حاتم‌بخشی بانک مسکن از جیب مردم!
مسکن مهری که از هزینه‌های بیت‌المال تامین مالی شد و سپس تاثیر خود را با تورم و به صورت گرانی کالاها و خدمات نشان داد، به نظر می‌رسد امروز ابزاری برای حاتم بخشی بانک مسکن شده است. قرار است مسکن‌های مهری که انگار بدون مشتری مانده‌اند به صورت اقساط به مردم فروخته شود. این چوب حراج در شرایطی به مسکن مهر زده می‌شود که مشکلات ساکنان آن فارغ از خاطره‌هایی مثل تخریب مسکن مهر زلزله پل ذهاب، همانند فروختن یک واحد به 11 نفر گریبان‌گیر مردم شده است.
وقتی رییس دولت نهم در سال ۸۶ صحبت از طرح مسکن مهر برای خانه‌دار شدن اقشار متوسط و به خصوص کم درآمد را به میان آورد، در بین افرادی که با گران شدن زمین تصور خانه‌دار شدن را دست‌نیافتنی می‌دیدند، بارقه‌های امید برای دست یافتن به یکی از نیازهای اساسی را قوت بخشید.
بنابر تحلیل‌های پس از پایان دولت دهم، در طرح مسکن مهر دولت سعی کرد با واگذاری زمین رایگان از قشرهای کم درآمد حمایت کند و برای این که منابع مالی طرح مسکن مهر را تامین کند مجبور به استقراض از بانک مرکزی شد؛ بنابراین براساس اصل اقتصادی برای دست یافتن به پول جدید در اقتصاد نیاز به چاپ پول است؛ اما چاپ پول بدون پشتوانه موجب رشد نقدینگی در ادامه رشد پایه پولی و در نهایت موجب بالا رفتن هزینه‌های خانوار(بالا رفتن قیمت کالاها و خدمات) می‌شود که خود را در شاخص‌های اقتصادی با عنوان تورم نشان می‌دهد.
بر اساس اظهارات علی نیکزاد در خرداد ماه سال ۱۳۹۲ معادل یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد در روستاها و یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد در مناطق شهری تا پایان دولت احمدی‌نژاد تکمیل شده است.
اما پس از تمام شدن دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، بر اساس آنچه مرکز آمار ایران از عملکرد بازار مسکن طی سال‌های ۸۴ تا ۹۱ منتشر کرده، متوسط قیمت هر متر مربع زیربنای مسکونی در تهران ۴۵۹ درصد افزایش داشته که نشان از رشد پنج برابری این بازار در بازه زمانی مذکور دارد.
احمدی‌نژاد کشور را در شهریور ماه سال ۹۲ با تورم ۴۰ درصدی تحویل حسن روحانی داد.
اما مسکن مهر از همان ماه‌های ابتدایی دولت یازدهم مورد انتقادات بی‌سابقه‌ای از سوی وزیر راه و شهرسازی و اطرافیانش قرار گرفت، به نحوی که طرح مذکور به عنوان عامل تورم ۴۰ درصدی کشور در سال ۹۲ معرفی شد.
براساس داده‌های بانک مرکزی دولت دهم کشور را با تورم ۴۰٫۱ درصدی (تا پایان شهریور ماه ۹۲)، تحویل گرفت و تا پایان اسفند ماه همان سال تورم با حدود شش پله سقوط به رقم ۳۴٫۷ درصد رسید.
براساس گزارش فارس از جلسه هیات دولت در ابتدای آبان ماه سال ۹۲، در حالی که هنوز چند ماه از آغاز دولت یازدهم نگذشته بود عباس آخوندی، وزیر راه و شهر سازی در خصوص مسکن مهر گفت: طرح مسکن مهر دولتی نیست اما چون پیشتاز این طرح دولت قبل بوده ما نسبت به تغییر قیمت‌ها تا این لحظه مقاومت کرده‌ایم و گفته‌ایم تغییر قیمت صورت نگیرد اما آمارها نشان می‌دهد ۴۰ درصد تورم داشته‌ایم.
آخوندی در بهمن ماه سال ۹۳ نیز در بازدید از فرودگاه مهر آباد جمله «مسکن مهر طرح مزخرفی است»(مشرق‌نیوز) را به زبان آورد که با انتقادات شدیدی از سوی برخی از رسانه‌ها مواجع شد.
پنج ماه بعد دوباره آخوندی به اظهار نظر در این خصوص پرداخت. وی در حضور رئیس دانشگاه علامه طباطبایی، مدیر عامل بانک مسکن، معاون وزیر اقتصاد و دارایی و جمعی از دعوت‌شدگان به این نشست در دانشگاه علامه طباطبایی گفت: مسکن مهر و یارانه‌ها دو طرح «اقتصاد برانداز» کشور دولت گذشته بود.
آخوندی در اظهار نظر بعدی نیز در مهر ماه سال ۹۵ در همایش شهرسازی، مشکلات ساختاری بخش مسکن و شهرسازی در کشور، مجدداً از مسکن مهر انتقاد و از آن به عنوان بمب «ویرانگر» یاد کرد و گفت: در حالی که مسکن مهر به مرحله اجرا رسید اما باعث افزایش شش برابری قیمت مسکن در کشور شد و تورم را افزایش داد.
اما انتقادات به مسکن مهر از سطح وزیر نیز بالاتر رفت و این بار حسن روحانی، رییس دولت در روز ۱۹ آذر ماه سال ۹۶ در جلسه علنی مجلس وقتی در حال تشریح لایحه بودجه سال ۹۷ بود، مسکن مهر را دست کردن در جیب مردم قلمداد کرد و گفت: مسکن مهر با استقراض از بانک مرکزی و از جیب فقرا درست شد. مسکن مهر ریشه‌اش غلط بود و این طرح باعث تورم ۴۵ درصدی شد.
خانه‌های سست و لرزان مسکن مهر
اما مراحل ساخت و ساز و مصالحی که در مسکن مهر استفاده شد از ابتدا مورد نقد بود، به نحوی که در زلزله سال ۹۶ در کرمانشاه بخشی از ساختمان‌های مسکن مهر این شهر تخریب شدند. محمد شکرچی‌‌زاده، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دلیل تخریب واحدهای مسکن مهر سرپل ذهاب در زلزله را ششم اردیبهشت ماه سال ۹۶ چنین عنوان کرد: بتنی که باید حداقل ۲۵ مگاپاسکال مقاومت داشته باشد، مقاومت ۱۰ تا ۱۵ مگاپاسکالی داشت. (خبرگزاری مهر)
مرور دوباره و دقیق این اظهارات آن هم در سطح رییس‌جهور و وزیر مربوطه این گزاره را پررنگ‌تر می‌کند که دولت و بانک مسکن در حال ثبت اشتباه دیگر هستند و انگار در جریان نیستند که این کار به منزله دست کردن در جیب مردم عنوان شده است.
حتی اگر هشدارها و نگرانی کارشناسان و اقتصاددانان و تبعات بعد از تامین مالی ۳۵ هزار میلیارد تومانی دولت حسن روحانی از بانک مرکزی را برای پرداخت بدهی موسسات مالی و اعتباری در سال ۹۶ فراموش شده باشد؛ اما ادامه تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی، یعنی ارزان‌فروشی ذخایر ارزی کشور، نگرانی‌ها را برای وجود شوک قیمتی و بحران دیگری تا پایان سال بیشتر کرده است.
اگر ادغام بانک‌های نظامی را، که برخی از کاشناسان نسبت به عواقب آن هشدار داده بودند ولی هنوز آثار احتمالی خود را نشان نداده است، کنار بگذاریم؛ دو اقدام دولت روحانی؛ یعنی پرداخت بدهی موسسات مالی و اعتباری و دلار ۴۲۰۰ تومانی نماد «رفتن دست دولت در جیب مردم» است؛ که حسن روحانی از این جمله برای اشاره به تبعات پولی که در مسکن مهر توسط دولت قبل صرف شد، استفاده کرد.
اقدام جدید بانک مسکن در مسکن مهر
اقدام جدیدی که بانک مسکن به عنوان بانک عامل در طرح مسکن مهر در حال انجام آن است و بنای آن را دارد که تا پایان سال آن را به طول کامل اجرا کند، فروش اقساطی ۴۰ هزار مسکن مهر است.
«از ابتدای اجرای این طرح تا پایان ماه نخست سال جاری مجموعا سه میلیون و ۱۱۶ هزار و ۱۸۴ واحد مسکن مهر برای اخذ تسهیلات به شعب بانک مسکن معرفی شده‌اند که از این تعداد تاکنون به سه میلیون و ۱۰۲ هزار و ۷۷۷ واحد تسهیلات به صورت کامل پرداخت شده است.»
نقل قول بالا جدیدترین کارنامه تسهیلات پرداخت شده به مسکن مهر از سوی بانک مسکن است که «هیبنا» (پایگاه خبری این بانک) از زبان مهدی احمدی، رییس اداره کل روابط عمومی بانک مسکن در روزهایی ابتدایی خرداد ماه منتشر کرده است.
وی رقم تسهیلات پرداخت شده به این تعداد واحد مسکن مهر را معادل ۵۰ هزار و ۳۸۵ میلیارد و ۹۹۴ میلیون تومان اعلام کرد.
آخرین آمار از واحدهای تحویل داده شده نیز به بهمن ماه برمی‌گردد که صدیف بدری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت تعداد آن را یک میلیون و ۹۸۶ هزار واحد اعلام کرد.
اما دو هفته پیش از آن خبر وجود مسکن‌های مهر بدون متقاضی مطرح شد؛ این خبر از سخن‌های قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر در نشست خبری نخستین نمایشگاه مسکن، شهرسازی و بازآفرینی شهری بیرون آمد.
طبق گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از این جلسه در روز ۲۶ دی ماه سال گذشته، احمد اصغری مهرآبادی گفت: طبق هماهنگی‌های به عمل آمده ۵۷ هزار واحد بدون متقاضی مسکن مهر به کمیته امداد و بهزیستی تحویل داده خواهد شد.
به گزارش تجارت نیوز ،هشتم تیر ماه سال جاری نیز خبر دیگری از سوی احمد اصغری مهرآبادی، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر منتشر شد که وی اعلام کرد در مجموع ۱۱۷ هزار مسکن مهر در سراسر کشور فاقد متقاضی بودند که با توجه به افزایش قیمت مسکن در حال حاضر این تعداد به حدود ۵۷ هزار واحد در کل کشور رسیده است.
ظاهرا راهکار بانک مسکن برای ۵۷ هزار واحد مسکن مهر بدون متقاضی فروش اقساطی آن است، چون ابتدای هفته جاری ایرنا خبری را منتشر کرد که قرار است ۴۰ هزار مسکن مهر در شهر جدید پردیس تا پایان سال به صورت اقساطی فروخته شود.
محمدحسن علمداری، مدیر امور اعتباری بانک مسکن ضمن اشاره به فروش اقساطی واحدهای آماده تحویل به متقاضیان در فهرست، اعلام کرد: قرار است تا پایان سال ۹۸ معادل ۴۰ هزار واحد مسکن مهر در شهر جدید پردیس فروش اقساطی شود.
معضل معوقات بانکی مسکن مهر برای سیستم بانکی
۴۰ هزار واحد مسکن مهر در حالی قرار است قسطی فروخته شود که از زمان به جریان افتادن باز پرداخت وام‌های مسکن مهر در بانک مسکن، اقساط پرداخت نشده این طرح هر ساله سهم زیادی از معوقات این بانک را شامل می‌شود.
هرچند آمارهای معوقات بانکی به خصوص بانک مسکن برای ارزیابی وسعت خطایی که بانک مسکن قصد اجرای آن را دارد، یعنی فروش اقساطی مسکن مهر، به روز نیست اما با استناد به آمارهای دو سال گذشته نیز ابعاد این موضوع روشن می‌شود.
فشار معوقات بانکی بر روی بانک مسکن تا حدی بود که این بانک در سال ۹۵ دو بار در قالب پیامک متقاضیان مسکن مهر پردیس را تهدید به مزایده گذاشتن و حراج واحد‌ها کرد.
در روز ۲۵ مهر سال ۹۵ به متقاضیان هشدار داد که اگر اقساط وام واحدهایشان را پرداخت نکنند، اقدام قانونی(مزایده و حراج) علیه آنها به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد.
بر اساس گزارش ایسنا از نشست خبری بانک مسکن در بهمن ماه سال ۹۵ ، محمدهاشم بت شکن، مدیرعامل سابق این بانک اعلام کرد که از حدود ۵٨٠٠ میلیارد تومان معوقات بانکی، ٢١٠٠ میلیارد تومان در بخش مسکن مهر ثبت شده است.
در بهمن ماه سال ۹۶ نیز ایسنا به نقل از مدیریت شعب بانک مسکن استان سمنان معوقات بانکی این طرح را حدود ۷۰ درصد کل معوقات بانک مسکن اعلام کرد.
ایرنا نیز در مرداد ماه سال ۹۳ میزان معوقات بانکی متعلق به طرح مسکن مهر استان خراسان شمالی را ۹۴ درصد کل معوقات بانک مسکن اعلام کرد.
با این چنین کارنامه‌ای قرار است مسکن مهر اقساطی اجرا شود.
تصویری از یک ساختمان تخریب شده زلزله سر پل ذهاب که در سایت‌های مختلف از آن با عنوان مسکن مهر یاد کرد‌ه‌اند.
اما مسکن مهر که از ابتدای اجرا تا به امروز سهم به‌سزایی از منابع کشور را به خود اختصاص داده، حالا با برخی کلاه‌برداری‌ها در معاملات (همانند گزارشی که روزنامه شهروند از کلاهبرداری ۴۰۰ میلیون تومانی مسکن مهر در ۱۸ تیر ماه منتشر کرد) و مشکلات زیربنایی و بی‌کیفیت بودن مصالح ساختمانی مواجه است و در همین حال طرح جدید دیگری با عنوان مسکن مهر اقساطی قرار است اجرایی شود.
اما اقدام بانک مسکن در این شرایط فعلی مسکن در کشور علامت سوال بزرگی را ایجاد کرده است که این بانک با وجود دیگر معوقات بانکی خود؛ با جه دلیل منطقی مسکن مهری را که از طریق جیب مردم پرداخت شده را قسطی به حراج گذاشته است. آیا این بانک در حال تکرار خطاهای قبلی نیست؟
