در قراردادهای توتال، ایرباس و بوئینگ به دانش بنیانها کم لطفی شد

رئیس مجمع تشکلهای دانش بنیان با اشاره به مصوبه شورای اقتصاد مبنی بر لزوم دخالت شرکتهای داخلی در قراردادهای بزرگ خارجی گفت: در قراردادهای توتال و بوئینگ و ایرباس به نظر بنده به دانش بنیانها کم لطفی شد.

به گزارش تسنیم، توجه به تولید داخل و افزایش توان داخلی برای تولید و اشتغال مسئله ای هست که دغدغه امروز کشورمان شده است. ولی نکته ای که قابل توجه است عدم توجه و حمایتهای لازم، به ابزارهایی است که این امر را محقق میکند. یکی از این ابزارهای لازم شرکت های دانش بنیان هست که مورد تاکید مقام معظم رهبری و کارشناسان اقتصادی برای افزایش توان داخلی تولید َاست. درباره پیگیری روند و اوضاع امروزه شرکتهای دانش بنیان گفت و گویی داشته ایم با افشین کلاهی رئیس مجمع تشکلهای دانش بنیان ایران.

تسنیم: به طور کلی اهمیت و جایگاه شرکتهای دانش بنیان در دنیای امروز و رابطه آن با پیشرفت چیست؟

فناوری و دانش و اقتصاد دانش‌بنیان در دنیا به عنوان موتور محرک اقتصاد کشورهای پیشرفته مطرح شده است مثل یاهو و گوگل که ارزش افزوده بالایی برای کشورهایشان به همراه داشته اند. کشورهای در حال توسعه برای اینکه بخواهند به آن پیشرفت مطلوب برسند، راهکاری جز بنیان نهادن فعالیتهای اقتصادی و تولیدی خود براساس و محور دانش و فناوری ندارند.

اهمیت دانش بنیانها را مقامات بالای کشوری مطرح کرده اند و همین باعث شد قانونی شکل بگیرد در سال 89 به عنوان قانون حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان. اجرای این قانون به معاونت علمی و فناوری واگذار شده است و باعث تشکیل کارگروهی به نام ارزیابی شرکتهای دانش‌بنیان شد که البته دارای مشکلاتی است که باید برطرف شود.

معاونت علمی تا زمانی می‌تواند این شرکتها را تحت پوشش قرار دهد که نوپا و تازه‌کار هستند و بعد از ورود به بازار کار مسئولیتی در قبال آنها نیست.

در حال حاضر 3777 شرکت داریم که کارگروه ارزیابی آنها را به عنوان دانش‌بنیان تایید کرده است.

تسنیم: درباره مجمع تشکلهای دانش بنیان و چگونگی شکل گیری آن و فعالیتهایی که در این زمینه انجام داده است توضیح دهید؟

اتاق بازرگانی با همکاری معاونت علمی مجمعی تشکیل داد به عنوان مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان که این مجمع انجمن‌های مختلف دانش‌بنیانی در زیرگروه خود پوشش می‌دهد. مثل انجمن هوا – فضا، انجمن نانو، انجمن تجهیزات پزشکی، انجمن بیوتکنولوژی و… و به طور منظم جلسات این مجمع با حضور اعضای انجمن‌ها برگزار می‌شود.

*روند ورود شرکتها به دانش بنیانها آسان نیست و دارای چرخه بروکراسی سختی است

تسنیم: شیوه چگونگی ثبت نام و ورود شرکتها به مجموعه دانش بنیانها به چه شکل است؟ دشوار است یا آسان ؟

شیوه ثبت‌نام ورود به شرکتهای دانش‌بنیان آسان نیست و دارای چرخه بوروکراسی سخت است و تا الان 8 هزار شرکت درخواست دادند که همانطور که گفته شده حدود 3 هزار از آنها موفق به ثبت‌نام شده‌اند و حدود 4 هزار شرکت هنوز نتوانسته‌اند ورود پیدا کنند.

مشکل دیگر تمدید مدت اعتبار این شرکتهاست، چون هر دو سال یکبار دانش‌بنیان‌ها باید خود را تمدید کنند و این خود باعث دردسر است. و این مشکلات و سنگ‌اندازی‌ها باعث شده خیلی از شرکتها قید ورود به دانش‌بنیان‌ها را بزنند.

اما راه حل این مسئله قراردادن نظارت بر فعالیت خروجی شرکتهاست و نه نظارت و سخت گیری بر ورود آنها؛ یعنی هر شرکتی که عملکرد مناسب در زمینه دانش‌بنیانی نداشت حذف بشود.

تسنیم: درباره مزایا و امکاناتی که نهادهای متولی این امر، موظف اند تا در اختیار شرکتهای دانش بنیان قرار بدهند، توضیح دهید؟

معافیت مالیاتی که در قانون برای دانش‌بنیان‌ها مصوب شده در حال انجام است. و صندوق نوآوری به شرکتها تسهیلات می‌دهد و معاونت علمی و فناوری هم حمایت می‌کند. ولی دریافت این مزایا برای شرکتها واقعا دشوار است و به همین باعث شده در این زمینه شرکتهای مشاوره‌ای راه‌اندازی بشوند تا این خدمات را برای شرکتها انجام بدهند و علت آن پیچیدگی و دشواریهایی است که در روند دریافت این مزایا وجود دارد.

و قابل ذکر است که حتی بعضی شرکتها سعی می‌کنند به جای اتلاف وقت خودشان در بدست آوردن این مزایا، بیشتر وقتشان را در انجام فعالیتهای نوآورانه خودشان صرف کنند.

چون اگر شرکتها بخواهند این مزایا را به دست بیاورند صبح تا شب وقتشان را باید در این زمینه صرف کنند. و این قضیه باعث شده حتی یکسری شرکتهایی که فقط به دنبال این مزایا هستند و در سیستم دریافت مزایای دولتی مسلط هستند ورود کنند. از سوی دیگر شرکتهای واقعی رقبت چندانی برای این کار نداشته باشند.

تسنیم: به طور اختصاصی عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی در اعطای تسهیلات و وام به شرکتها چگونه بوده است؟

صندوق نوآوری در وام دادن امسال و سال گذشته بهتر از سابق شده است و بخشودگی مالیاتی به اجرا درمی‌آید ولی مشکلات آن زیاد است و به طور کلی این سیستم مزایادهی به شرکتها روند بهتری در پیش گرفته است. این روند رو به رشد به علت آشنایی تدریجی با بورکراسی این دریافتها است که از سوی شرکتها است و نه به معنای آسان شدن آنها.

تسنیم: در حال حاضر با توجه به شرایط موجود در کشور، میزان ریسک موفقیت شرکتهای دانش بنیان داخلی و سود دهی آنان چگونه است؟

ارزش افزوده دانش‌بنیان‌ها بسیار بالاست ولی موفقیت دانش بنیانها و کسب سود مناسب، راه و رسم و روش مخصوص به خود را دارد. در خارج کشور هم به همین شکل است یعنی اگر کسی راه و روش و ایده خوبی داشته باشد موفق می شود. بنابراین شرکتهای دانش‌بنیان نوپا و تازه کار ریسک بالایی دارند. در آمار جهانی راجع به میزان کسب موفقیت دانش بنیان ها گفته می‌شود که از هر 10 ایده جدید 2 یا 3 موفقیت کسب می کنند و 70 یا 80 درصد ایده ها و طرحها محکوم به رفتن هستند.

ولی “شرکتهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر” می‌توانند این ریسک را برای ایدها و دانش بنیانها کاهش بدهد.

تسنیم: درباره شرکتهای سرمایه گذاری خطرپذیر بیشتر توضیح دهید؟

شرکتهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر به عنوان مثال می‌آیند در 50 شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند و اگر از 50 شرکت 40 شرکت هم از بین برود و ناموفق باشد، با توجه به اینکه شرکتهای دانش‌بنیان ارزش افزوده بسیار بالایی دارند همان 10 شرکت باقیمانده سودآوری بالایی برای مجموعه سرمایه‌گذاران خطرپذ یر دارند.

* در زمینه سرمایه‌گذاریهای خارجی مثل توتال و بوئینگ و ایرباس به دانش بنیانها کم لطفی شد

تسنیم: در سرمایه گذاری و قراردادهای خارجی مثل “توتال” و “ایرباس” به شرکتهای داخلی توجه لازم شد؟ آیا به دانش بنیانها هم اجازه ورود دادند؟

در زمینه سرمایه‌گذاریهای خارجی مثلا توتال و بوئینگ و ایرباس به نظر بنده کم لطفی شد و توجه لازم به دانش‌بنیان‌ها نشده. معاونت علمی و فناوری برای نهادها و وزارتخانه ها ساز و کاری به نام “پیوست فناوری” را تعریف کرد و در مفاد آن شورای اقتصاد نهادها و وزاتخانه ها را مکلف کرده است که در قراردادهای بزرگ بین‌المللی، شرکتهای خارجی بخشی از کار و فعالیت خود را به شرکتهای دانش‌بنیان داخلی واگذار کنند.

در متن همه قراردادهای بزرگ رعایت می‌شود و به نوعی باید گفت که لازم است که رعایت بشود. ولی اجرای آن به عهده وزارتخانه‌ها است و براساس مصوبه شورای اقتصاد الزام به اجرا آن وجود دارد. ولی چون هنوز همه قراردادها اجرایی نشده و در مرحله حرف است نمی شود قضاوت کرد.

نگرانی بیشتر بنده در قراردادها و طرفهای خارجی نیست بلکه نگرانی بیشتر من ظرفیت‌سازی داخلی است که اول باید ظرفیت داخلی را تقویت کنیم و بعد انتظار محول کردن کار به آنها داشته باشیم

تسنیم: درباره اعتماد و توجه مسئولین به دانش بنیانها توضیح دهید؟ آیا دولت و نهادها میدان بازی به دانش بنیان ها می دهند؟

یکی از مشکلات مهم عدم اعتماد مسئولین به بخش خصوصی است و الان بیشتر کارهای بزرگ اقتصادی به شرکتهای وابسته به دولت و یا بانکها و سازمانها و نهادها واگذار می‌شود. و شرکتهای بسیار خوب خصوصی در این زمینه به بازی گرفته نمی‌شوند و متاسفانه این قضیه روز به روز بدتر می‌شود.

یک زمانی بود که واقعا بخش خصوصی توانایی و قوت لازم را نداشت و لازم بود که به طرحهای کلا به نهادهای غیر خصوصی واگذار شود، ولی در حال حاضر به شرکتهای خصوصی می توان اعتماد کرد.

اما متاسفانه این مسئله در حالی است که اکنون حتی در کارهای کوچک اقتصادی نیز به شرکتهای خصوصی اعتماد لازم نمی شود.

الان هم وزارتخانه‌ها و نهادها برای خود شرکتهای دانش‌بنیانی در اختیار دارند که در ظاهر خصوصی‌اند ولی کاملا وابسته هستند و واقعا رقابت کردن بخش خصوصی واقعی با این شرکتهای وابسته دشوار است.

تسنیم: درباره سازمانها و نهادهایی که متولی این امر هستند توضیح بدهید؟ کدام از آنها تاثیرگذارتر و صاحب نظر است؟

جلسات زیادی با وزارت صنعت، معاونت علمی و فناوری، صندوق شکوفایی و نوآوری، مجلس داشته‌ایم و تاثیرگذارتر از همه معاونت علمی و فناوری است چون وظیفه‌اش در این زمینه است.

ولی به نظر من صاحب نظرترین آنها مرکز پژوهشهای مجلس است چون ایده و دید صحیح راجع به دانش‌بنیان‌ها دارند. ولی کار معاونت علمی با دید بسته همراه است بدین معنا که می‌خواهند همه شرکتها منحصرا زیر نظر خودشان فعالیت کنند.

تسنیم: درباره تعامل خود با وزارت صنعت توضیح بدهید؟

وزارت صنعت یک مرکز فناوری نوین داشت که قبلا فعال بود ولی چون بیشتر کارها و منابع مالی به معاونت علمی واگذار شده است بیشتر فعالیتهای دانش بنیانی در معاونت علمی پیگیری می شود.

تسنیم: با تعاملی که شما با شرکتها دارید به طور کلی آنها را راضی از شرایط دانش بنیانها می دانید یا خیر؟

آنهایی که تسهیلات گرفتند راضی‌اند و آنهایی هم که نگرفته‌اند تبعا ناراضی‌اند. ولی تعاملی که بنده با شرکتها دارم به نظرم عمدتا دانش‌بنیان‌ها ناراضی‌اند به خاطر ساختار سخت و پیچیده‌ای که در بوروکراسی دانش‌بنیان‌ها قرار گرفته است. من خودم که رئیس انجمن هستم به دنبال دریافت مزایای دانش‌بنیان‌ها برای شرکتم نرفتم به علت ساختار پیچیده.

البته دولت هم دلیل این ساختار پیچیده را جلوگیری از سوءاستفاده می‌داند ولی من این نظر را قبول ندارم و به عقیده من باید بیشترین تمرکز را برای نظارت بر دانش‌بنیانها گذاشت.

و در آخر اینکه نظر شخصی من این است که واردات اصلا مشکلی ایجاد نمی‌کند و عقیده اصلی من تقویت توان داخلی است تا بتوانند از عهده تولید بر آیند.

الان مشتریانی داریم که ترجیح می‌دهند از شرکتهای داخلی خرید کنند تا از شرکتهای خارجی به علت توان و کیفیت بالایی که شرکتهای داخلی خودمان دارند.