خانه نفیس امام جمعه بدون سند متقنی به بخش خصوصی واگذار شد

خانه امام جمعه درحالی به بخش خصوصی واگذار شد که مالکیت این بنای در تصرف میراث فرهنگی تهران هنوز به ثبت رسمی نرسیده و کاربری پذیرایی در این بنای نفیس نیز مورد سوال است.

خانه امام جمعه یکی از خانه های ارزشمند شهر تهران است که دارای تزئینات باشکوهی بوده و همین تزئینات بر شهرت آن در بافت تاریخی شهر اضافه کرده است. خانه فاقد کتیبه تاریخ دارد اما با توجه به خصوصیات معماری و شیوه تزئینی بنا، شکل گیری آن را می توان به اواسط دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و از دهه ۱۲۸۰ هجری قمری تا ۱۳۰۰ هجری قمری دانست.

این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۷۵ به فهرست میراث ملی کشور اضافه شد و در این مدت روزگار مختلفی به خود دید. اما موضوع مالکیت آن همیشه مورد بحث و سوال بوده است و با وجود همین سوالات اکنون صندوق احیای آثار تاریخی، این بنای ارزشمند را در مزایده قرار داد و برای آن کاربری فرهنگی، هنری و پذیرایی اعلام کرد. یکی از شرکت های فعال در حوزه راه و ساختمان نیز این مزایده را برنده شد و حالا باید به دنبال ثبت مدارک مالکیت آن باشد.

به گزارش مهر،این خانه یکی از بناهای دوره قاجار بوده که اطلاعات متناقضی درباره انتساب آن به امام جمعه مطرح است اما طبق آن چیزی که در پرونده ثبتی خانه امام جمعه در دهه ۷۰ منتشر شده این خانه متعلق به امام جمعه خویی بوده است.

یک روایت از شهروند تهرانی درباره تاریخچه بنا

در پرونده ثبتی این بنا ، نامه ای توسط مدیرکل میراث فرهنگی وقت به معاون پژوهشی سازمان میراث فرهنگی نوشته شده است که تاریخ آن متعلق به تیر ماه سال ۷۸ است. در این نامه آمده که مرقومه یکی از شهروندان تهرانی در خصوصی سابقه تاریخی خان برای ثبط در پرونده ارسال می شود. این مرقومه نشان می‌دهند خانه امام جمعه توسط حاجی میرزا یحیی امام جمعه خویی از وراث میرزا آقاخان نوری خریداری شده است و توسط فرزندانش پس از طی سالیان دراز به آموزش و پرورش واگذار شده است.

وقتی سازمان میراث فرهنگی این بنا را در اختیار قرار می گیرد هیچ معارضی برای آن وجود نداشته است یعنی حتی آموزش و پرورش نیز ادعایی نسبت به آن نداشت به همین دلیل سالهاست که این خانه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.

در پرونده ثبتی این خانه درباره نوع مالکیت بنا و مشخصات ثبت آن آمده است: این بنا قبل ازانقلاب از جانب مالک به وزارت فرهنگ و هنر اهدا شده است و هم اکنون در اختیار مدیریت میراث فرهنگی استان تهران قرار دارد. واگذاری بنا به شهرداری تهران در تاریخ اردیبهشت ۷۳ به امضا رسید اما به علت مشکلات ناشی از احداث پارکینگ طبقاتی که از سوی سازمان حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران انجام یافت به نتیجه نرسید. این قرارداد ساختمان را به مدت ۱۰ سال به شهرداری تهران با اجاره بهایی به مبلغ ۱۲۰ هزار ریال واگذار می کرد.

همچنین در اردیبهشت ۷۳ قراردادی بین مدیریت میراث فرهنگی تهران و معاونت اجتماعی شهرداری منطقه ۱۲ رسید تا این ساختمان برای بهره برداری در اختیار شهرداری قرار گیرد اما شروع عملیات احداث پارکینگ طبقاتی در مجاورت بنا از سوی سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و تخریب ناشی از آن موجب شد تا اجرای قرارداد به تعویق افتد.

خانه امام جمعه در هنگام تحویل فاقد بخش اندرونی بوده است این بخش از بنا در دهه ۳۰ از بنا منفک و به جای آن مدرسه فعلی برپا شده است از این رو خانه امام جمعه فعلی تنها شامل بخش بیرونی بناست. پس از طی مرحله انتقال مالکیت بنا به وزارت فرهنگ و هنر از سال ۴۸ تا ۵۰ نخستین دوره تعمیراتی بنا در قالب استحکام‌بخشی و تعمیر اساسی شیروانی و بام از جانب سازمان ملی آثار باستانی انجام شد .

مزایده ای که به شکست انجامید

پس از مدتها از خالی مانده خانه امام جمعه سازمان میراث فرهنگی تصمیم گرفت که این خانه را به مزایده بگذارد یک بار در دوره محمدرضا پوینده که مدیرعامل صندوق احیا بود این واگذاری انجام شد اما در آن زمان همین موضوع مالکیت به مشکلی در پرونده مزایده تبدیل و سرمایه گذار از ادامه کار منصرف شد.

بعد از آن باز هم مشکل سند مالکیت بنا حل نشد واگرچه سازمان میراث فرهنگی معتقد است که این بنا متعلق به آن است اما سند رسمی در این باره ندارد با این وجود چندی پیش صندوق احیا که وظیفه واگذاری بناهای در اختیار سازمان میراث فرهنگی را به بخش خصوصی بر عهده دارد، این خانه را در فهرست مزایده قرار داد.

در پرونده مزایده این خانه که در سال ۹۵ تهیه شده بود، ذکر شده که قیمت پایه اجاره بهای ماهانه ای که برای این خانه ذکر شده ۸ میلیون تومان در ماه است که هر سال مطابق آخرین شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی محاسبه و اعمال می شود. این قرارداد ۲۰ ساله است که شامل ۲۴ ماه عملیات تکمیلی مرمت و آماده سازی احیا و مدت باقیمانده مدت بهره برداری است. برآورد هزینه اجرای عملیات تکمیلی مرمت و آماده سازی احیای این بنا سه میلیارد تومان است.

در بحث مربوط به کاربری مشخص شده برای این بنا و واگذاری آن، محسن شیخ الاسلامی معاون میراث فرهنگی استان تهران در یک نشست خبری گفت: اخیراً در آگهی رسمی که برای برخی از این بناها منتشر کرده‌اند، نوشته شده که «این بنا کاربری فرهنگی ـ پذیرایی خواهد داشت»؛ این عنوان از بیخ و بُن غلط است. این کاربری برای خانه امام جمعه هم ذکر شده درحالی‌که این خانه جزو نفیس‌ترین خانه‌های تهران است.

معاون میراث فرهنگی استان تهران در پاسخ به این سؤال که چطور خانه امام جمعه که جزو نفایس است، کاربری پذیرایی و فرهنگی گرفته است، گفت: همان کسی که عمارت مسعودیه کاربری پذیرایی داده، برای این بنا هم چنین کاربری داده است. از نظر صندوق احیا، هیچ بنایی نفیس نیست چون مرجعی وجود ندارد که بگوید کدام بنا نفیس است و کدام بنا نفیس نیست.

خانه امام جمعه در تصرف میراث

شیخ‌الاسلامی درباره مالکیت بنای خانه امام جمعه افزود: سند متقنی ندارد و مسائل قانونی آن بر عهده صندوق است. یکی از اولین ادله‌ قوانین حقوقی درباره مالکیت، تصرف است. این بنا سال‌هاست که در تصرف اداره میراث فرهنگی قرار دارد. هیچ‌وقت در این سال‌ها معارضی نسبت به عرصه‌ای که ما متصرف بودیم، وجود نداشته است. تنها بخش شرقی عمارت، محل مناقشه بین میراث فرهنگی و آموزش و پرورش بوده است.

اکنون با وجود همه مشکلات موجود درباره نوع کاربری تشخیص داده شده برای این بنای نفیس و ابهامات در سند مالکیت بنا، این خانه در مزایده اخیر صندوق احیا به یک شرکت فعال در حوزه راه و ساختمان واگذار شد چون مصوبه دولت را برای واگذاری دارد.

واگذاری به شرکت فعال در حوزه راه و ساختمان

نیما پرن فر مدیرعامل شرکت برنده در مزایده خانه امام جمعه است که پیش از این در مزایده خانه آقاجان نسب در شهر بابل نیز شرکت کرده و برنده شده است و آن را نیز به مجموعه پذیرایی تبدیل کرده است او در این باره گفت: این خانه هم مانند خانه امام جمعه مشکلات زیادی داشت در آنجا چند معارض بودند که توانستیم آن مشکل را حل کنیم. در سال ۸۲ ساختمان پشتی خانه امام جمعه به میراث فرهنگی تهران طی یک توافق نامه ای واگذار شد اکنون باید مراحل ثبتی این خانه پیگیری شود.

وی ادامه داد: ما قبل از اینکه در مزایده خانه امام جمعه شرکت کنیم از این مشکلاتش آگاه بودیم و می دانستیم که می توانیم آن را حل کنیم. زمانی که کارهای قانونی آن تمما شد و ضمانت لازم را دادیم ۶ ماه فرصت داریم تا طرح مرمتی خود را به صندوق احیا بدهیم پس از تایید کمیسیون طرح ما اجرا خواهد شد. خانه امام جمعه در واقع متعلق به آقاخان نوری یکی از همدستان در قتل امیرکبیر بوده است . می خواهیم این روایت را در خانه داشته باشیم.

اکنون اگرچه بخش خصوصی این بنا را در مزایده برای تغییر کاربری در اختیار گرفت اما همچنان این سوال بی جواب می ماند که چطور صندوق احیا هنوز وقتی سند رسمی درباره مالکیت یک بنا ندارد آن را به بخش خصوصی واگذار می کند از سوی دیگر چرا باید برای خانه امام جمعه که جزو نفایس است کاربری پذیرایی داده شود درست مانند چندین خانه دیگر که همگی همین کاربری را دارند آیا تفاوتی بین خانه امام جمعه با خانه های دیگر نیست؟