جنگ نفتی ایران و آمریکا
خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تحریم ایران و تهدید کشورهای اروپایی موجب شده جو منفی در قبال ایالات متحده در جهان حاکم شود و حالا عربستان به دنبال این است که این جو منفی را کاهش دهد
به نظر می‌رسد آمریکا به همکاری روسیه و عربستان به دنبال آن هستند که قدرت در بازار انرژی را در اختیار بگیرند و در همین راستا سعی دارند با افزایش سقف تولید نقش پررنگی در تصمیمات اوپک داشته باشند و رایزنی ها و اعمال فشار خود در ای باره را آغاز کرده اند اما آیا ایران و باقی کشورهای اوپک در برابر آنها کوتاه خواهد آمد؟
در آستانه برگزاری صدوهفتادوچهارمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) حواشی در بازار نفت تا حدی افزایش پیدا کرده است که این نشست را بسیار مورد توجه قرار داده است. این حواشی که عمدتا به دلیل خواست برخی کشورها مبنی بر افزایش سقف تولید است، به عقیده بسیاری با هدف خاص از سوی دونالد ترامپ آغاز شد.
تحلیلگران معتقدند که ترامپ به دنبال آن است که با تحت فشار قرار دادن اوپك در قالب حامي افزايش قيمت، نيت پشت‌پرده خود براي افزايش قيمت شيل‌اويل‌ها را پنهان كند. او که با این افزاایش قیمت زمینه‌ساز دلخوری اعضای اوپک و حتی عربستان که یکی از متحدان جدی او در منطقه شده است، حالا قصد دارد از این طریق میزان سود آنها را بالا ببرد تا این دلخوری‌ها رفع شود. اما از سوی دیگر اوپک نگران آن است كه اگر از افزايش سقف توليد حمايت كند، ممكن است از آن به عنوان پيروي‌كننده از تصميمات آمريكا ياد شود و همين مسئله تصميم‌گيري‌ها را سخت كرده است.
این همان موضوعی است که بیژن زنگنه وزیر نفت هم پیش از سفر به وین برای حضور در نشست اوپک به آن اشاره داشته است. او عنوان کرد که«مشکل فعلی بازار نفت، عمدتا تنشهای سیاسی است که از سوی رئیسجمهوری آمریکا در فضای سیاسی بین‌المللی ایجاد شده؛ نه عدم توازن عرضه و تقاضا». بیژن زنگنه افزود: «به اعتقاد ما، آقای ترامپ برای فعال نگه‌داشتن توسعه شیل‌اویل در آمریکا موافق قیمت‌های بالای نفت است، اما برای فرار از فشار افکار عمومی مردم آمریکا در برابر بالارفتن قیمت نفت، به‌خصوص بعد از خروج آمریکا از برجام، به اوپک حمله می‌کند».
اوپک صرفا تاثیر روانی دارد
با همه این تفاسیر نشستی که امروز(جمعه1تیرماه) برگزار می‌شود بسیار حائز اهمیت است و دیپلماسی تیم ایرانی هم بسیار در آن تاثیرگذار خواهد بود. در همین خصوص محمد جواد عاصمی پور قائم مقام اسبق نفت در گفت‌وگو با فرارو عنوان کرد: « به طور کلی سهم اوپک از بازار حدود 90میلیون بشکه در روز حدود 31 تا 33 درصد است. بنابراین شاخص «نرور»که تعیین کننده بازار نفت است و طی دهه هفتاد، چهار بود الان به زیر یک رسیده است. یعنی به عبارت ساده تر اوپک نقش تاثیرگذار ندارد و صرفا از بُعد روانی بر بازار تاثیر می‌گذارد و این کشورها غیر عضو اوپک هستند که بازار نفت را کنترل می‌کنند.»
وی ادامه داد:«نکته دوم این است که با توجه به افزایش قیمت‌ها طی یک سال گذشته ما شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت و تعداد دکل‌ها و حفاری‌های انجام شده، بودیم نشان می‌دهد که کشورهای پیشرفته و توسعه یافته تمایلی به کاهش قیمت نفت ندارند. زیرا نه تنها این می‌توان میزان سودآوری این صنعت را کاهش دهد بلکه ریسک سرمایه‌گذاری را هم بالا خواهد برد. بنابراین به نظر می‌رسد افزایش سقف تولید اجرایی نخواهد شد و این صرفا تلاش آمریکا برای ایجاد یک جو روانی در بازار نفت است تا بتواند از آن طریق ایران را تحت فشار قرار دهد. حتی به نظر من این نوعی بلوف سیاسی است زیرا به نفع هیچ کشوری نیست که قیمت‌ها کاهش پیدا کند. »
او افزود: «این مسئله نه تنها به نفع کشورهای تولید کننده نیست بلکه به ضرر مصرف‌کنندگان هم خواهد بود. زیرا زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا کند موجب می‌شود این کشورها با کاهش امنیت تامین انرژی مواجه شوند و سرمایه‌گذاری در این بخش و رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد. لذا به نفع هیچ کدام از طرفین نیست که تولید نفت بالا برود و قیمت‌ها کاهش پیدا کند. ضمن اینکه رقم فعلی که حدود بین 60 تا 70دلار است، یک رقم متعادلی است که مورد تائید همه مجموعه‌ها است.»
این کارشناس مسائل نفتی تصریح کرد:«اما جدا از همه این موارد ما باید آمادگی این را داشته باشیم که افزایش ظرفیت‌ها و تغییرات این چنینی اقتصاد ما را در شرایط خاص قرار ندهد. برای این مسئله به عقیده من باید تلاش کنیم که ظرفیت بیشتری از اپک دریافت کنیم، سعی کنیم که جو روانی حاکم را به نفع خود تمام کنیم. زیرا به هرحال همانطور که اشاره کردم، اوپک صرفا تاثیر روانی دارد و ما هم باید از این مسئله به نفع خودمان استفاده کنیم. بنابراین خیلی رواقدامات و تصمیمات فیزیکال نباید تمرکز کنیم. در مجموع به نظر من رشد اقتصادی پیشبینی شده در جهان وابسته به همین قیمت‌های فعلی است و بسیار بعید است که با کاهش قیمت مواجه شویم.»
وی در پاسخ به این سوال که نقش عربستان در این میان تا چه اندازه پررنگ و تاثیرگذار خواهد بود گفت:« همانطور که گفتم اینها صرفا جنبه روانی دارد و به نوعی در امتداد خروج آمریکا از برجام است. برخی تحلیلشان این است که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تحریم ایران و تهدید کشورهای اروپایی موجب شده جو منفی در قبال ایالات متحده در جهان حاکم شود و حالا عربستان به دنبال این است که این جو منفی را کاهش دهد. وگرنه الان هم عربستان بالاتر از سقف تولید اوپک نفت تولید می‌کند و انحرافات در بازار نفت همچنان وجود دارد.»
عاصمی پور تاکید کرد:«در این میان ذخایر آمریکا هم در حدی نیست که مازاد ذخایر را وارد بازار نفت کند و سرمایه‌گذاری که در بخش انرژی انجام شده سیاست‌ها ترامپ و ساخت خط لوله‌ای که تصمیم به اجرای آن دارد، نشان می‌دهد که باید شرایط را به گونه‌ای پیش ببرد یا حفظ کند که سرمایه گذاری در این صنعت جذاب و سودآور باشد. این جذابیت زمانی اتفااق می‌افتد که نقط سر به سر سود و قیمت نفت به اندازه‌ای باشد که برای سرمایه گذار قابل قبول باشد و قیمت فعلی این خصوصیت را دارد.»
شرایط در وضعیت متعادل باقی خواهد ماند
احمد صرامی عضو اتحاد‌یه صاد‌رکنند‌گان فرآورد‌ه‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران نیز در گفت‌وگو با فرارو اظهار کرد:« نگرانی که در جهان برای نفت و بازار آن وجود دارد معمولا در زمان افزایش قیمت نفت است که به عنوان مثال در ماه گذشته قیمت نفت برنت به بالای 80دلار رسید و این موجب نگرانی‌هایی برای کشورهای جهان شد. به همین دلیل سعی می‌شود که شرایط را در حالت متعادل‌تری نگه دارند. از طرف دیگر ما بحث دیگری داریم در بحث دیگری داریم و این است که آمریکا قصد دارد یک هژمونی در بازار انرژی ایجاد کند که باب میل خودش است.»
او تصریح کرد:«در همین راستا به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌هایی هم با روسیه و عربستان انجام داده است و به دنبال این هستند که بتوانند قدرت انرژی دنیا را به دست بگیرند. اما به عقیده من این یک مسیر ساده‌ای نیست که بتوانند به راحتی از آن عبور کنند و کشورهای عضو اوپک و حتی کشورهای غیر عضو به مراتب بهتر از آنها عمل خواهند کرد و اجازه نخواهند داد این اتفاق رخ بدهد. زیرا الان شرایط مناسبی در این بازار حاکم نیست و همین الان هم تولید نفت ونزوئلا رکود بسیار شدیدی دارد و از طرف دیگر بحث تحریم‌های ایران است که قطعا روی بازار نفت تاثیرگذار خواهد بود.»
وی در خصوص صحبت‌های عاصمی پور مبنی بر تاثیرات روانی اوپک گفت: «اصلا به طور کلی بازار نفت همیشه تحت تاثیر مسائل روانی است که از سوی کشورهای دیگر به وجود می‌آید. زیرا یک حوزه بسیار خاص و حساسی است و این باعث می‌شود با هر بادی، دچار تلاطم شود. با اینحال اعضای اوپک در سال 95 دور هم جمع شدند و یک نشستی را برگزار کردند و سعی کردند از سهم هر کدام از اعضا 5/3 درصد کم کنند تا قیمت‌ها متعادل شود. خب این یک تصمیم بسیار خوبی بود. البته شرایط سیاسی در آن دوره هم بسیار متفاوت بود زیرا ما در آن روزها به تازگی برجام را امضا کرده بودیم و اینگونه به ایران اجازه داده شد خود را به شرایط پیش از تحریم‌ها برگرداند.»
این کارشناس مسائل نفتی ادامه داد: «اما از دو سال پیش به این طرف ما دچار یک سری دردسرهای بین‌المللی شدیم که زمینه اختلافات سلیقه‌ای ما با عربستان را رقم زد و این موجب شد یک اتحادی دربرابر ایران ایجاد شود که سردمدار آن عربستان است و حالا آمریکا هم به آن اضافه شده است. بنابراین ما باید خیلی با دقت و ظرافت عمل کنیم تا بتوانیم نتایج بهتری به دست بیاوریم. در این راستا کار دیپلماسی نفتی ما بسیار اهمیت دارد و هرچند تیم فعلی یک تیم کارآمد و موفق است اما با اینحال باید به این مسائل هم توجه داشته باشد.»
صرامی در پاسخ به این سوال که به طور کلی ایالات متحده تا چه اندازه می‌تواند در اوپک تاثیرگذار باشد، گفت: «بحث تاثیرگذاری آمریکا در اوپک یک طرف ماجرا است و طرف دیگر این است که رابطه او با کشورهای تاثیرگذار در اوپک چطور است. خب وقتی بنا به هر دلیلی رابطه نزدیکی میان عربستان و آمریکا شکل می‌گیرد و روسیه هم به این جمع اضافه می‌شود دیگر بحث تاثیرگذاری آمریکا در اوپک خیلی مهم نیست.»
