خیز دوباره جمهوریخواهان برای شکست برجام
در آستانه مذاکرات وین جمهوریخواهان آمریکایی بار دیگر دست به‌کار مانع‌تراشی در مسیر گفت‌وگوها شدند.
۱۷ عضو کنگره در نامه‌ای به کاخ‌سفید با ادعای حمله پهپادی ایران به منافع آمریکا از رئیس‌جمهوری این کشور خواستند تا سیاست فشار حداکثری علیه ایران را ادامه دهد و دیپلماسی را کنار بگذارد. آنها حتی مدعی شدند که اگر در انتخابات میان‌دوره‌ای سال آینده کنترل کنگره آمریکا را به‌دست بیاورند توافق احتمالی میان تهران و واشنگتن در وین را ملغی خواهند کرد. البته چنین ادعاهایی بی‌سابقه نیست و در زمان مذاکرات هسته‌ای نیز جمهوریخواهان به صراحت اعلام کرده بودند که اگر قدرت را در دست بگیرند از توافق هسته‌ای خارج می‌شوند. ۶ سال قبل ۴۷ سناتور آمریکایی در نامه‌ای به رهبران ایران نوشته بودند که هر توافقی با ایران فقط تا پایان دولت اوباما اعتبار دارد؛ اتفاقی که رخ داد و با روی کار آمدن دولت جمهوریخواه، دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد و گسترده‌ترین تحریم‌ها را علیه نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران اعمال کرد؛ چراکه توافق هسته‌ای امکان تأیید در کنگره را نداشت و باراک اوباما آن را با صدور فرمانی اجرایی به اجرا گذاشت. تهدیدی که درباره توافق احتمالی در وین نیز وجود دارد و به همین دلیل هیأت ایران در ۶ دور مذاکرات پیشین در وین خواستار تضمین آمریکا برای عدم‌خروج دوباره از توافق احتمالی شده است. اما طرف آمریکایی تاکنون حاضر به دادن تضمین نشده و مشخص نیست که این پاشنه‌آشیل یا به تعبیر دیگر چشم اسفندیار که در مذاکرات هسته‌ای وجود داشت، چگونه در مذاکرات وین رفع می‌شود.
مانع‌تراشی جمهوریخواهان همراه با لابی‌های اسرائیلی
برجام البته توافقی بدون ضمانت اجرا هم نبود و توافق هسته‌ای در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به تأیید رسید و قرار بود این قطعنامه ضمانت اجرای آن باشد، اما آمریکا به‌عنوان عضو شورای امنیت قطعنامه را هم زیر پا گذاشت و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت این کشور اعلام کرد که کشورها و شرکت‌هایی که ذیل این قطعنامه با ایران مراوده و ارتباط داشته باشند را تحریم خواهد کرد. اما عدم‌تضمین از سوی آمریکا به ایران در شرایطی است که اغلب سیاستمداران این کشور به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران اذعان دارند؛ تا جایی که حتی لیدنسی گراهام و جان بولتون، سناتور جمهوریخواه و مشاور سابق امنیت ملی در زمان دونالد ترامپ در یک کنفرانس مجازی به میزبانی گروه اتحاد علیه ایران هسته‌ای به‌نحوی از اجرای «سیاست فشار حداکثری» علیه ایران در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ انتقاد کردند.
گراهام در این زمینه گفت: انتقادی که از دولت ترامپ بیش از هر چیز برای من معتبر است، این است که هدف نهایی چه بود؟ شما از برجام که من نیز از آن خوشم نمی‌آید، خارج شدید، اما در نهایت هدفتان چه بود؟ جان بولتون نیز تأکید کرد که دولت ترامپ در اجرای این سیاست‌ها عملکردی ناقص داشت و می‌توانست کارهای بیشتری انجام دهد. مانع‌تراشی جمهوریخواهان البته با تلاش‌ها و لابی‌های مقامات رژیم صهیونیستی در مسیر برجام نیز همراه شده است.
نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در هفته‌های اخیر گفت‌وگوها و رایزنی‌های حضوری و تلفنی زیادی با مقامات کشورهای مختلف از آمریکا تا استرالیا برای ایجاد اجماع علیه ایران داشته است؛ تلاش‌هایی که البته تاکنون ناکام مانده و طرف‌های برجام قرار است هشتم آذرماه برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام به وین بازگردند. هر چند باید دید که با وجود محورهای اختلافی که یکی از مهم‌ترین آنها بحث تضمین درباره توافق احتمالی است، روند مذاکرات به چه سمتی پیش می‌رود.
فواد ایزدی: دولت آمریکا بی‌اختیار است
با وجود موضع فعلی آمریکا درباره تضمین ندادن به ایران مذاکرات وین چگونه رقم می‌خورد؟ این سؤالی است که با توجه به تجربه خروج یکجانبه واشنگتن از توافق هسته‌ای و زیر پا گذاشتن قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل این روزها تکرار می‌شود. فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند که دولت کنونی نه‌تنها درباره دولت آینده، بلکه در دولت فعلی نیز توانایی دادن تضمین به ایران را ندارد. ایزدی می‌گوید که در چنین شرایطی زیاده‌گویی و زیاده‌خواهی آمریکا هیچ جایگاهی ندارد و ایران باید مذاکرات را با توجه به واقعیت‌های گذشته و امروز پیش ببرد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
جمهوریخواهان کنگره آمریکا در نامه‌ای هشدار دادند که توانایی لغو توافق احتمالی میان ایران و آمریکا را در آینده دارند. این دست نامه‌ها هنگام مذاکرات هسته‌ای نیز وجود داشت. ارزیابی شما از این اقدام چیست؟
واقعیت امر این است که دولت بایدن نه‌تنها برای رئیس‌جمهوری بعدی، بلکه برای خود نیز نمی‌تواند تضمینی دهد؛ چراکه این ظرفیت در کنگره وجود دارد که قانونی را تصویب کنند و مانع اجرای تعهدات آمریکا شوند. قانون سال ۲۰۱۵ درباره بازبینی توافق هسته‌ای ایران نیز بر جای خود است و در آنجا پیش‌بینی شده که دولت آمریکا هر توافقی با طرف ایرانی داشته باشد باید از سوی کنگره بازبینی شود. از این جهت اصطلاح رئیس‌جمهور بی‌اختیار درباره بایدن که آقای شمخانی استفاده کرد، بسیار درست است. سروصداهای آمریکایی‌ها در چنین شرایطی توجیهی ندارد. ایران نیز یک‌بار خروج آمریکا را تجربه کرده و این زیاده‌خواهی‌ها و زیاده‌گویی‌ها و امتیازهایی که خواستار آن هستند، هیچ‌یک جایگاهی ندارد.
این بحث در زمان توافق هسته‌ای نیز وجود داشت و در نهایت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان‌ملل به‌عنوان ضمانت اجرای این توافق تصویب شد، اما آمریکا این قطعنامه را هم زیر پا گذاشت. این پاشنه‌آشیل در وین چگونه ممکن است رفع شود؟
آمریکا نه‌تنها قطعنامه سازمان ملل را زیر پا گذاشت، بلکه با کشورهایی که این قطعنامه را اجرا کردند نیز برخورد کرد. این روند در دوره ترامپ وجود داشت و امروز در دوره بایدن هم ادامه دارد. به این دلایل متعدد است که مذاکرات وین باید با چشمی باز و با توجه به تجربه گذشته انجام شود. خوش‌بینی‌ها و اعتمادی که در گذشته به طرف مقابل وجود داشت با روش سخت متوجه شدیم که با واقعیت سازگار نبوده است. به این ترتیب باید به‌گونه‌ای در مذاکرات عمل شود که با واقعیت موجود سازگار باشد.
راهکاری قابل‌پیش‌بینی برای خروج از این وضعیت وجود دارد؟
چون آمریکا به صراحت اعلام کرده که نمی‌تواند به ایران تضمینی برای دولت آینده دهد. انسان عاقل از یک محل ۲ بار گزیده نمی‌شود. اگر شما نمی‌توانید وضعیت طرف مقابل را کنترل کنید دست‌کم وضعیت خود را می‌توانید کنترل کنید؛ بنابراین تأکید می‌کنم که نباید اشتباهات گذشته را در مذاکرات تکرار کرد.
