زن و مدیریت در معدن: آری شود ولیک به خون جگر شود

علی رغم فراوانی تعداد دختران در اکثر رشته های دانشگاهی و جلو افتادن آنها از پسران در برخی رشته ها، شاید دانشکده های مهندسی معدن از جمله معدود دانشکده هایی باشد که دانشجوی دختر در آن بسیار کم دیده می شود؛ اما همان دانشجویان دختر هم اگر بخواهند در راستای رشته شان وارد بازار کار شوند، با دردسر های زیادی روبه رو هستند .

بررسی های خبرنگار بازتاب، نشان می دهد حتی زنانی که در جایگاه کارشناس و حتی مدیر نیز در این عرصه مشغول کارند، بی نصیب از این دردسرها نیستند و بایستی هم مشکلات کار در یک حرفه مردانه را تحمل کنند و گاه نگاه های پر از سوال همکاران مردشان را تحمل کنند و باید دید با این حرفه، دغدغه مهم ایجاد هماهنگی بین وظایف خانوادگی که در اولویت مسئولیتهای هر بانوست، با این شغل وجود دارد؟

خانم دكتر بيتا بصيراني، در گفت و گو با بازتاب، برخی مشکلات و تجربه های شخصی خود را به عنوان یک مدیر زن معدنکار تشریح کرده است:
مدیر عامل شرکت زغال سنگ طبس احیاء سپاهان که بهره بردار چهار معدن زغال سنگ در طبس و منطقه آمل است، می گوید: اگر در این صنعت مرد سالارانه بخواهید به عنوان یک زن کار کنید به مشکلات و موانع مختلفی برخورد میکنید . همه فکر میکنند شما با یکی از مدیران ارشد نسبتی دارید که سمتی مناسب در یک شغل معدنی متناسب با رشته تحصیلی به شما داده شده است .

معدنکاری همیشه حرفه ای مردانه بوده است واین واقعیت ربطی به کشور یا منطقه جغرافیایی شما ندارد . هرچند در سالیان گذشته گام های مثبت و عدیده ای برای ورود زنان به این صنعت برداشته شده ، اما همچنان حضور زنان در این حرفه بسیار کم رنگ است .
معدنکاری هنوز یک قلمروی مردانه محسوب می شود . پژوهش ها در این زمینه نیز نشان می دهد ، صنعت معدن کمترین تعداد زنان را در اعضاء هیأت مدیره شرکت های صنعتی سراسر جهان دارد.

زنان زیادی در دانشگاه در حوزه معدن تحصیل کرده اند اما حضور آنها در پست های مدیریتی در صورتی ممکن است که آنها تجربه کاری به دست آورند تا راه برای ورود به پستهای بالاتر برای آنها باز شود ، این مفهوم برابر است با حضور آنها در معادن و صنعتی که هنوز بسیار مردانه است.

دکتر بصیرانی می گوید: من از سال 83 به عنوان یک معدنکار در بخش معدن شروع به فعالیت کردم و در سال 93 این امکان برای من مهیا شد تا در این صنعت به مدیریت دست پیدا کنم. در حال حاضر جز مسائل و مشکلات معمول معدنکاری من به عنوان یک زن با مشکل خاصی در محیط کار مواجه نیستم، البته این بدان معنا نیست که از ابتدای امر وضع به همین منوال بوده است . به یاد دارم در ابتدای کارم یکی از معدود زنانی بودم که در معادن استان سیستان و بلوچستان مشغول کار بودم . مهمترین چالش من در آن دوران، معدنچیانی بودند که حاضر نبودند زیر نظر یک زن کار کنند و در برابر این موضوع مقاومت میکردند . در تمام آن مدت این من بودم که با خود می گفتم من این کار را در زندگی نیاز دارم ، زمین شناسی خوانده ام و به آن علاقه دارم و هیچ راه برگشتی نیست. بنابراین در رده های مختلف پیش رفتم تا به آنچه امروز هستم ، برسم.

وی می افزاید: در واقع سفر دشواری بود. در هر قسمت از کار، در چند ماه اول نخست دیگران سعی میکنند وانمود کنند بیشتر از تو میدانند . چندین ماه زمان میبرد تا عادت کنند و در نهایت زمانی که نشان دهی توانمند هستی دیگر تو را فقط یک زن نمی بینند و به عنوان یک مدیر قبول میکنند . شرایط کاری زنان در بخش معدن در مقایسه با همکاران مرد نامطلوب و نا برابر است.

خانم بصیرانی یکی از موانع اصلی ورود زنان به این عرصه را وجود محل کار این شغل در مناطق دور دست و صعب العبور می داند و می گوید: این موضوع برای زنان که وظیفه مراقبت از فرزندان و کانون خانواده را نیز به عهده دارند به مراتب مشکل سازتر خواهد بود. من به عنوان یک زن معدنکار مجبورم ساعات طولانی کار کنم و برای مراقبت از فرزندم در شب هایی که شیفت کاری هستم از دوستانم کمک بگیرم، زیرا در محل کار اگر آن قدر که باید وقت نگذارم و تلاش نکنم من را چنان که باید توانمند و قدرتمند نمی بینند. در واقع سبک زندگی من مانند دیگر زنان نیست . معدنکاری برای یک زن ، حرفه ای جذاب و دلربا نیست؛ اما اگر فردی به آن علاقمند باشد، می تواند جذاب باشد . همانگونه که برای من بسیار جذاب است .

مدیر عامل شرکت زغال سنگ طبس احیاء سپاهان درباره دیگر مشکلات زنان فعال در معدن می افزاید: بیشتر معادن حتی از حداقل ترین امکانات برای زنان محروم است مانند سرویس بهداشتی اختصاصی و می بایست شرایط مساعدتری برای حضور زنان فراهم کرد .
وی در پاسخ به این که آیا حضور در معدن را به دیگر زنان هم توصیه می کند یا نه، می گوید: دوست دارم زنان بیشتری به حرفه معدنکاری وارد شوند اما فشار کار زیاد است و به درد هر کسی نمیخورد اما برای زنانی که میخواهند به این عرصه وارد شوند چند پیشنهاد دارم: باید به یاد داشته باشند که با مردان کار میکنند و آنها مانند یک مرد با او برخورد میکنند . هر مسأله ای را شخصی نکنید، اگر خیلی به تو سخت میگیرند آن را به چالش بکش ولی به دل نگیر. بعضی از مردان سعی میکنند تا جایی که در توان دارند، تو را به پایین بکشند در این حالت موضع دفاعی گرفتن هیچ کمکی به تو نخواهد کرد. تو با کسانی کار می کنی که مدت هاست در این حرفه هستند و دوست ندارند یک زن آنها را مدیریت کند، زمان زیادی می برد تا مردان بفهمند تو عضو مفیدی در میان آنها هستی اما در نهایت همکاران مرد حامی و پشتیبان تو هستند.