حجم زباله های فضایی اطراف زمین/ عکس
شرکت «لئولبز»، نقشه‌ای را از پراکندگی زباله‌های فضایی در مدار زمین ارائه داده است که زباله‌ها را بر فراز هر کشور نشان می‌دهد.
حجم انبوه زباله‌های فضایی شناور بالای سر ما از تقویت‌کننده‌های موشکی مصرف‌شده گرفته تا ماهواره‌های جاسوسی شوروی، به سختی قابل باور است. موضوعی که درک آن سخت‌تر است، این است که زباله‌های فضایی مانند بمب‌های ساعتی هستند که همگی مدار پایین زمین را در کمتر از ۷۵ سال آینده مسدود می‌کنند.
با پرتاب شدن روزانه ماهواره‌های بیشتری مانند هزاران ماهواره متعلق به میلیاردرهایی مانند «ایلان ماسک»(Elon Musk) و «جف بزوس»(Jeff Bezos)، واضح است که چرا دولت‌ها و آژانس‌های فضایی سراسر جهان وحشت‌زده هستند. به همین دلیل است که معاهدات به سرعت توسط کشورهای فعال در حوزه فضا تنظیم می‌شوند و استارتاپ‌های نوآور سعی دارند تا راه‌های هوشمندانه‌ای را برای حذف تمام زباله‌هایی ارائه دهند که از دهه ۱۹۵۰ تاکنون از ارسال کاوشگرها، افراد و ماهواره‌ها به فضا به جا مانده‌اند.
یک نقشه تعاملی وحشتناک، مقیاس این مشکل را نشان می‌دهد. این نقشه که توسط شرکت نظارت بر ماهواره و تشخیص برخورد «لئولبز»(LeoLabs) مستقر در کالیفرنیا تهیه شده است، زباله‌های فضایی را نشان می‌دهد که در حال حاضر به دور زمین در حال چرخش هستند.
از ماهواره‌های «استارلینک»(Starlink) ایلان ماسک گرفته تا تقویت‌کننده‌های موشکی قدیمی روسی و چینی و زباله‌های ناشی از برخوردهای پیشین، جزئیاتی در مورد نام بدنه موشک، محموله و زباله‌ها و همچنین، حضیض و اوج آنها در این نقشه در دسترس قرار دارد.
لئولبز از رادارهای آرایه فاز زمینی که یکی در آلاسکا، یکی در تگزاس، دو نمونه در نیوزلند و دو نمونه در کاستاریکا قرار دارند، برای نظارت بر مدار پایین زمین استفاده می‌کند. این کار به شرکت امکان می‌دهد تا هر جرمی را که در منطقه رصدی آن در حال پرواز است، ردیابی و اندازه‌گیری کند.
سیستم ردیابی این شرکت می‌تواند اجرام کوچک به اندازه دو سانتی‌متر را تشخیص دهد. این در حالی است که اجرام بسیار بزرگتر ۱۰ سانتی‌متری توسط دیگران دنبال می‌شوند.
با کمک این نقشه می‌توانید در سراسر جهان بچرخید و آن را بزرگ‌نمایی کنید تا زباله‌های شناور بر فراز کشور خود را ببینید. نقشه شرکت لئولبز حتی بزرگترین مقصران قرار گرفتن زباله‌ها در آن منطقه را نشان می‌دهد.
کدام کشور مقصر است؟
کشوری که مسئول ایجاد بیشترین زباله‌های فضایی به شمار می‌رود، آمریکا است که با توجه به موفقیت ناسا در زمینه پرتاب موشک و اکتشاف و همچنین افزایش تعداد شرکت‌های خصوصی آمریکایی مانند «اسپیس‌ایکس»(SpaceX) که ماهواره‌ها را در فضا قرار می‌دهند، تعجب‌آور نیست. لئولبز می‌گوید که این نقشه، ۸۴۹۷ زباله از جمله بدنه موشک، محموله و بقایای آنها را در مدار پایین زمین نشان می‌دهد.
روسیه با ۴۸۳۶ و چین با ۴۰۴۷ در رتبه بعدی قرار دارند. اگرچه اروپا نیز «آژانس فضایی اروپا»(ESA) را دارد اما این سه بازیگر اصلی در فضا از کشورهای دیگر پیشی گرفته‌اند.
تازه‌واردان نسبی در این زمینه، هند و ژاپن هستند که به ترتیب مسئولیت ۱۴۳ و ۱۴۲ زباله فضایی را بر عهده دارند.
ایلان ماسک به خاطر شبکه ماهواره‌ای استارلینک خود، به شدت تحت نظر قرار گرفته است. ماهواره‌های استارلینک، اینترنت کم‌تاخیر و پرسرعت را با هزینه مقرون‌به‌صرفه اغلب برای مناطق دورافتاده بدون وای‌فای ارائه می‌دهند و سال گذشته به قایق‌های بادبانی، کشتی‌های کروز و خودروهای تفریحی کاروان نیز رسیدند.
منتقدان می‌گویند که سرمایه‌گذاری ماسک، به انحصار درآوردن فضا است و به همین دلیل، چین و آژانس فضایی اروپا این میلیاردر را هدف گرفته‌اند.
بنیان‌گذار «تسلا»(Tesla)، این ترس‌ها را نادیده گرفته است و اصرار دارد که ده‌ها میلیارد فضاپیما می‌توانند نزدیک زمین بچرخند. همچنین، ماسک ادعاهای مبنی بر این که شرکت او رقبای خود را در فضا تحت فشار گذاشته، رد کرده است.
به رغم اطمینان ماسک، داده‌ها نشان می‌دهند که بیش از نیمی از تمام برخوردهای نزدیک در مدار، بین زباله‌های به جا مانده از ماهواره‌های استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس صورت می‌گیرند. با وجود این، ماسک درخواست کرده است تا ۳۰ هزار ماهواره دیگر نیز به مجموعه ماهواره‌های استارلینک اضافه شوند.
جف بزوس نیز قصد دارد هزاران ماهواره را به عنوان بخشی از «پروژه کویپر»(Project Kuiper) شرکت «آمازون»(Amazon) در مدار پایین زمین قرار دهد. هدف این پروژه، ارائه اتصالات پهن‌باند با استفاده از مجموعه‌ای متشکل از ۳۲۳۶ ماهواره است.
اپراتورهای ماهواره مانند اسپیس‌ایکس دائما مجبور هستند تا تنظیماتی را برای جلوگیری از برخورد با فضاپیماهای دیگر و سایر قطعات زباله انجام دهند.
پژوهش انجام شده در «دانشگاه ساوت‌همپتون»(Soton) نشان می‌دهد که با وجود هزاران ماهواره استارلینک در مدار زمین، تعداد نزدیکی‌های خطرناک همچنان در حال افزایش یافتن است. پژوهشگران دریافتند که ماهواره‌های استارلینک هر هفته به طور میانگین در ۱۶۰۰ برخورد نزدیک با فضاپیماهای دیگر دخیل هستند؛ از جمله مواردی که دو طرف برخورد در فاصله نیم مایلی یکدیگر قرار دارند.
آژانس فضایی اروپا تخمین می‌زند که در حال حاضر بیش از ۱۰۸۰۰ تن زباله فضایی در مدار زمین وجود دارد. این تعداد، ۲۰۰ قطعه موسوم به «ابرپخش‌کننده»(super-spreaders) را شامل می‌شود.
ابرپخش‌کننده‌ها، بدنه‌های موشکی بزرگی هستند که ممکن است به هزاران قطعه تقسیم شوند و پدیده «سندرم کسلر»(Kessler syndrome) را ایجاد کنند. این پدیده، یک اثر نظری است که می‌گوید واکنش زنجیره‌ای فراری از برخورد می‌تواند یک اثر آبشاری را ایجاد کند. در این اثر آبشاری، هر برخوردی می‌تواند زباله‌های فضایی را ایجاد کند که احتمال برخوردهای بعدی را افزایش می‌دهد.
مشکل زباله‌های فضایی، بسیار بزرگ است. حتی دانشمندان هشدار داده‌اند که احتمال ۱۰ درصد وجود دارد که طی دهه آینده، یک شخص در اثر سقوط فضاپیما مورد اصابت قرار بگیرد و کشته شود. بنابراین، برای پاکسازی مدار زمین و اطمینان یافتن از اینکه پروژه‌های آینده از طریق ساخت بازیافت‌پذیر، بازیابی ماهواره‌ها و کاهش هرگونه زباله، ردپای خود را به حداقل می‌رسانند، اقدام سریعی لازم است.
برآورد آژانس فضایی اروپا نشان می‌دهد از سال ۱۹۵۷ تاکنون، ۱۵۴۳۰ ماهواره به مدار زمین پرتاب شده‌اند که ۱۰۲۹۰ مورد در فضا باقی مانده‌اند و ۷۵۰۰ مورد هنوز فعال هستند.
گفته می‌شود که مجموع جرم همه زباله‌های مدار حدود ۱۰۸۰۰ تن است؛ در حالی که مدل‌های آماری نشان می‌دهند ۱۳۰ میلیون قطعه زباله در اندازه بین یک میلی‌متر تا یک سانتی‌متر در مدار زمین وجود دارد.
