خزر به دریای صلح و دوستی تبدیل می شود

پس از 22 سال بحث و گفت وگو در قالب 52 نشست گروه کاری سرانجام در پنجمین نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر، کنوانسیون حقوقی این دریا امضا شد تا این پهنه آبی با ماهیت منحصر بفردش به دریای صلح و دوستی تبدیل شود.

یک روز پیش از امضای کنوانسیون توسط سران پنج کشور ساحلی دریای خزر، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که به منظور شرکت در نشست وزرای خارجه پنج کشور ساحلی خزر به آکتائو رفته بود اطلاعات بیشتری در خصوص موضع ایران در این خصوص ارایه کرد.
وی از اتفاق نظر برای ممنوعیت حضور و عبور نیروهای نظامی بیگانه در این دریا استقبال کرد و گفت: در سایه اراده مثبت رهبران کشورهای ساحلی و فضای دوستانه و سازنده حاکم بر این نشست ها، کنوانسیون رژیم حقوقی و شش موافقتنامه و پروتکل دیگر و همچنین صدور بیانیه اجلاس سران امضا می شود.
ظریف ادامه داد: 21 روز قبل هم، پروتکل اثرات فرامرزی زیست محیطی (EIA) امضا شد، این رویدادها مجموعا نوید بخش آینده بسیار روشن برای ملت ها و دولت های ما به شمار می رود.

** پاسخ به حاشیه سازی ها
پیش از امضای این کنوانسیون توسط سران پنج کشورساحلی دریای خزر در نشست امروز در آکتائو قزاقستان، اظهار نظرهای غیر کارشناسی و فضاسازیی هایی صورت گرفت که مقامات وزارت خارجه را واداشت تا برای تنویر افکار عمومی در خصوص آن صحبت کنند.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران صبح امروز به خبرنگاران گفت که در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر موضوع تقسیم این دریا، تعیین خطوط مبداء و تقسیم بستر و زیر بستر آن مطرح نیست و گمانه زنی ها و اظهارات مطرح شده به هیچ وجه صحیح نیست.

** موضوع تقسیم خزر در نشست اکتائو مطرح نیست
ساعاتی بعد ابراهیم رحیم پور معاون پیشین وزیر امور خارجه روسیه نیز در این خصوص اظهار نظر کرد و گفت: موضوع تقسیم دریای خزر در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر مطرح نیست و تصمیم گیری درباره آن به آینده و مذاکرات بیشتر موکول شده است.
وی با بیان اینکه تقسیم دریای خزر موضوعی نیست که در این نشست مطرح شده و با یک مذاکره چند ساعته، یک روزه یا چند ساله حل شود، افزود: تقسیم دریای خزر به مذاکرات بیشتر و به آینده موکول شده است.
معاون پیشین وزیرامورخارجه به جلسات برگزار شده در خصوص سند همکاری که امروز میان پنج کشور امضاء می شود، اشاره کرد و گفت: از 52 جلسه گروه کاری که در سطح معاونان وزیرخارجه بوده، 22 جلسه بنده حاضر بوده ام و اصل موضوع در دوره آقای روحانی به نتیجه رسید.
رحیم پور ادامه داد: بیشتر تفاهمات در این دوره به دست آمد و این موضوع ناشی از تسلط و اشراف آقای روحانی و ظریف به مسائل حقوقی و حقوق بین الملل بود که کار ما را در پیشبرد این موضوع تسهیل کرد.
وی با اشاره به این که در افکار عمومی اظهاراتی در خصوص تقسیم بندی دریای خزر مطرح شده است، گفت: با توجه به اختلاف نظراتی که بین ما و دو کشور همسایه، آذربایجان و ترکمنستان وجود دارد ما توافق نکردیم.
معاون پیشین وزیر امور خارجه اضافه کرد: این مساله باعث شد که چهار کشور دیگر هم متقاعد شوند که این بحث همچنان ادامه داشته باشد و آن را به آینده موکول کردیم بنابراین موضوع تقسیم بندی در این نشست مطرح نیست و فقط تعاریف کلی از خط مبدا تفاهم شده است.

**روحانی: هیچ نیروی خارجی نمی‌تواند در دریای خزر رفت و آمد کند
سرانجام امروز سران پنج کشور ساحلی دریای خزر در آکتائو قزاقستان کنوانسیون رژیم حقوقی این پهنه آبی را امضا کردند.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در نشست مشترک خبری با روسای جمهور کشورهای ساحلی دریای خزر پس از امضای این کنوانسیون تاکید کرد: بر اساس کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هیچ نیروی خارجی و شناور نظامی نمی‌تواند در دریای خزر رفت و آمد کند و امنیت این دریا منحصراً در اختیار پنج کشور ساحلی است.
به گفته وی، گام جدیدی با امضاء کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در روابط بهتر و بیشتر کشورهای ساحلی دریای خزر برداشته شد.
وی با بیان این که امروز 5 کشور ساحلی خزر برای تقویت امنیت منطقه، روابط بهتر کشورهایشان و استفاده بهتر از دریای خزر گام بسیار مهمی برداشتند، افزود: اولین قدم در رسیدن به این کنوانسیون از آغازین توافق در اجلاس تهران تا امروز در آکتائو، حسن همجواری و روابط خوب دولت‌های 5 گانه با یکدیگر بوده است.
رییس جمهوری ادامه داد: روابط جمهوری اسلامی ایران با ترکمنستان، قزاقستان، فدراسیون روسیه و آذربایجان همواره بسیار دوستانه و صمیمانه بوده است و این عامل اصلی در امضای اینگونه توافقات می‌باشد.
روحانی اضافه کرد: بی‌تردید اگر دولت‌ها بهم نزدیک نبودند و اگر با یکدیگر فاصله داشتند و منافع ملی‌ خود را مد نظر قرار نمی‌دادند و همچنین روابط ملت‌های منطقه از عمق تاریخی برخوردار نبود، به این راحتی امضاء 7 سند، بویژه کنوانسیون رژیم حقوق دریای خزر امکان پذیر نمی شد و این دستاورد را به ملت‌های منطقه تبریک می‌گویم.
وی با بیان اینکه یکی از دستاوردهای بسیار مهم کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، امنیت و ثبات این دریا است، گفت: این که به صراحت اعلام شد که دریای خزر فقط به پنج کشور ساحلی آن تعلق دارد و نیز تصریح شد که هیچ نیروی خارجی و شناور نظامی نمی‌تواند در آن رفت و آمد کند و امنیت دریا منحصراً در اختیار پنج کشور ساحلی است و همچنین تصریح بر این موضوع که سرزمین هیچ کشورساحلی دریای خزر نمی‌تواند، علیه کشور ساحلی دیگر این دریا مورد استفاده قرار بگیرد به معنای تثبیت و امنیت این دریای مهم است.
روحانی تأکید کرد: در این سند همچنین نشان دادیم که انصاف و عدالت را رعایت کرده‌ایم گر چه خط مبدأ را در این کنوانسیون مشخص نکردیم، اما تصریح کردیم که کشورهایی که دارای سواحل خاصی هستند، باید از ویژگی‌های خاصی هم برخوردار باشند که مقصود سواحل جمهوری اسلامی ایران است.
رییس جمهوری اضافه کرد: همچنین در این سند، مبانی و پایه‌هایی روشن شده است که براساس آن، سهم هر کشور در بستر و زیربستر دریا در آینده مشخص شود.
روحانی با تأکید بر اینکه باید به فعالیت‌های خودمان به منظور دستیابی به آخرین مسایل حقوقی در خصوص دریای خزر همچنان ادامه دهیم، اظهار داشت: امروز روسای جمهور 5 کشور ساحلی سندی را امضاء کردند اما نهایی شدن آن، نیازمند طی مراحل قانونی است و در ایران باید مجلس شورای اسلامی آن را تأیید کند.
وی خاطر نشان کرد: امروز شرایطی بوجود آمده که از دریای خزر بهتر و بیش از گذشته به نفع ملت ‌های ساحلی آن استفاده کنیم.
رییس جمهوری ترانزیت و نفت و گاز را از جمله مزیت‌ ها و ظرفیت ‌های موجود در دریای خزر توصیف کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران در حوزه ترانزیت از نقش مهمی برخوردار است و در شرق دریا با همکاری ترکمنستان و قزاقستان و در غرب آن با جمهوری آذربایجان و روسیه، می‌توانیم اروپا، آسیای مرکزی و قفقاز را به آب‌های جنوبی خلیج فارس و عمان متصل نماییم و این به معنای آن است که دریای خزر می‌تواند ترانزیتی برای منطقه و خارج از منطقه باشد.
رییس جمهوری ابراز امیدواری کرد گام ‌های مهمی که در راه تثبیت و امنیت بیشتر دریای خزر برداشته شده در کنار گام‌ های بعدی برای استفاده بیشتر از منافع دریای خزر، به نفع همه ملت‌های منطقه باشد.

**پوتین: کنوانسیون حقوقی خزر نمونه خوبی از همکاری موفق است
رئیس جمهوری روسیه نیز کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر را نمونه خوبی از همکاری موفق در شرایط پیچیده و دشوار کنونی جهان خوانده است.
ولادیمیر پوتین امروز در نشست خبری سران کشورهای حاشیه خزر با بیان اینکه موفقیت بزرگی به دست آمده است، اظهار کرد: این موفقیت بدون شک تا اندازه زیادی با سطح بالای اعتماد و تفاهم متقابل بین سران پنج کشور ساحلی و آمادگی آنها برای اقدام در شرایط احترام، مشارکت و برابری حقوق به دست آمد.
وی ادامه داد: چنین رویکرد جمعی در عمل کارایی خود را نشان داد و اینکه با تلاش های مشترک می توان به اهداف عالی حتی درباره پیچیده ترین مسائل دست یافت و راهکارهای متوازن به دست آورد که پاسخگوی منافع ما هستند.

**نظربایف: کنوانسیون حقوقی خزر تمایل کشورهای ساحلی برای همکاری را نشان داد
رئیس جمهوری قزاقستان نیز پس از امضای کنوانسیون رژیم حقوقی خزر اعلام کرد: تصویب این کنوانسیون حاکی از تمایل کشورهای ساحلی خزر برای همکاری های نزدیک است.
نورسلطان نظربایف همچنین ابراز امیدواری کرد که در نتیجه امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر کشورش سرمایه گذاری جدید به دست آورد و ساختار همکاری ها با کشورهای همسایه را توسعه دهد.
وی افزود: کشورهای ساحلی خزر با امضای این سند و چندین توافقنامه در اجلاس اکتائو نشان دادند که برای هماهنگی اقدامات خود درباره مسائل خزر تمایل دارند.
نظربایف با تشکر از روسای جمهوری کشورهای ساحلی خزر و نیز شرکت کنندگان در گروه کاری تنظیم کنوانسیون حقوقی دریای خزر گفت: بدون مشارکت هر یک از شرکت کنندگان در این کار، این موفقیت های بزرگ به دست نمی آمد.
رئیس جمهوری قزاقستان خاطرنشان کرد: اطمینان دارم نتایج اجلاس آکتائو سهم شایسته ای در پیشبرد همکاری های چند جانبه ما در دریای خزر داشته باشد، برای این امر همه شرایط لازم وجود دارد و مهم ترین چیز حسن نیت ما است.

**علی یف: کنوانسیون رژیم حقوقی خزر سند تاریخی است
رئیس جمهوری آذربایجان نیز کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر را سندی تاریخی خواند.
الهام علی یف گفت: جمهوری آذربایجان تلاش سازنده داشت و در تنظیم کنوانسیون رژیم حقوقی خزر سهم خود را ایفا کرد.
وی افزود: تا امضای این سند دریای خزر، دریای ثبات و امنیت بود، ما از سطح عالی اعتماد و همکاری برخورداریم.
وی همچنین خاطرنشان کرد که جمهوری آذربایجان در حل مسائل زیست محیطی و تامین امنیت زیست محیطی در عملیات حفاری نفتی سهم فعالی دارد.
رئیس جمهوری آذربایجان گفت: ما روابط خوبی را با توجه به منافع یکدیگر و تفاهم متقابل بنا کردیم، این سند (کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر) نقش مهمی در آینده کشورهای ما ایفا می کند.

**بردی محمداف: امضای کنوانسیون حقوقی دریای خزر بر وضعیت پهنه آبی تاثیر مثبت می گذارد
رئیس جمهوری ترکمنستان نیز خاطر نشان کرد که تایید سند کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر بر وضعیت این پهنه آبی تاثیر مثبت می گذارد.
قربان قلی بردی محمداف در نشست مطبوعاتی در اجلاس اکتائو پیشنهاد برگزاری اجلاس بعدی سران خزر در ترکمنستان را هم داد و تصریح کرد: امروز اهمیت دریای خزر از مرزهای آن فراتر رفته و این منطقه به یکی از مراکز ژئوپلیتیکی و کلیدی تبدیل می شود.
بردی محمداف گفت: امروز تشریک مساعی کشورهای منطقه و همکاری نزدیک آنها با سازمان های بین المللی بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد.

به گزارش ایرنا، می توان گفت امضاء کنوانسیون رژیم حقوقی گام مهمی بود که برداشته شد و به مذاکرات 21 ساله در این ‌خصوص خاتمه داد.
امضای این کنوانسیون بی شک پایان همه مذاکرات و اقدامات در خزر نیست و در واقع نقطه عطف و آغازین برای اجرای تفاهمات، نظارت بر اجرا و همچنین شروع مذاکرات برای امضای موافقت نامه ‌های جدید و ضروری به حساب می آید.
چرا که در این کنوانسیون تحدید حدود بستر و زیر بستر و همچنین تعیین خطوط مبدا و شیوه ‌های آن صورت نگرفته است و به موافقت نامه ‌های جداگانه در آینده موکول شده است که مقامات پنج کشور امیدوارند در آینده نزدیک این مسائل نیز حل و فصل شود.
کلیدی ترین نکته این کنوانسیون را می توان، انحصار حضور و دریانوردی هرگونه شناور صرفا با پرچم یکی از کشورهای ساحلی و همچنین ممنوعیت حضور و عبور نیروهای نظامی بیگانه و غیر ساحلی دانست که ایران و روسیه به آن توجه خاص داشتند.