خلاء مطالعات جامع اثرات زلزله بر محیط زیست و حیات‌وحش
یک متخصص تنوع زیستی با تاکید بر اینکه بارزترین اثر زلزله بر محیط زیست و حیات جانوری تخریب زیستگاه است،گفت: وقوع زلزله تغییرات جدی را در شکل زیستگاه ایجاد می‌کند و با توجه به شدت زلزله شدت تخریب زیستگاه‌ها متفاوت است.
دکتر حسین ظهوری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرد: همانطور که وقوع زلزله تخریب‌های بسیاری را بر جامعه انسانی تحمیل می‌کند، این رخداد طبیعی حیات‌وحش و حیات جانوری را نیز متحمل آسیب‌های بسیاری می کند که عموما مورد غفلت قرار می گیرند.
این متخصص تنوع زیستی تصریح کرد: حیات‌وحش با زیستگاه مفهوم می‌یابد و تخریب آن در واقع به معنای از دست رفتن حیات‌وحش است. زیستگاه‌های کشور به علت مداخلات انسانی در حال تخریب است و این امر طبیعتا از دست رفتن تنوع زیستی و حیات جانوری را در پی دارد، از سوی دیگر ایران کشوری زلزله‌خیز است و وقوع این رویداد طبیعی نیز تخریب‌های بسیاری را متحمل زیستگاه‌های حیات وحش می کند.
وی افزود: زیستگاه‌های کشور امروز در شرایط بحران قرار دارند، نزدیکی به مناطق توسعه‌یافته توسط انسان و حتی دور از مناطق توسعه‌یافته عملا تخریب این مناطق را منجر شده است. از طرفی بخشی از زیستگاه‌های از توسعه دور مانده نیز به دلیل حضور توریست ناآگاه به خطر افتاده است و تجمیع این عوامل، بحران زیستگاهی را در کشور ایجاد کرده است و به دنبال این تخریب‌های بشری وقوع حوادث طبیعی و بی‌توجهی بعد از آن در عمل، زیستگاه حیات وحش و حیات جانوری را در آستانه نابودی قرار می‌دهد.
مدیر کارگروه آموزش برنامه محیط زیست سازمان ملل با اشاره به وقوع زلزله و تغییر ساختار و شکل ظاهری زمین اظهارکرد: لرزش‌های زلزله کلیه عوامل مربوط به حیات جانوری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با وقوع این رخداد طبیعی منابع تغذیه‌ای و آبی جانوران تخریب می‌شود، پوشش گیاهی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و چهره زیستگاه کاملا دگرگون می‌شود و به هر میزان که شدت زلزله بیشتر باشد مسلما تغییرات چهره زیستگاه بیشتر خواهد شد و این امر تاثیر عمیق تری بر حیات وحش می‌گذارد.
وی افزود: در زمان وقوع زلزله ممکن است بخشی از حیات‌وحش به علت نوع توانمندی در واکنش و حرکت از بین برود؛ به‌طوری که جانوران کندرو متحمل آسیب‌های بیشتری می‌شوند البته به‌طور قطع گونه‌های مختلف با نوع آسیب‌دیدگی متفاوتی روبرو می‌شوند. به عنوان مثال آسیب خزندگان که زیستگاه آن‌ها زیرزمین است با آسیب‌های وارد شده به پستانداران کامل متفاوت است.
ظهوری با اشاره به برخی باورها مبنی بر مطلع شدن حیوانات از زلزله قبل از وقوع اظهار کرد: مطلع شدن یا حس کردن تحرکات زمین قبل از وقوع زلزله از سوی حیوانات به معنای آسیب ندیدن آن‌ها نیست. آسیب ندیدن حیوان به توانمندی او در اقدام سریع و دور شدن از محیط بستگی دارد. به همین دلیل گاهی وسعت آسیب وارده به حیوانات کندرو که امکان واکنش سریع ندارند یا در شرایط خاصی قرار دارند، تشدید می‌شود.
وی تاکید کرد: وقوع زلزله و اثرات آن بر حیات وحش تنها به زمان وقوع زلزله ختم نمی‌شود پس از زلزله جامعه انسانی به دنبال بهسازی و بازسازی شرایط زندگی خود است و در این بین، زیستگاه حیات‌وحش و احیای آن کاملا مغفول باقی می‌ماند و کمک‌رسانی به حیات‌وحش در اولویت دوم قرار می‌گیرد.
ظهوری با اشاره به زلزله‌خیز بودن ایران گفت: در سال‌های گذشته زلزله‌های شدیدی در کشور رخ داده است اما تاکنون مطالعه جامع درباره اثرات وقوع زلزله در حیات‌وحش صورت نگرفته است. هیچ گاه خسارت‌ها و پایش نیازهای حیات‌وحش پس از زلزله برآورد و دنبال نشده است، در حالی که در کنار جامعه بشری حیات وحش جزئی از چرخه بشریت است و باید مورد توجه قرار گیرد و از طرفی حیات انسان نیز به این جانوران وابسته است و در چنین مواقعی باید نگاهی توامان به جامعه بشری و حیات وحش اعمال شود و بعد از بازسازی حیات انسانی، حیات جانوری نیز مورد توجه قرار داده و امکان زندگی مجدد جانوران را در زیستگاه‌های تخریب شده فراهم شود.
