خروج و مطالعه ذخایر ژنتیکی تحت مدیریت سازمان محیط زیست

مدیر کل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تشکیل کمیته‌ای برای مدیریت مطالعات ذخایر ژنتیک گفت: مطالعات نمونه‌های ژنی حتما باید بر اساس دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود و اگر قرار باشد نمونه‌ای از کشور خارج شود دفاتر حیات وحش، ذخایر ژنتیک و شکار و صید سازمان محیط زیست باید ناظر بر این کار باشند.

به گزارش ایسنا، هم اکنون انقراض گونه‌های موجود ۵۰ تا ۵۰۰ برابر بیشتر از ۶۵ میلیون سال قبل است و طبق برآوردها حدود یک میلیون گونه تا سال ۲۰۵۰ در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرند. مطالعات ژنتیک دلایل کاهش جمعیت‌ و انقراض‌ گونه‌ها را برای ما روشن می‌سازد. ایجاد مکان‌های حفاظت شده جهت نگهداری و حمایت از گونه‌ها در بسیاری از مناطق دنیا اجرا شده است ولی منابع حفاظت شده خارج از طبیعت مانند بانک‌های ژنی به عنوان یک گزینه دیگر باید در نظر گرفته شوند. در این شرایط ایجاد بانک DNA در مورد گونه‌ها به خصوص گونه‌های در معرض انقراض بسیار ضروری است.

بر اساس تاکیدات کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست، یکی از کاربردهای مفید بانک ژن امکان تشخیص گونه‌ها از یکدیگر با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته مولکولی است؛ به طوری که امکان تشخیص انواع بافت‌ها و بقایای جانوری وجود داشته است و می‌توان هویت آنها را مشخص کرد. در این روش با بررسی ماده ژنتیکی موجود در سلول‌های جانوران مختلف و با توجه به تفاوت‌هایی که این ماده ژنتیکی در گونه‌های مختلف با یکدیگر دارند، امکان تشخیص افتراقی گونه‌ها فراهم می‌شود. با توجه به این موضوع با کشف بقایای جانوری (پوست، گوشت، مو، سم و …) گونه‌های قابل شکار مانند قوچ و میش، کل و بز، آهو، جبیر و انواع پرندگان حلال گوشت، تخلفات شکار قابل تشخیص و اثبات است.

مجید خرازیان مقدم – مدیر کل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تاکید بر حساسیت این سازمان در زمینه ذخایر ژنتیکی کشور اظهار کرد: ذخایر ژنتیک، اعم از فون یا فلور (FAUNE FLORE جانداران و رستنی‌ها) برای سازمان حفاظت محیط زیست اهمیت بسیار دارد. به همین علت هر نوع نمونه‌برداری و مطالعه ژن باید تحت نظر دقیق این سازمان انجام شود.

وی با بیان اینکه مطالعه نمونه ژنی در داخل و خارج کشور نمی‌تواند بی حد و حساب باشد، گفت: مطالعات نمونه‌های ژنی حتما باید بر اساس دستورالعمل‌های موجود در سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود و اگر قرار باشد خروج نمونه از کشور اتفاق بیفتد، دفاتر حیات وحش، ذخایر ژنتیک و شکار و صید سازمان محیط زیست باید ناظر بر موضوع باشند.

مدیر کل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در حال حاضر کمیته‌ای برای مدیریت این موضوع تشکیل شده است تا مطالعه و خروج ژن بر اساس دستورالعمل‌ها صورت گیرد. این نگاه مراقبتی در سازمان حفاظت محیط زیست موضوعی است که در همه جای دنیا نسبت به ذخایر ژنی وجود دارد و حساسیت سازمان محیط زیست در این زمینه طبیعی است.

به گفته خرازیان مقدم، متاسفانه در گذشته اهمال‌ و سهل انگاری‌هایی در این زمینه صورت می‌گرفت اما در حال حاضر نگاه به ذخایر ژنتیک،قوی‌ و مدبرانه است البته برای کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی روی نمونه‌های ژنی حمایت‌های لازم از سوی سازمان محیط زیست صورت می‌گیرد.

به گزارش ایسنا، از بین رفتن منابع ژنتیکی و ذخایر توارثی تحت عنوان فرسایش ژنتیکی شناخته می‌شود. عوامل متعددی مانند استفاده از ارقام پرمحصول اصلاح شده به جای ارقام بومی، استفاده از روش مدرن زراعی، مبارزه با اجداد وحشی گیاهی و علف‌های هرز، تبدیل محیط‌های دست نخورده در طبیعت به مزارع و چراگاه‌ها و رشد شهرها، احداث جاده‌ها و مجتمع‌های صنعتی باعث فرسایش ژنتیک می‌شوند. از این رو، برای مقابله با فرسایش ژنتیکی و از بین رفتن ذخایر توارثی باید آنها را جمع‌آوری، نگهداری و ارزیابی کرد. محیط‌های مصنوعی تحت عنوان بانک ژن ( gene bank ) برای این کار در نظر گرفته شده است.