در انتظار کانال مالی ویژه اروپا؛ «اس پی وی»شق القمر یا طبل توخالی

قرار است امروز دوشنبه کانال مالی ویژه اروپا برای مبادلات تجاری مالی با ایران موسوم به اس پی وی، آغاز به کار کند اما آیا این کانال تهران را از منافع برجام بهره مند می کند؟

به گزارش مهر، در ابتدای هفته جاری اعلام شد که کانال مالی ویژه اروپا از روز دوشنبه آغاز به کار می کند. در همین رابطه بلومبرگ در خبری اعلام کرد: بیانیه آغاز به کار ساز و کار ویژه اتحادیه اروپا (اس پی وی) SPV برای تداوم روابط مالی و تجاری با ایران پس از طرح و تصویب در جلسه امروز دوشنبه اعلام می شود.

بلومبرگ می نویسد: مذاکرات بر سر واژگان بیانیه اتحادیه اروپا در آخرین لحظات همچنان ادامه داشته و بر اساس پیش نویسی که به رویت این شبکه آمریکایی رسیده، این اتحادیه از ابتکار عمل انگلیس، فرانسه و آلمان استقبال کرده و آن را تاثیری مثبت بر روابط تجاری و اقتصادی با ایران و مهمتر از همه زندگی مردم ایران می داند.

صبح امروز نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل پیرامون این بیانیه تبادل نظر خواهند کرد و در صورت توافق ۲۸ کشور، متن اس پی وی منتشر خواهد شد.

میزبان و مجری

فرانسه گویا قرار است میزبان دفتر مرکزی «اس پی وی» باشد و اجرای طرح‌های آن را آلمان بر عهده گیرد و انگلیس هم حسابرس ویژه این کانال مالی باشد؛ البته این ترتیب هنوز به طور رسمی اعلام نشده است.

روزنامه وال‌استریت ژورنال حدود یک ماه پیش به نقل از دیپلمات‌های اروپایی از نقش آفرینی فرانسه و آلمان در «اس پی وی» سخن گفت و در این باره نوشت: اگر فرانسه میزبان نهاد ساز و کار ویژه مالی اروپا شود، یک مقام آلمانی ریاست آن را به عهده می‌گیرد و در صورتی که آلمان میزبان شود، ریاست این نهاد مالی به فرانسه سپرده خواهد شد.

«ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه روز پنجشنبه ۴ بهمن در جمع اعضای کمیته روابط خارجی مجلس فرانسه اعلام کرد: مکانیسم دور زننده تحریم‌های آمریکا برای تجارت قانونی با ایران، باید در روزهای آینده اجرایی شود. بر پایه این مکانیسم، ایران بخشی از پول نفت خود را به یورو دریافت خواهد کرد و خواهد توانست نیازهای اساسی خود را از سه کشور فرانسه و آلمان و انگلیس تأمین کند.

«برونو لومر» وزیر اقتصاد فرانسه نیز با تاکید بر این که به زودی و طی روزهای آینده، ساز و کار مالی مشترک اتحادیه اروپا و ایران وارد فاز اجرایی خواهد شد، همچنین بر استقلال عمل اتحادیه اروپا از آمریکا تاکید کرد.

وزیر اقتصاد فرانسه، کانال مالی مشترک مالی ایران و اروپا را فرصتی برای نشان دادن استقلال عمل از آمریکا عنوان کرد.

برونو لومر با انتقاد از رویکرد آمریکا در برابر اتحادیه اروپا، خواستار اتحاد عمل در این اتحادیه در برابر سیاست‌های آمریکا شد چون به گفته او سیاست‌های آمریکا در قبال اروپا حتی در مقاطعی در دوره ترامپ جنبه تهاجمی به خود گرفته است.

وزیر اقتصاد فرانسه با ضروری عنوان کردن تاسیس نهاد مستقل مالی در مراودات میان ایران و اتحادیه اروپا، تاکید کرده که ما باید بتوانیم از طریق این نهاد مستقل مالی با ایران تجارت کنیم، حتی اگر آمریکا مخالفت کند.

کانال مالی مشترک ایران و اتحادیه اروپا پس از آن در دستور کار قرار گرفت، که دونالد ترامپ در بهار امسال از خروج آمریکا از توافق مشترک برجام خبر داد.

تهدیدهای آمریکا

در ماه های اخیر موضوع ایجاد کانال یا ابزار مالی جدید از سوی اروپا بارها در رسانه های غربی منتشر شده و در همین رابطه روزنامه فایننشیال تایمز چندی قبل در گزارشی نوشته بود: قدرتهای اروپایی برای دور زدن تحریم های ضد ایرانی آمریکا به شدت مشغول فعالیت بر سر راه اندازی یک مجرای مستقل برای مراودات مالی شرکت های این قاره با ایران هستند.

به نوشته فایننشیال تایمز، واشنگتن به شرکت های اروپایی هشدار داده تا با تحریم هایش همکاری کنند؛ در غیر این صورت از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم خواهند شد. تلاش رسمی اتحادیه اروپا برای حفظ دسترسی مالی به ایران شکاف میان این قاره و آمریکا را افزایش خواهد داد.

به گفته دیپلمات ها، هدف سیاستگذاران اروپایی آن است تا به کسب و کارهای ایرانی و اروپایی کمک کنند تا منافع تجاری پسابرجام را حفظ نمایند.

آنها افزودند که کشورهای سه گانه اروپایی که توافق هسته ای را به همراه روسیه و چین امضا کردند، با کمیسیون اروپا و بخش دیپلماتیک این اتحادیه بر سر این مجرای تامین مالی مشغول همکاری هستند.

بازی اروپا با واژه های فریبنده و موضوع بسته پیشنهادی

البته اروپا در این میان فقط از واژه کانال مالی جدید استفاده نکرده و از موضوع «بسته جدید» نیز سخن به میان آورده و قرار است در خصوص حفظ برجام و تامین منافع ایران بسته ای را به ایران ارائه کند.

ارائه بسته پیشنهادی از سوی کشورهای غربی به ایران در خصوص فعالیت هسته ای جمهوری اسلامی، موضوع جدیدی نیست و رصد کنندگان تحولات هسته ای ایران بازی «بسته ای» کشورهای غربی با ایران پیش از امضای برجام را به یاد دارند و اینک با توجه به خروج آمریکا از این توافق گویا تاریخ قصد تکرار شدن را دارد.

پیش از امضای برجام و قبل از آغاز مذاکرات منتهی به این توافق، در مذاکراتی که میان ایران و کشورهای ۱+۵ برگزار می شد، طرف های غربی به صورت مرتب بسته هایی را به ایران پیشنهاد می دادند که هیچ یک از آنها تامین کننده منافع ایران نبود.

و اینک با توجه به همین سابقه مقامات ایرانی از لزوم وجود تضمین های لازم از سوی اروپا برای باقی ماندن ایران در برجام سخن می گویند برای مثال رئیس‌جمهوری ایران پس از خروج آمریکا از برجام اعلام کرده اگر پنج کشور باقی مانده در برجام «تضمین دهند که منافع ایران با ادامه برجام محقق می‌شود»، این توافق با وجود خروج آمریکا باقی خواهد ماند.

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای نیز اعلام کرده اند که به اروپایی‌ها نیز اعتمادی نیست و باید از آنها تضمین قطعی گرفته شود.

طرح این موضوع که اروپا قصد ایستادگی در برابر آمریکا در خصوص برجام را دارد ایده ای آرمانی بوده و با واقعیت موجود در جهان فاصله دارد. نگاهی به حجم مبادلات میان اروپا و آمریکا و همچنین ارتباط دیپلماتیک و سیاسی پیدا و پنهان میان واشنگتن و پایتخت های اروپایی به خوبی نشان می دهد که اروپا بیش از آنکه طرف ایران را بگیرد به سمت آمریکا متمایل است.

از همین رو سرگرم کردن ایران با بسته های پیشنهادی جدید امری است که اروپا در نظر دارد برای جلوگیری از تصمیم گیری ایران در خصوص برجام و قرار دادن تهران در وضعیت بلاتکلیفی انجام دهد.

شکی در این موضوع نیست که برجام توافقی بین المللی است که برای به نتیجه رسیدن آن زحمات زیادی کشیده شده اما با توجه به آنکه طرف غربی تاکنون آن چنان که باید به تعهدات خود در آن عمل نکرده حفظ یکجانبه آن امری عقلانی نیست.

در دنیای حقیقی، اگر اروپا بخواهد در برجام بماند و از منافع آن بهره مند شود باید به شروط ترامپ در خصوص برجام یعنی برداشته شدن قید زمانی برای محدودیت های هسته ای ایران، انجام بازرسی های بیشتر از ایران، محدود شدن توان موشکی و توقف حمایت ایران از جریان مقاومت نزدیک شود امری که اجابت آن از سوی ایران ممکن نیست.

ابزار مالی جدید و خروج شرکت ها از ایران

هر چند اروپا اعلام کرده به دنبال ایجاد کانال مالی جدید برای ادامه ارتباطات مالی با ایران است و در این راه چندی قبل نیز قوانین مسدودساز خود را به روزرسانی کرده اما با این وجود شرکت های اروپایی طرف قرارداد با ایران یک به یک قراردادهای خود با تهران را فسخ و از معامله با ایران خارج شده اند.

در این میان اروپا اعلام کرده که درصدد است تا شرکت های متوسط و کوچک را ترغیب به ادامه ارتباط با ایران کند و وزیران خارجه و اقتصاد کشورهای «تروئیکای اروپا» به صورت مرتب بر لزوم استقلال اروپا از واشنگتن تاکید می کنند اما به نظر می رسد که اروپا برای رسیدن به جایگاهی که بتواند استقلال خود را در برابر آمریکا حفظ کند باید راه درازی را طی کند و در شرایطی که بروکسل هنوز بسته خود در خصوص حفظ برجام و تامین منافع ایران را ارائه نکرده نمی توان امید چندانی به «ابزار مالی جدید» آن داشت.

هرچند در ماه های اخیر شاهد افزایش تنش میان اروپا و آمریکا بوده ایم اما ارتباطات بروکسل و واشنگتن به گونه ای است که نمی توان انتظار داشت اتحادیه اروپا با ایستادن در کنار ایران قصد سرشاخ شدن با کاخ سفید را داشته باشد.