اسم باشد و هیچ عضوی وجود نداشته باشد. اما احساس کردم در جامعه موسیقی ما این آمادگی وجود ندارد.
او اضافه کرد: درآمد نوازنده‌ها در ایران کافی نیست در حالی که یک نوازنده در خارج از کشور به اندازه یک کارمند عالی‌رتبه است.تورم در ایران شش هزار برابر شده است. 40 سال پیش من یک کله‌پاچه را 10 تومان و الان 60 هزار تومان خریدم. این موضوع به ضرر کارمندان و حقوق‌بگیران است. این روال باید تغییر کند. اول با ملایمت و اگر نشد با زور این کار را انجام دهند. اگر از روزی که تورم شروع شد هر سال حقوق حقوق‌بگیرها را هم اضافه می‌کردند نوازندگان ارکسترسمفونیک الان 60 هزار برابر 40 سال پیش حقوق می‌گرفتند و راحت زندگی خود را می‌کردند. برای این مشکلات انواع و اقسام راه‌ها وجود دارد و باید ریشه‌ای درست شود.
در بخش پایانی این نشست فرزین تیتر وار به بیان برخی مطالبات پرداخت و گفت: وقتی یک هنرمند پاپ محبوبیت پیدا می‌کند دولت نیز برای بیلان کاری از او حمایت می‌کند و این است که بخش خصوصی و بخش دولتی یک طرف را می‌بینند و طرف دیگر کنار می‌رود.برای تعیین رهبر یک ارکستر و اداره آنها چارچوب وجود ندارد در حالی که باید برای آنها شیوه‌نامه تدوین شده و در دسترس همه هنرمندان قرار بگیرد. مطالبه ما تعیین مدیران درست و مشاورین درست در دولت دوازدهم است. اختصاص هنر نیز موضوع مهمی است که باید به آن توجه کنند.
او ادامه داد: بخش خصوصی و دولتی نباید با یکدیگر رقابت کنند. تالارها را نباید موظف به درآمدزایی بکنند زیرا اینگونه آن مدیری بهتر است که بتواند درآمدزایی بیشتری بکند.
فرزین تاکید کرد: کار مدیران نباید فقط انتقال قوانین و محدودیت‌ها از بالادست خود به پایین باشد بلکه خواسته‌های صنفی را به قانون تبدیل کند و مسوولیت‌های آنها را بردارند.
او همچنین گفت: ممکن است در اقتصاد اعداد و ارقام مهم باشد اما در هنر اینگونه نیست. 90 درصد بودجه موسیقی در تهران مصرف می‌شود که باید در این زمینه رفع تبعیض انجام شود.فعالیت‌های تبلیغاتی و سفارشی وزارت ارشاد باید به حداقل برسد. کیفیت کارها نیز مهم است و ممیزی هنری باید حذف شود.
او با اشاره به دیپلماسی فرهنگی بیان کرد: در دیپلماسی فرهنگی هیچ چارچوبی برای اعزام گروه‌های خارجی به خارج از کشور وجود ندارد و راه‌های موسیقی در کشورهای خارجی به شدت نازل هستند. یکی از مطالبات ما انتخابات رایزنان فرهنگی است که نسبت به این موضوع آگاهی داشته باشند.
در انتهای این نشیت مهدوی اظهار کرد: یک استاد شناخته شده موسیقی کلاسیک از من خواست در این جلسه این جمله او را بگویم که از دولت آینده بخواهید موسیقی وزارت ارشاد از بنگاه شادمانی دست بردارد و از خرد جمعی استفاده کند.
انتهای پیام
