خطرات پیوستن ایران به کنوانسیون بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV)
در سالهای گذشته از منابع مختلف بذرها و نهال های مختلفی وارد کشور شده است، در صورت عضویت در کنوانسیون بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی، باید پاسخگوی تک تک آنها بوده و مجبور به پرداخت جریمه خواهیم شد.
این هفته لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی در صحن مجلس بررسی می شود.
کنوانسیون بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی، مهم‌ترین سند حقوقی بین‌المللی در زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی تولید کنندگان ارقام اصلاح شده گیاهی به شمار می‌رود که نسخه سوم ان در سال 1991 به تصویب کشورهای عضو رسیده است. بدیهی است که این کنوانسیون از سوی کشورهایی مانند آمریکا ، فرانسه و آلمان برای تضمین سود شرکت های بذر این کشورها تاسیس شده است.
بر اساس مقررات این کنوانسیون، برای به‌نژادگرانی که رقمی گیاهی با چهار ویژگی جدید، متمایز، یکنواخت و پایدار تولید کرده باشند، از حق انحصاری برای فروش و توزیع آن برخوردارند و کشاورزان برای استفاده از این بذرها باید هر سال به به‌نژادگر حق استفاده (Royalty) پرداخت کنند. در غیر این صورت کشاورزان با مجازات مواجه می‌شوند.
این امر محدودیت‌های زیادی برای کشاورزان در کشورهایی که عضو این اتحادیه هستند ایجاد کرده است. تاکنون تعداد کمی از دولت‌ها (شصت و هفت دولت) به این کنوانسیون در آمده اند.
تسنیم،عضویت ایران در این کنوانسیون معایب زیر را به همراه خواهد داشت:
1- با عنایت به اینکه ایران صادر کننده بذر نبوده و قسمت اعظم بذر محصولات مختلف مانند ذرت، کلزا، سویا، پنبه، خیار،گوجه فرنگی ، بنفشه، اطلسی، و … از خارج وارد می شود این کنوانسیون حامی به‌نژادگر خارجی است نه داخلی. یعنی ما علاوه بر قیمت بذری که تا کنون پرداخت می کردیم باید حقوق و مزایای بیشتری به ایشان تقدیم کنیم!!
2- عضویت ایران به معنی پذیرش محدودیت های فراوان در ازای به دست آوردن هیچ است هیچ مزیتی از عضویت نصیب ایران نخواهد شد.
3- حدود 80 درصد کشاورزان ایران خرده پا هستند که از مزرعه خود برای سال بعد بذرگیری می نمایند. در صورت عضویت همه آنها مجبور به پرداخت مبلغی به شرکت های خارجی خواهند شد و در صورت تخلف، صدها پرونده حقوقی در مجامع بین المللی علیه ایران طرح خواهد شد.
4- در سالهای گذشته از منابع مختلف بذرها و نهال های مختلفی وارد کشور شده است، در صورت عضویت باید پاسخگوی تک تک آنها بوده و مجبور به پرداخت جریمه خواهیم شد.
5- در برنامه‌های تحقیقات به‌نژادی به منظور ترکیب صفات مطلوب، معمولا ارقامی از خارج وارد و با ارقام داخلی آمیزش داده شده و ارقام جدید حاصل می شوند. در صورت عضویت اینگونه تحقیقات متوقف و یا مشروط به اخذ مجوز و پرداخت سهم طرف خارجی خواهد شد.
6- بذر بسیاری از ارقام بومی کشور مانند گندم، شبدر ، یونجه ، گیاهان دارویی و .. در سال های گذشته از کشور خارج شده اند و هم اکنون توسط شرکت های خارجی به عنوان رقم ثبت شده اند، در صورت عضویت، حتی برای کشت همین ارقام ایرانی (مانند شبدر ایرانی) هم مجبور به پرداخت مبلغ به طرف های خارجی خواهیم شد.
7- برای استفاده از فرآورده های رقم مانند روغن ، کنسرو، کمپوت و … نیز پرداخت حق به‌نژادگر لازم است.
ولی الله محمدی،عضو هیات علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران
