حسن روحانی به اولین «خانه سیاسی» خود باز خواهد گشت؟ /نگاهی به فراز و فرودهای تعامل شیخ با جامعه روحانیت مبارز

اعضای جامعه روحانیت مبارز با دیدار با حسن روحانی گام نخست را برای ترمیم روابط این تشکل سیاسی – مذهبی با یکی از اعضای قدیمی خود، برداشته اند. حال باید دید که روحانی در بستر شرایط سیاسی فعلی یک گام به سوی آن ها می رود یا همچون سال 93 تنها وعده می دهد که به جلسات خواهد رفت.
ملاقات این روزهای اخیر اعضای جامعه روحانیت مبارز با رئیس جمهور محفل اظهارنظرها و تحلیل های سیاسی زیادی شده است، خاصه آنکه حتی سخنگوی این تشکل روحانی تهران نشین از احتمال دیدار مجدد تشکل متبوعش با رئیس جمهور هم خبر داده است. امری که نشان می دهد این تشکل مذهبی-سیاسی می کوشد تا روابط خود با حسن روحانی را ترمیم کند. برای همین هفت نفر از ریش سفیدان را برای دیدار با روحانی فرستاده است.

به نوشته نامه نیوز روحانی که مدت هاست در جلسات جامعه روحانیت مبارز شرکت نمی کند حتی این روزها که به گفته برخی تحلیلگران در حال چرخش به راست است، نیز سراغی از آن ها نگرفته بود. کدورت میان آن ها ( روحانی و جامعه روحانیت مبارز) به سال 88 و انتخابات ریاست جمهوری دهم برمی گردد. همان زمانی که دو دستگی در جامعه روحانیت ایجاد شد. برخی از اعضا همچون مرحوم آیت الله هاشمی و ناطق نوری از میرحسین موسوی حمایت کردند و برخی دیگر به زعامت آیت الله مهدوی کنی حامی احمدی نژاد بودند. آن انتخابات جنجالی گذشت و روحانی به خاطر سکوت جامعه روحانیت مبارز در مقابل توهین هایی که در نشست ها به مرحوم هاشمی و ناطق نوری می شد، تارک جلسات شد.

این کدورت چهار سال بعد نیز باقی بود، به همین خاطر جامعه روحانیت در انتخابات سال 92 از روحانی حمایت نکرد. پشت روحانی را خالی کردند و خودشان نیز نتوانستند در حمایت از یک کاندیدای مشخص به اجماع برسند. روحانی اما با حمایت اصلاح طلبان و اصولگرایان اعتدالی راهی پاستور شد. همان موقع بود که برخی از اصولگرایان سعی کردند تا با اشاره به سابقه عضویت روحانی در جامعه روحانیت مبارز او را اصولگرا و خود را پیروز میدان انتخابات تلقی کنند.

آقایان در جامعه روحانیت مبارز نیز بعد از انتخابات ریاست جمهوری از در آشتی با روحانی درآمدند. به عنوان مثال سید رضا اکرمی عضو جامعه روحانیت مبارز درباره آینده روابط دولت یازدهم و جامعه روحانیت مبارز می گفت « حالا آن سوءتفاهمات تمام شده و فردی از جامعه روحانیت توانسته به سمت ریاست جمهوری برسد و ما باید به سمت ترمیم مواضع حرکت کنیم».

تلاش برای ترمیم روابط با اعلام حمایت از دولت روحانی و دیداری با او آغاز شد. غلامرضا مصباحی مقدم در گفت وگویی در مورد این ملاقات گفته بود: «ببنده به عنوان سخنگوی جامعه روحانیت مبارز مأمور شدم حمایت جامعه روحانیت را از دولت آقای روحانی اعلام کنم. … در همان آغاز کار دولت نیز یک هیئت سه نفره از جامعه روحانیت مبارز برای تبریک حضوری با آقای دکتر روحانی دیدار کردند و در همان جلسه حمایت خودشان را از انتخاب آقای روحانی اعلام کردند و از روحانی دعوت کردند در جلسات جامعه روحانیت، ولو بعضی جلسات که فرصت دارند، شرکت کنند و اقای روحانی هم قبول کرده بودند ولی تاکنون (آذر 93) چنین فرصتی فراهم نشده است. دو جلسه گذشته که از طریق آیت‌الله امامی کاشانی از آقای روحانی دعوت شده بود، آقای روحانی گفته بود در حال حاضر جلسات جامعه روحانیت مبارز همزمان با جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی است، از این جهت نمی‌توانم در جلسات جامعه شرکت کنم ولی زمان به گونه‌ای باشد که امکان حضور پیدا کنم، حتماً در جلسات شرکت خواهم کرد، امیدواریم جلسات را به گونه‌ای برگزار کنیم که آقای دکتر روحانی هم بتوانند در جلسات جامعه روحانیت مبارز شرکت کنند».

این دیدار خیلی ثمربخش نبود و معلوم شد که آقای رئیس جمهور وعده حضور در جلسات را از سر ادب داده است. او همچون مرحوم آیـت الله هاشمی و ناطق نوری غیبت در جلسات را ادامه داد. چنان که مصباحی مقدم یک سال بعد در گفت وگوی دیگری در مورد تلاش جامعه روحانیت مبارز برای ترمیم روابط با آن ها گفت: « ما این افراد را افراد شاخص و برجسته‌ای می‌دانیم که هر کدامشان نیایند برای ما نقص و کاستی قابل توجهی است و ما به این موضوع توجه داریم و تلاش‌مان را کرده‌ایم که بتوانیم مجددا اجتماع گذشته را شاهد باشیم».

خلف وعده روحانی و شرکت نکردن در جلسات جامعه روحانیت مبارز موجب شد که آن ها برای حمایت یا عدم حمایت از او در انتخابات 96 با یک دوراهی مواجه باشند. یک سال قبل از انتخابات زمزمه هایی در مورد حمایت از روحانی به گوش می رسید. به عنوان نمونه مصباحی مقدم گفته بود «اگر گزینه بهتری نداشته باشیم برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال بعد حتما با حسن روحانی وارد گفت‌وگو خواهیم شد» .

این رویکرد اما در جامعه روحانیت مبارز مورد اجماع نبود و برخی دیگر از اعضا بلافاصله مخالفت کردند. از همین رو جعفر شجونی گفت: «قحط‌الرجال نیست که با این همه اتفاق‌‌هایی که آقای حسن روحانی ایجاد کرده است، از ایشان حمایت کنیم. این همه انسان لایق در این مملکت هست؛ از آقای حدادعادل گرفته تا قالیباف و جلیلی که هیچ حاشیه‌ای هم ندارند و می‌توانند بیایند و رئیس‌جمهور باشند و به مردم خدمت کنند». او هفت ماه قبل از انتخابات سال 96 در گفت وگویی با نشریه مثلث تاکید کرد که «آقای روحانی جزو گزینه‌های جامعه روحانیت مبارز تهران نیست».

موعد انتخابات اردیبهشت 96 که رسید جامعه روحانیت مبارز یک بار دیگر از روحانی حمایت نکرد. این بار نیز حمایت از رقیب روحانی موجب شکست او نشد. اکنون حسن روحانی رئیس جمهور است و در چهار ماه نخست از دولت دوم خود نشان داده که محتاط تر از دولت یازدهم عمل می کند.

به اعتقاد برخی از تحلیل گران سیاسی روحانی که با حمایت جریان اصلاحات بار دیگر به رئیس جمهوری رسید، نزدیک شدن به نهادهای قدرتمند را برگزیده و آرام آرام تغییر رویه می دهد. از آنجایی که او هرگز خود را اصلاح طلب ندانسته و میانه رو نامیده است، این تغییر رویه را می توان نوعی «بازگشت به خود» تعبیر کرد. در این شرایط جامعه روحانیت مبارز یک بار دیگر پا پیش گذاشته تا به روحانی نزدیک شود. آن ها تقریبا دو ماه قبل در جلسه ای به ریاست آیت الله موحدی کرمانی تصمیم گرفتند با حسن روحانی ملاقات کنند. در آن جلسه شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز ( 27 تیر 96) در مورد ایرادات جامعه روحانیت به دولت گفت وگو کرده و به گفته یکی از اعضای جامعه روحانیت مبارز، تصمیم گرفتند که هیاتی از باب تذکر و دلسوزی با رئیس‌جمهور ملاقات کند. از آنجایی که بعید می دانستند روحانی دعوت جامعه روحانیت مبارز را اجابت کرده و به جلسه برود، بنا را بر این گذاشتند که 5 نفر از ریش‌سفیدهای جامعه را راهی این ملاقات کنند.

لازم به یادآوری است که یک هفته قبل از جلسه مورد اشاره، حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز از نامه اعتراضی جامعه روحانیت مبارز به رئیس‌جمهور خبر داده و گفته بود که این نامه با مصوبه جلسه شورای مرکزی درباره مسائل جاری روز و مشکلات مردم و در راستای دفاع از حقوق مردم است.

بعد از نامه نگاری و فراهم کردن مقدمات ملاقات با رئیس جمهور ، نهایتا عصر دوشنبه 24 مهر 96 ملاقات بین حسن روحانی و هفت عضور جامعه روحانیت مبارز انجام شد. مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز بعد از این جلسه گفت که « مسائل مربوط به روحانيت و دغدغه‌هاي فرهنگي از جمله مساله شبكه‌هاي مجازي و مشكلات آن و مساله دانشگاه‌ها از جمله مسائلي بود كه در اين جلسه مورد بحث قرار گرفت و جامعه روحانيت تسريع در معرفي وزير علوم را خواستار شدند». مصباحي‌مقدم با تاكيد بر طرح مسائلي در حوزه اقتصادي و سياست داخلي با رييس‌جمهور اظهار كرد: « در اين نشست اشاره شد كه خوب است تنش بين جناح‌هاي سياسي كاهش پيدا كند و خصوصا شرايط براي سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي مهيا شود چرا كه به اعتقاد اعضاي اين تشكل كمبود منابع مالي در كشور راه‌حل دارد. همچنين اعضاي جامعه روحانيت در اين جلسه بر لزوم توجه و تطبيق مواضع رييس‌جمهور با مقام معظم رهبري تاكيد كردند». مصباحي‌مقدم بيان اينكه قصد از اين ديدار، تبريك پيروزي حسن روحاني در انتخابات و تشكر از مواضع قاطع و خوب رييس‌جمهور در مقابل صحبت‌هاي ترامپ بود، گفت: «روحاني وعده كرد كه در جلسات جامعه روحانيت مبارز شركت كند».

حال باید دید که روحانی به این بار به وعده حضور در جلسات جامعه روحانیت مبارز عمل می کند یا خیر. هرچه باشد نه او روحانی چهار سال قبل است، نه شرایط سیاسی کشور همان شرایط پیشین.