خروج شرکت‌ها اروپایی از میادین نفتی به نفع چه کسانی است؟
شرکت‌های نفتی غربی که پس از رفع تحریم‌ها به ایران آمده بودند، در اثر اجرای دوباره تحریم‌ها پروژه‌هایشان در ایران را رها کردند. شرکت دیگری وجود دارند که ممکن است جایگزین شرکت‌های غربی شوند.
به گزارش فرارو، زمانی که در ماه می، دونالد ترامپ خروج کشورش از توافق هسته‌ای را اعلام کرد، تحریم‌ها را هم مجددا برقرار کرد. اما آغاز اجرای این تحریم‌ها، فوری نبود. کاخ سفید پس از خروج از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) برای خروج شرکت‌های خارجی از ایران چند ماه فرصت داد. برخی از شرکت‌های غربی، بخصوص آن‌هایی که در توسعه میادین نفتی و گازی ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند، به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا، از ایران خارج شدند. اما خروج این شرکت‌ها به نفع چه کسانی است؟
شرکت‌هایی که از خروج شرکت‌های غربی از ایران سود می‌برند، متعدد هستند. وبگاه اویل‌پرایس، در گزارشی ضمن بررسی حضور شرکت‌های غربی در میدان‌های نفتی و گازی ایران به جایگزین‌های این شرکت‌ها هم اشاره کرد.
اویل‌پرایس نوشت: “تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای ایران و اعمال تحریم بر تهران، مهمترین تحول در زمینه انرژی در سال ۲۰۱۸ است. دور نخست تحریم‌های ایران، که از چهارم آگوست اجرا شد و بخش‌های خودروسازی و فلزات را هدف قرار می‌دهد، فقط بر آتش ژئوپولیتیک شدیدا خطرناک بنزین ریخت. زیرا بستن تنگه هرمز توسط تهران برای نخستین بار پس از جنگ ایران و عراق کاملا قابل‌تصور شد”.
از سال ۲۰۱۵، شرکت‌های نفتی، مانند توتال فرانسه و گازپروم و لوک‌اویل روسیه، برای همکاری با ایران در حوزه توسعه نفت و گاز به این کشور آمدند. اما پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های اروپایی از ایران خارج شدند. اویل پرایس می‌گوید شرکت‌های نفتی چینی و روسی جای شرکت‌های اروپایی را خواهند گرفت.
در ادامه برخی از میادین نفتی ایران و توسعه آن‌ها در آینده مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
پارس جنوبی
مشارکت توتال در توسعه فاز ۱۱ میدان پارس جنوبی یکی از موفقیت‌های بزرگ پساتحریم شمرده شد. توتال در ژوئیه ۲۰۱۷، یک قرارداد ۲۰ ساله با ایران امضا کرد که در آن ۵۰.۱ درصد سهم داشت. در این قرارداد شرکت پتروپاس ۱۹.۹ درصد و سی‌ان‌پی‌سی چین هم ۳۰ درصد سهم داشتند. اما اگر توتال نتواند معافیت تحریمی بگیرد، پروژه یک میلیارد دلاری در ایران را رها خواهد کرد. این شرکت، وابستگی‌اش به بانک‌های آمریکایی برای تامین مالی عملیاتش را یک نگرانی بزرگ دانست. بیش ۹۰ درصد تعاملات مالی شرکت فرانسوی در بانک‌های آمریکایی صورت می‌گیرد و ۳۰ درصد سهامداران توتال آمریکایی هستند. مضاف بر این، توتال ۱۰ میلیارد دلار در پروژه‌های انرژی آمریکا سرمایه‌گذاری کرده است. بنابراین، بعید است که توتال ایران را بر آمریکا ترجیح دهد. محمتل‌ترین نتیجه این خواهد بود، که سی‌ان‌پی‌سی چین، سهم توتال را بگیرد و شرکت ملی نفت ایران هم سهمش را افزایش دهد.
دهلران
میدان نفتی دهلران یکی از پروژه‌هایی بود که به شرکت آلمانی وینترسهل سپرده شد. اگر چه شرکت‌های روسی نظیر تات‌نفت و زاروبژنفت، برای توسعه این میدان ابراز تمایل کرده بودند، اما ایرانیان شرکت آلمانی را ترجیح دادند. وینترسهل، گزارش مطالعه میدان نفتی را در ژانویه گذشته ارائه کرد. اما همانند توتال، وینترسهل هم به دلیل تحریم‌های آمریکا، عملیاتش در ایران را کاهش می‌دهد. با عنایت به این امر، احتمالا توسعه دهلران، به شرکت‌های روسی، سپرده خواهد شد. زاروبژنفت احتمالا مجری پروژه خواهد بود.
یادآوران
میدان سه میلیارد بشکه‌ای یادآوران، عرصه دیگری است که شرکت‌های چینی در آن فعالیت خواهند کرد. در سال ۲۰۰۴، شرکت سینوپک در چارچوب یک توافق بزرگ‌تر، ۵۱ درصد پروژه را خریداری کرد. هزینه‌های این پروژه، ۲ میلیارد دلار خواهد بود. هشت سال طول کشید تا تولید از این میدان شروع شود و پس از آن، گفتگو‌ها برای توسعه فاز دوم با هدف ارتقای تولید به ۱۸۰ هزار بشکه در روز، شروع شد. تهران مایل بود که قرارداد فاز دوم در چارچوب قرارداد موسوم به آی‌پی‌سی امضا شود. شرکت رویال داچ شل، آماده مشارکت بود، اما تحریم‌ها مانع از این امر شد. بنابراین، محتمل‌ترین نتیجه این خواهد بود که سینوپک توسعه فاز دوم را هم برعهده بگیرد.
سردار جنگل
میدان سردار جنگل در میان سایر میادین نفتی ایران یک استثنا است. زیرا اولین میدان ایران در سواحل دریای خزر بود که حاوی مقادیر تجاری از هیدروکربن است. بنا به گفته منابع ایرانی، این میدان که در سال ۲۰۱۲ کشف شد، حاوی بیش از ۱.۴ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی و ۱۰ میلیارد بشکه نفت است. قرار بود توسعه سردار جنگل به شرکت‌های بزرگ بین المللی سپرده شود، اما همزمان با پایان مطالعات اولیه ذخایر میدان، تحریم‌های آمریکا توسعه آن را به تعویق انداخت. با توجه به فقدان زیرساخت‌های نفتی در منطقه و هزینه ۱۰ میلیارد دلاری توسعه آن، به نظر می‌رسد که هیچ شرکت بین المللی، حتی لویک اویل روسیه که جایگاه محکمی در دریای خزر دارد، به توسعه این میدان علاقه‌ای نخواهند داشت.
آب تیمور
شرکت لوک‌اویل روسیه، برای سرمایه‌گذاری در دو میدان نفتی آب تیمور و منصوری ابراز تمایل کرده بود و در این دو میدان پیشرفت چشمگیری داشته است. لوک‌اویل یک شرکت خصوصی است و در معرض تبعات تحریم‌های آمریکا قرار دارد. در نیتجه، تمام طرح‌هایش در ایران را تعلیق کرده و منتظر بهبودی شرایط بازار است تا پروژه‌اش را ادامه دهد. بنابراین، محتمل‌ترین نتیجه، این است که پروژه آب تیمور، متوقف شود.
با این اوصاف، می‌توان ملاحظه کرد که شرکت‌های نفتی دولتی روسیه و چین، از بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران سود خواهند کرد. هر دو این کشور‌ها با آمریکا رابطه تنش آلود دارند و بزرگ‌تر از آن هستند که آمریکا بتواند آن‌ها را به پایبندی کامل به تحریم‌های ایران وادار کند. به هر حال، شرکت‌های نفتی دولتی روسیه، از قبل تحت تحریم هستند و این امر باعث می‌شود که هیچ نگرانی نداشته باشند. شرکت‌های چینی هم با توجه به جنگ تعرفه‌ای ترامپ، آماده چالش هستند.
