خودرو چگونه گران شد؟
تحلیل آمارهای تولید و فروش ۵ ماه گذشته نشان می‌دهد اصرار شورای رقابت به قیمت‌گذاری دستوری، خودروسازها را به سمت تغییر در سبد فروش محصولات پیش برده است.
آمارها نشان می‌دهد باوجود کاهش تولید خودرو در ۵ ماه امسال درآمد حاصل از فروش شرکت‌های خودروساز به‌طور میانگین ۱۵۳درصد رشد کرده است. علت این رشد درآمد ناشی از افزایش قیمت سبد محصولات شرکت‌های خودروساز و تغییر در ترکیب سبد فروش محصولات شرکت‌های خودروساز به سمت محصولاتی بوده که مشمول قیمت‌گذاری دستوری نبوده‌اند. این یعنی این که سیاست قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت با شکست مواجه شده است.
قیمت خودرو در طول یک سال گذشته با رشدی سریع مواجه شده است. این افزایش قیمت انگشت اتهام را به سمت شرکت‌های خودروساز نشانه برده، به‌طوری که برخی معتقدند عامل رشد قیمت خودرو عرضه قطره چکانی خودرو در بازار بوده است. حتی برخی بر این باورند که شرکت‌های خودروسازی با دپوی محصولاتشان در انبارها زمینه رشد قیمت را فراهم کرده‌اند؛ با این حال آمارها نشان می‌دهد بخش عمده این رشد، ناشی از تحولات اقتصاد کلان بوده است.
کاهش تولید و رشد درآمد
آمارها نشان می‌دهد در ۵ ماه امسال شرکت‌های خودروسازی جمعا ۳۵۸ هزار و ۵۶۱ دستگاه خودرو تولید کرده‌اند که این مقدار در مقایسه با سال قبل یک درصد کاهش نشان می‌دهد با وجود این کاهش تولید میزان درآمد حاصل از فروش ۴ شرکت خودروسازی یعنی ایران خودرو، سایپا، پارس خودرو و زامیاد به‌طور میانگین ۱۵۲.۷ درصد رشد کرده است.طبق اطلاعات موجود میزان تولید شرکت ایران خودرو در ۵ ماه امسال نیم درصد رشد کرده اما درآمد حاصل از فروش این شرکت با رشد ۱۳۷ درصدی مواجه بوده است. میزان تولیدات شرکت سایپا نیز در این مدت با ۴ درصد کاهش مواجه بوده اما درآمد حاصل از فروش این شرکت ۲۰۱.۸ درصد افزایش داشته است. تولیدات شرکت پارس خودرو نیز فقط ۵ درصد رشد کرده اما درآمد حاصل از فروش این شرکت ۲۳۴ درصد افزایش داشته است. تنها شرکتی که با کاهش درآمد حاصل از فروش مواجه بوده شرکت زامیاد است که درآمدهایش ۵.۵ درصد افت داشته است.
دلایل افزایش درآمد
بررسی ترکیب سبد تولید و فروش شرکت‌های خودروساز نشان می‌دهد سیاست‌های اشتباه شورای رقابت در قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌های خودروساز آنها را مجبور کرده به سمت تغییر در ترکیب فروش محصولات خود پیش بروند، این شرکت‌ها تلاش کرده‌اند حجم تولید و فروش محصولاتی را افزایش دهند که مشمول قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت نمی‌شوند. به‌دلیل افزایش قیمت نهاده‌های تولید، ازجمله قطعات خودرو، هزینه تمام‌شده تولید هم افزایش یافته و شرکت‌های خودروساز چنانچه نرخ محصولات خود را متناسب با قیمت‌گذاری شورای رقابت بفروشند با زیان‌های سنگین‌تری مواجه می‌شوند. قیمت‌گذاری شورای رقابت موجب شده زیان انباشته این شرکت‌ها از مرز ۸۰ هزار میلیارد تومان عبور کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش دیگری از دلایل افزایش درآمدها، ناشی از افزایش قیمت محصولات شرکت‌های خودروساز بوده است؛ میانگین عمومی قیمت محصولات شرکت‌های خودروساز در ۵ ماه امسال نسبت به سال گذشته با افزایش زیادی مواجه شده است.
رشد نرخ فروش
آمارها نشان می‌دهد سطح عمومی قیمت محصولات شرکت‌های خودروساز به جز شرکت پارس خودرو در ۵ ماه سال‌جاری با رشد زیادی مواجه شده است. طبق آمار میانگین قیمت محصولات شرکت ایران خودرو تحویل کارخانه در ۵ ماه سال‌جاری نسبت به سال قبل ۲۲۶ درصد رشد کرده و میانگین نرخ محصولات سایپا ۶۸ درصد افزایش یافته است. میانگین قیمت محصولات شرکت زامیاد نیز در همین مدت ۸۷.۸ درصد افزایش یافته اما در مقابل میانگین قیمت کارخانه محصولات پارس خودرو ۱۷ درصد افت داشته است.
آمارها نشان می‌دهد چنانچه یک خریدار سال گذشته از هر کدام از ۹ محصول اصلی ایران خودرو، یک خودرو خریداری می‌کرد، باید به‌طور میانگین جمعا ۶۷۰ میلیون تومان پرداخت می‌کرد، درحالی‌که این رقم در سال‌جاری به‌طور میانگین به ۲ میلیارد و ۱۸۸ میلیون تومان رسیده است یعنی نرخ فروش سبد محصولات ایران خودرو در سال‌جاری یک میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان افزایش یافته است.
ارزش سبد محصولات سایپا، یعنی ۸ محصول اصلی این شرکت نیز در سال‌جاری با رشد ۴۷۷ میلیارد تومانی مواجه شده و یک سرمایه‌گذار برای خرید این سبد باید جمعا یک میلیارد و ۱۷۸ میلیون تومان پرداخت کند، سال قبل ارزش این سبد معادل ۷۰۰ میلیون تومان بود. ارزش سبد محصولات شرکت زامیاد نیز با رشد ۹۶۵ میلیون تومانی، به یک میلیارد و ۸۱۳ میلیون تومان رسیده است.
گزاره‌های اشتباه در افزایش نرخ
هرچند برخی بر این باورند که علت رشد قیمت خودرو در یک سال گذشته ناشی از عرضه قطره چکانی خودرو در بازار بوده است اما آمارها نشان می‌دهد برخلاف این ادعا حجم تجاری‌سازی محصولات شرکت‌های خودروساز در سال‌جاری افزایش یافته و حجم تولید شرکت‌های خودروسازی حتی بیش از میزان فروش آنهاست. طبق این اطلاعات در سال‌جاری بیش از ۹۸ درصد از محصولات تولید شده در شرکت‌های خودروساز برای فروش تجاری‌سازی شده تا به‌دست مصرف‌کننده نهایی برسد. درحالی‌که حجم تجاری‌سازی محصولات شرکت‌های خودروسازی در سال گذشته معادل ۸۵ درصد بوده است. طبق این اطلاعات در ۵ ماه سال‌جاری شرکت‌های خودروسازی ۳۵۸ هزار و ۵۶۱ دستگاه خودروی جدید تولید کرده‌اند که از این تعداد ۳۵۳ هزار و ۱۷۰ دستگاه خودرو تجاری‌سازی شده درحالی‌که سال قبل ۳۶۱ هزار و ۴۶۲ دستگاه تولید شده بود که از این تعداد ۳۰۸ هزار و ۲۸۱ دستگاه برای فروش به مصرف‌کننده‌ها تجاری‌سازی شده بود.این افزایش روند تجاری‌سازی خودروهای تولید شده موجب شده تعداد فروش خودرو در کارخانه‌های خودروسازی در سال‌جاری ۱۴.۵ درصد افزایش یابد.این آمارها همچنین نشان می‌دهد گزاره‌هایی مانند عرضه قطره چکانی خودرو و دپوی تولیدات در انبارها گزاره صحیحی نیست و باید دلایل افزایش قیمت خودرو در طول یک سال گذشته را در گزاره‌های دیگری جست‌وجو کرد.
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد علت اصلی رشد قیمت خودرو مربوط به تغییرات در حوزه اقتصاد کلان ازجمله رشد تورم و افزایش قیمت ارز بوده است. به‌طور طبیعی رشد تورم و همچنین افزایش قیمت ارز هزینه نهاده‌های تولید را افزایش داده و موجب شده هزینه تمام‌شده تولید افزایش یابد.این اطلاعات نشان می‌دهد با وجود افزایش نرخ فروش محصولات شرکت‌های خودروسازی همچنان این شرکت‌ها زیانده هستند و برای بهبود عملکرد مالی این شرکت‌ها باید روش قیمت‌گذاری دستوری در شورای رقابت تغییر کند. به زعم کارشناسان، تداوم روند فعلی زیان انباشته شرکت‌های خودروسازی را افزایش خواهد داد و این موضوع می‌تواند شرکت‌های خودروسازی را به مرز ورشکستگی برساند.
