حرکت خودجوش هنرمندان در قبال فجایع میانمار
هنرمندان عرصه‌های مختلف به کشتار مسلمانان میانمار واکنش نشان دادند.
دیدن تصویر اجساد کودکان، زنان و مردانی که به‌ناحق در آتش ظلم سوخته شدند و اشک مادرانی که فرزند دلبند خود را از دست دادند، دل هر انسانی را به درد می‌آورد، حتی اگر فرسنگ‌ها از آن منطقه دور باشد. امروز در جهان به انواع مختلف شاهد اتفاقات دل‌خراشی هستیم، اما اتفاقاتی که طی روزهای گذشته اخبارش به گوش رسید و تصاویرش به مدد رسانه‌های مجازی به‌سرعت در سراسر جهان مخابره شد، نشان از توحشی دارد که دل هر انسانی را به درد می‌آورد. امروز مسلمانان میانمار به‌ناحق مورد خشونت قرار گرفته‌اند و این باعث شده تا مردم جهان و هنرمندان نسبت به این خشونت واکنش نشان دهند و خشم خود را از این اتفاق ابراز کنند.
اتحادیه جمهوری میانمار کشوری است در آسیای جنوب شرقی. میانمار از شمال شرقی با چین، از شرق با لائوس، از جنوب شرقی با تایلند، از غرب با بنگلادش و از شمال غربی با هند مرز مشترک دارد و از جنوب غربی با خلیج بنگال و از جنوب با دریای آندامان محصور است. هرچند درگذشته نظامیان میانمارى سایر اقلیت‌هاى قومى را نیز مورد آزار و اذیت قرار داده‌اند، از جمله در مورد تایلندی‌ها، خشونت بسیارى روا داشتهاند، لیکن رفتارشان با مسلمانان بسیار خشونت‌بارتر از رفتار با سایرین بوده است.
خشونت‌های جدید علیه مسلمانان میانمار در ایالت راخین بعد از کشته شدن 11 مسلمان بیگناه توسط ارتش این کشور در ماه مه 2012 و حمله یک گروه بودائیان به اتوبوس حامل مسلمانان و کشته شدن یک بودائی در پاسخ به این حمله آغاز شد. به دنبال آغاز درگیری‌ها در غرب میانمار، بودائی‌ها با حمله به مناطق مسلمان‌نشین بیش از 2000 منزل مسکونی متعلق به مسلمانان را به آتش کشیدند و بیش از یک‌صد هزار نفر را آواره و بی‌خانمان کردند.
اغلب آوارگان مسلمان به مرزهای میانمار و بنگلادش پناه بردند و اکنون در شرایط بسیار اسف‌باری به سر می‌برند. آن‌ها نیاز به غذا دارند و به علت بارش باران‌های موسمی و نداشتن سرپناه سلامت و زندگی آن‌ها درخطر است. این خشونت‌ها در حالی ادامه دارد که رئیس‌جمهور میانمار هفته گذشته اعلام کرد که مسلمانان شهروند میانمار نیستند. در خصوص این اتفاق‌ها که مسلمان و غیرمسلمان را آزرده‌خاطر می‌کند، هنرمندان نیز سکوت نکردند و هرکدام به نحوی این اقدام وحشیانه را محکوم کردند.
واکنش هنرمندان پیشکسوت به فجایع میانمار
در روزهای گذشته بسیاری از هنرمندان پیشکسوت از طریق موسسه هنرمندان پیشکسوت تلاش داشتند تا واکنشی جمعی به فجایع میانمار داشته باشند. سید عباس عظیمی مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در نخستین نشست اتاق فکر اعضای موسسه هنرمندان پیشکسوت که با محوریت موضوع جنایت‌های هفته‌های اخیر علیه پناه‌جویان مسلمان روهینگیایی کشور میانمار برگزار شد، بیان کرد: در طی این مدت استادان گران‌قدر در فضای مجازی پیشنهادهای زیادی همچون ایجاد زنجیره انسانی با حضور پیشکسوتان، انتشار بیانه برای مخالفت با اقدامات ددمنشانه دولت میانمار، یا ارسال نامه‌ای برای کمیته نروژی اهدای جایزه صلح نوبل برای تجدیدنظر در باز پس‌گیری این جایزه از “آنگ سان سو چی”، برگزاری مسابقه بین‌المللی کاریکاتور با همکاری سایر انجمن‌ها و مؤسسات مرتبط و … برای من ارسال کرده‌اند که این مهم سبب شد تا به علت حساسیت‌هایی که هنرمندان در این زمینه از خود نشان داده‌اند و ما قصد داریم برای این امر مهم برنامه خاصی را شکل دهیم.
در این نشست که در موسسه هنرمندان پیشکسوت برگزار شد هنرمندانی همچون بهمن عبدی(کاریکاتور)، حسینعلی پرستار(نمایش)، اسماعیل نیکبخت زاویه(خوشنویس)، رضا ناجی(بازیگر)، سعید شمس انصاری(خوشنویس)، محمدحسین عطارچیان(خوشنویس)، ناصری انصاری(سینما)، محمود فرهمند(موسیقی)، احمد عربانی(کاریکاتور)، یوسف صدیق(سینما)، خسرو روشن(نقاشیخط)،حسن ضرغامی(نمایش)، حسین شادی زرنق(آیینه کاری و گچ بری)، سیدعباس روحانی(گچ بری)،داود فرشباف رواسانی(خوشنویس)، محسن آقانباتی(تجسمی)،اسداله تابع منش(سنتی)، عباس راحمی پور(سنتی)، بهروز کریمی(نمایش) ، محمدرضا جعفری بهنام(موسیقی)، حبیب الله آیت اللهی(تجسمی) و رضا بنفشه خواه(بازیگر) به فجایع میانمار واکنش نشان دادند.
محمود دولت‌آبادی “نشان صلح” را با واکنش به فاجعه میانمار گرفت
محمود دولت‌آبادی نویسنده معاصر نیز که برای دریافت نشان صلح در مراسم اهدای “نشان صلح” در پنجمین جشنواره بین‌المللی “هنر برای صلح ” حضور یافته بود، نیز در این زمینه گفت: متأسفانه وجود جنگ باعث می‌شود که صلح معنا پیدا کند. آشتی بشری یک آرزوی بزرگ است، اما جنگ یک اتفاق امپریالیستی است و کسانی که امروزه دنیا را اداره می‌کنند اگر جنگ نکنند قدرت خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین من صلح را توصیه می‌کنم اما با حفظ توانایی دفاع از خود. ما به یک قدرت بازدارنده نیاز داریم. ما هنرمندان و سربازان، پاسدار صلح خواهیم بود.
او با اشاره به وضعیت این روزهای جهان گفت: متأسفم که ما مسلمانان با داشتن پیامبری که نوید صلح داده، امروز شاهد جنگ و خونریزی در کشور یمن از سوی اعراب هستیم. بودا نیز نویددهنده صلح بوده و مکتبش را بر همزیستی و صلح بنا گذاشته و بازهم شاهدیم که پیروان او نیز امروز در میانمار دست به کشتار می‌زنند.
مریلا زارعی بازیگر نیز در مراسم جشن بزرگ سینمای ایران که در هفته گذشته برگزار شد، زمانی که برای اهدای تندیس بهترین طراحی صحنه به روی سن آمد، گفت: سینما از آن‌جایی‌که باید تأثیر بگذارد ابتدا باید تأثیر بگیرد. سال گذشته وقتی می‌خواستیم جایزه پیمان معادی را بدهیم از فاجعه منا یاد کردیم، امسال باز هم فجایع دیگری وجود دارد، مسلمانان در میانمار کشته می‌شوند و سکوت عجیبی از سوی مجامع بین‌المللی به‌ویژه سفیران صلح وجود دارد.
صفحات شخصی هنرمندان رسانه‌ای در برابر سکوت خبری
پریناز ایزدیار در صفحه شخصی خود با انتشار تصویری از این خشونت نوشت: تصویر خیلى غم انگیزه ولى حتى این عکس به‌تنهایی عمق فاجعه را نشون نمی‌دهد، چند روز گذشته و برایم سوال شده که وقتى از حقوق بشر صحبت میشه دقیقا منظور چى هست؟ کدوم حقوق!
اشکان خطیبی، بازیگر سینما و تلویزیون نیز در صفحه خود در فضای مجازی نوشت: قتل‌عام، نسل‌کشی، تبعیض نژادی و مذهبی، جایزه صلح نوبل. اینا چه نسبتی باهم دارن؟!
حمید فرخ‌نژاد، دیگر بازیگر سینما و تلویزیون نیز نوشت: عجب تناقضی؛ برنده صلح نوبل و عامل مرگ هزاران انسان بیگناه! خانم انگ سان سوچی، مطمئن باشید نامتان در سیاه‌ترین صفحات تاریخ در کنار کسانی که همچون شما انسانیت را فراموش کرده‌اند و غرور و خودبینی پیشه کرده‌اند ثبت خواهد شد، آه مظلوم دامن همه ظالمان را خواهد گرفت در هر لباس و در هر جای دنیا، دیر نیست.
رامبد جوان کارگردان سینما و تلویزیون نیز با انتشار کاریکاتوری با عنوان “نسل‌کشی مسلمانان روهینگیا را محکوم می‌کنیم ” در صفحه اینستاگرام خود به کشتار مسلمانان میانمار و سکوت مدعیان حقوق بشر واکنش نشان داد.
صابر ابر، دیگر بازیگر سینما نیز به کم‌کاری برخی از رسانه‌ها در بازتاب جنایات میانمار کنایه زد و نوشت:… رختخواب بوی عرق و بوی تب می‌دهد… من را ببخشید، با عکس و یادداشتی تلخ روزتان را شروع می‌کنید! هیچ‌کس در این دنیا فرصتی برای ورق زدن عکس‌های اخیر در میانمار ندارد؟! هیچ‌کس این سرهای بریده و تنهای متلاشی و تنهای سوخته را ندیده؟ خبر بمب شیمیایی و تستش در کره مهم‌تر است و اتفاقی که به وجود می‌آید یا اتفاقی که به وجود آمده؟ چقدر ترسناکیم ما انسان‌ها! کدام حیوانی برای شبیه نبودن به آن دیگری تنش را می‌درد؟! اگر قتل‌عام کودکان در میانمار نسل‌کشی نیست، اسمش چیست؟ با دنیا واقعی باشیم، بچه‌ها را در آب خفه می‌کنند، زن‌ها را از گردن جدا می‌کنند، نمی‌برند، سرها را می‌کنند، تنها را زنده در آتش می‌اندازند! و ما از موی ترامپ خبر می‌رویم! کاش تمام روزنامه‌های صبح دنیا یک روز این عکس را با یک قرار جمعی چاپ می‌کرد تا تاریخ روز انسانیت را ثبت کند. اصلاً کاش کیهان و شرق باهم عکس یک‌شان می‌شد همین! چه اشکالی دارد در یک‌چیزهایی همسو باشیم، در انسانیت. به این عکس نگاه کنید و به خیال‌های غرق‌شده‌اش! به لباس‌هایی که دوست داشت بپوشد، به اسباب‌بازی‌هایش، به‌جای خوابش، به هوس‌هایش، به خنده‌هایش، به نگاه احتمالی‌اش به شما، اگر روزی مسافر آنجا بودید و او کنار خیابان یک‌چیزی میفروخت! خیال کنید! و به اینکه، چرا آمد؟ کجای جهان جای خوبی برای اوست؟ خدا همه را ببخشد. من حتی اسمت را هم نمی‌دانم، اما تو هیچ‌چیزی را اینجا از دست ندادی…
حبیب احمدزاده، نویسنده و مستندساز هم نوشت: همان‌طور که افراطی‌گری داعش ربطی به دین اسلام ندارد، تندخویی و جنایات دارو دسته این راهب افراطی “آشین ویراتو” هم ربطی به اصل آیین و مکتب بودا ندارد و شاید نقشه اصلی دشمنان بعد از نابودی داعش این بار، گسترش جنگ و ستیز بین پیروان آیین‌های شرقی و مسلمانان باشد. پیچیدگی این نقشه‌ها در تحریک احساسات ما مسلمانان را با تعقل و جدیت خنثی کرده و مواظبت شود تا در دام‌شان نیفتیم. پس بهترین روش آن است که همگی ضمن برخورد ارزشی و قاطعانه با این جنایتکار و یارانش، خود با برخورد احساسی و افراطی با همه بودائیان اکثر بیگناه، قطعه‌ای از پازل تفرقه دینی و پایه‌گذار یک ضد ارزش به نام دشمنی جدید، بین مذاهب و آیین‌ها در جهان نشویم.
اما محمدحسین مهدویان کارگردان نیز نوشت: اگر امروز دستگاه دیپلماسی ایران و قدرت نظامی و موشکی‌اش نتواند نقشی در جلوگیری از نسل‌کشی مسلمانان میانمار بازی کند، باید فاتحه بسیاری از شعارهای‌مان را بخوانیم. اینگونه می‌خواستیم مدافع مظلومان و مستضعفان جهان باشیم؟ اول یک سوزن به خودمان بزنیم بعد با نهادهای بین‌المللی تسویه‌حساب کنیم. واقعاً ما برای قربانیان مظلوم میانمار غیر از ابراز ناراحتی چه کردهایم؟ توان سیاسی و نظامی ما اگر امروز نتواند دولت و ارتش کشور کوچکی مثل میانمار را سر عقل بیاورد، مطمئن باشید در آینده هم به هیچ درد دیگری نخواهد خورد. شاید هم بی‌‌عملی ما به این دلیل است که سرنوشت آن کودکان بیگناه آن‌قدر که تظاهر می‌کنیم برای‌مان مهم نیست، پس دست‌کم اینهمه ژست انسان‌دوستی نگیریم.
وی همچنین در پستی دیگر نوشت: این آخرین بوسه یک مادر روهینگیایی است بر چهره فرزندش. مادری که هنگام فرار به دلیل واژگونی قایق پاره تن‌اش را برای همیشه از دست داد. اصلاً نمی‌دانم چه توضیح دیگری لازم است.
باران کوثری دیگر بازیگر ایرانی هم نوشت: ترسناکه زندگى در دنیایى که کشتن به اسم مذهب و اعتقاد درش آسونه …
امیر جعفری بازیگر نیز با انتشار عکسی از این فاجعه خونین نوشت: خون، آتش، کشتن… چه بسیار شنیده می‌شود از زبان خدایان روی زمین…
نعیمه نظام دوست بازیگر در صفحه خود با انتشار عکسی نوشت: فرقی نمیکنه کجای این دنیا باشیم و از چه دین و چه مذهبی باشیم، مهم اینه که انسان باشیم و صلح طلب و از هرچه جنگ و نابودی و خشونت دوری کنیم. جنگ و مرگ در هرجای دنیا جز نابودی و نکبت چیزی رو باخودش نمیاره به خصوص مرگ کودکان در هرجای دنیا دردناک و غم انگیزه. چه می‌کنند این صاحبان قدرت؟ این قدرت طلبان به چه چیزی در دنیا فکر می‌کنند؟ دنیاشون چقدر کوچیکه و چقدر ترسناکن این آدم‌ها. فکر می‌کنند زندگی جاودانه دارند؟ فکر می‌کنند مرگ فقط متعلق به افرادی است که می‌کشند، کم نبود مرگ کودکان بیگناه سوری و الان در میانمار برای مسلمان بودن می‌کشند و نابود می‌کنند، وای از این تعصبات ویران کننده وای. خدایا! چرا اینهمه ظلم رو نمی‌بینی مرگ این کودکان بیگناه واقعا دردناکه. خدایا! خودت کمک کن به همه مردم جهان. خدایا! صلح و دوستی رو در همه جهان حکمفرما کن.
رضا مولایی بازیگر نیز گفت: آدم، اگه آدم بود که دنیا این شکلی نبود.
رضا صادقی‌خواننده نیز نوشت: تفو بر تو ای چرخ گردون تفو
پوریا پورسرخ‌بازیگر نیز نوشت: پایان تلخ رویای یک کودک مسلمان روهینگیایی… نسل کشی در میانمار… کسی میتونه تا آخر عمرش این صحنه‌هارو فراموش کنه؟ لعنت به دنیایی که این اتفاقات داره توش عادی میشه و بوی روزمرگی می‌گیره
مهدی کوشکی بازیگر گفت: دردی‌ست غیر مردن آن را دوا نباشد، پس من چگونه گویم کاین درد را دوا کن _ اُفلیای کوچک ارام خوابیده، لطفا سکوت کنید. یک سکوت طولانی.
داریوش فرضیایی مجری نیز در پستی نوشت: مرگ بر جنگ!! مرگ بر تفرقه‌افکنی!! مرگ بر بی‌رحمی و قساوت!! از انسان بودنم خجالت می‌کشم!! شرمت باد ای انسان!! ننگ بر تو که در این بازی وحشیانه‌ات حتی به کودکان معصوم هم رحم نمیکنی!! چه فرقی است بین دنیای تو و دنیای حیوانات!! مگر ترا اشرف مخلوقات نمی‌نامند!! چه فرقی دارد میانمار باشی یا قاره دیگر!! پس انسانیت را چه کردی!! لعنت بر قدرت؛ تبعیض؛ جاه طلبی!! دختر عزیزم؛ امروز با دیدن عکست آتش بر جانم افتاد، هم چون کودکان سرزمینم برایت اشک ریختم، چون میدانم تو گناهی نداشتی، دنیای ترا نادانی و جهل انسان‌های امروز به نابودی کشاند، لعنت به جنگ !! لعنت به جنگ…
مریم معصومی بازیگر نیز نوشت: منو ببخش که تو اینگونه فرشته‌وار در آب گِل آلود به خواب ابدی فرو رفته‌ای… گفتن از توانم خارج است.. ما کجا زندگی می‌کنیم!؟ انگار نامش زمین است! و ما کیستیم! انگار نام‌مان انسان است…
واکنش فیلم‌سازان به بی عدالتی در قبال مسلمانان
اما اینهمه واکنش هنرمندان نسبت به این فاجعه نبوده و نیست. در ادامه هنرمندان با نظرها و عقاید متفاوت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و هرکدام در گفت‌وگوهایی دراین‌باره این‌طور گفتند:
جمال شورجه کارگردان سینما در این زمینه گفت: با شنیدن این خبر به یاد فرمایشات مقام معظم رهبری افتادم، ایشان فرمودند هرکجا ظلم و ستمی صورت می‌گیرد، وظیفه مسلمانان است که فریاد برآورند و این مظلومیت را به گوش جهانیان برسانند، این وظیفه ما مسلمانان است. وقتی مجامع غربی در این زمینه سکوت کرده‌اند، نشان می‌دهد که این کار جزو منافع‌شان به‌حساب می‌آید. بالاخره ما فیلم‌سازان، نشانه‌شناس هستیم و از طریق نشانه می‌توان به عمق فاجعه و نگاه پلید مردم بودا، پی برد. این تفکر و نگاه پلید باید مورد تحلیل قرار گیرد. بالاخره صدای حق‌خواهی و ندای مظلومیت به‌زودی بلند خواهد شد و همانا وعده خداوند است که هرکجا ظلم و یا ستمی جاری خواهد شد، ظفر خود را سرازیر خواهد کرد.
انسیه شاه‌حسینی دیگر کارگردان سینما نیز در این زمینه اظهار کرد: با شنیدن این خبر شوکه شدم، خیلی وحشتناک و غیرانسانی است. به نظر من هنرمندان شاخک‌های حسی قوی دارند و باید نسبت به این فاجعه سریعاً واکنش نشان دهند.
حبیب‌الله بهمنی نیز در این زمینه گفت: با شنیدن این خبر خیلی ناراحت شدم، این حرکت را باید محکوم کرد. وظیفه همه ما است که ظلم را از جامعه ریشه‌کن کنیم. در این زمینه سینمای ما هم مسئولیت سنگینی بر عهده دارد و می‌توان با ساختن آثار قوی و مؤثر جلوی این حرکت ویران‌کننده و مخرب را گرفت. به‌جای اینکه دنبال پول و شهرت باشیم باید به داد این مردم برسیم و از طریق سینما مردم جهان را آگاه سازیم. سینمای انقلاب و متعهد نمی‌تواند در این زمینه بی‌تفاوت باشد. تا زمانی که مهدی موعود ظهور نکرده باید ما این کار را به عهده بگیریم و این حرکت را محکوم و اقدام عملی کنیم.
در این زمینه پرویز شیخ‌طادی هم با اشاره به لزوم فعالیت جمعی در این‌باره بیان کرد: ما مدافعان فرهنگی قوی داریم که می‌توانند در قبال خیلی موضوعات بایستند ولی از آن‌ها استفاده نمی‌شود. سینمای ما در داخل و خارج از کشور در این زمینه خوب کارنکرده و متأسفانه بر سر کوچک‌ترین و جزئی‌ترین مسائل در حال دعواها هستیم و هرکسی ساز خود را می‌زند و هیچ‌گاه متمرکز نیستیم. رسانه و سینما در این زمینه قدرت بالایی دارد و اگر ما متمرکز باشیم و از نیروهای متفکر در این زمینه استفاده کنیم، کوه را هم می‌توانیم جابجا کنیم. چرا هنر ما در همه عرصه‌ها رهاست؟ چرا وزارت ارشاد از نیروها استفاده نمی‌کند؟ در هیچ زمینه‌ای در هنر ثبات وجود ندارد. نمی‌توان فردی کارکرد مگر اینکه لباس بپوشم و بروم میانمار.
مرتضی آتش زمزم کارگردان نیز پس از وقوع این فاجعه غم‌انگیز به همراه چند نفر از دوستانش این روزها در مرز میانمار و بنگلادش مشغول ساخت مستندی سینمایی برای مخابره شرایط غیرانسانی و ناگوار مسلمانان روهینگیا است، او نیز دراین‌باره گفت: ما به‌عنوان نماینده‌ای کوچک از سینمای ایران تلاش کردیم خودمان را به این منطقه بحران‌زده برسانیم تا بخشی از درد و رنج دل‌خراش مسلمانان آواره روهینگیا را در قالب مستندی سینمایی به گوش جهان و دولتمردان برسانیم. آن‌هم در شرایطی که اینجا اوضاع مردم بسیار ناگوار است. ما کار تصویربرداری را از منطقه پالان خالی و رودخانه ناف واقع در مرز میانمار و بنگلادش شروع کردهایم.
او در پایان گفت: آوارگان میانمار چشم انتظار حضور یک مقام بلندپایه ایرانی هم هستند. به نظرم اعتبار جهانی دکتر محمدجواد ظریف می‌تواند در صورت حضور او در منطقه، نگاه‌ها را به مسلمانان آواره روهینگیا جلب کند.
این فیلم‌ساز همچنین اخیراً با انتشار متنی در صفحه اینستاگرام خود درباره حوادث میانمار موضع‌گیری کرد که در آن آمده: آنگ سان سوچی زمانی که در حصر خانگی توسط حکومت دیکتاتور برمه بود و زمانی که جایزه صلح نوبل را گرفت و همه ما آرزوی آزادی‌اش را داشتیم، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد روزی خودش دستش را تا کتف در خون مردم بیگناه فرو کند. حتی نتوانستم تصویری منتشر کنم و درد مردم روهینگیا را نمایش دهم و دل شما را ریش نکنم، عکس برنده خاموش را منتشر کردم، برنده جایزه صلح نوبل و رهبر دولت میانمار که با سکوت خود چراغ سبز قتل‌عام کودکان و زنان را داده است، از مذهب بودائی که اصلش بر بی‌آزاری و مردم‌داری است در تعجبم. از راهبه‌های بودائی که سرلشکر این نسل‌کشی هستند. از سازمان ملل خاموش و رسانه‌های چشم‌بسته روی این نسل‌کشی؛ از شبکه خبر پرس تی وی تا بی بی سی و سی ان ان… و گزارش‌های لحظه‌به‌لحظه از عراق و سوریه و گزارش یک هفته در میان از میانمار. از دولت‌های اسلامی …گویی منافعی برایشان ندارد مظلومی یافت نمی‌شود؟ اینجا اسلام درخطر نیست؟! اینجا انسان پیدا نمی‌شود؟! اینجا میانمار است…ای‌کاش می‌شد جایزه صلح نوبل را پس گرفت، ای‌کاش می‌شد در جهان بی‌گناهی کشته نمی‌شد، کاش جنگ و خونریزی در جهان نبود، کاش همه دین‌شان انسانیت بود…
