جنگی بین ایران و آمریکا شعله ور نخواهد شد / دو طرف برای تحقق اهداف سیاسی، «دیپلماسی سلاح» را در پیش گرفته‌اند

د. مثنى عبدالله در القدس العربی چاپ لندن نوشت: توافق هسته ای وارد تونلی تاریک شده است و تهران در تیررس اتش امریکا قرار دارد. اما جنگی بین این دو شعله ور نخواهد شد؛ چرا که در محاسبات سود و زیان، سیاستهای تهران و تهدیدات آن برای امنیت و صلح در منطقه، سود سیاسی و مادی زیادی برای واشنگتن دارد و این به نفع آمریکا نیست که با ورود به جنگ مستقیم، این شانس را از خود بگیرد که ایران را عامل تهدید امنیت در منطقه نشان دهد.

این رسانه عرب زبان ادامه داد: همانطور که ایالات متحده نیاز مبرمی به معادله ای دارد که در آن رعب و وحشت در خاورمیانه را به حالت توازنی برساند، تا بتواند خطوط بازی را از دور به دست بگیرد، بدون آنکه مستقیما وارد منطقه شود. با وجود تهدیدات متقابلی که از سوی دو طرف می شنویم، این مساله در چارچوب «دیپلماسی سلاح» قرار می گیرد که هدف از آن تحقق اهداف سیاسی برای هر یک از طرفهاست.

فشارهای آمریکا تهران را بر آن داشت تمام تلاش خود را برای نجات توافق هسته ای انجام دهد؛ بویژه انکه واشنگتن در صدد مسدود کردن منابع مالی ایران از طریق ممنوع کردن واردات نفتی اش برآمد. در همین راستا، روحانی به تعدادی از کشورهای اروپایی سفر کرد تا حمایت آنها را با خود همراه کرده و به اصطلاح بحران را کنترل کند؛ اما آیا اروپا قادر است تهران را از این تنگنا نجات دهد؟

دولتهای اروپایی بخوبی می دانند که در یک تنگنای واقعی قرار گرفته اند. بین سالهای 2005 و 2006 این دولتها نقش مهمی را در قانع کردن ایالات متحده برای مذاکره با تهران ایفا کردند و امروز دولت ترامپ متعرض توافقی شده که در زمان اوباما به امضا رسید. در این میان، اتحادیه اروپا همزمان از مواضع متباینی رنج می برد و در مورد تحریمهای تهران نظرات مختلفی دارد. اما همگی در این مورد اتفاق نظر دارند که حاشیه مانور در مورد توافق هسته ای در برابر آنها محدود و اندک است، بویژه در سایه تداخل منافع آنها با واشنگتن.

منطق اروپایی بیشتر به دنبال آن است که در این بازی سیاسی به نفع هیچ یک از طرفها جانبداری نکند. آنها به دنبال ایران هستند چون بازار تجاری مهم و بزرگی برای ان است، همانطور که اروپایی ها ارتباط با ایران را برای حضور در اسیا و خاورمیانه ضروری می دانند. اما همزمان، دولتهای اروپایی با آمریکا نیز تعامل دارند و ایالات متحده می داند که اتحادیه اروپا منظومه ای منسجم است و در این میان تنها فرانسه قادر است نقش میانجی را در این بازی ایفا کند.

فرانسوی ها و دولتهای اروپایی از دو بعد سیاسی و اقتصادی به پرونده ایران نظر دارند؛ از حیث سیاسی تلاش می کنند از حرص تهران برای باقی ماندن در توافق برای فشار اوردن به ان در جهت گسترش توافق استفاده کنند، تا مساله موشکهای بالستیک و نفوذ ایران در منطقه نیز در این توافق جای گیرد و در صورت تحقق این امر، یک پیروزی دیپلماتیک بزرگ برای اروپایی ها به ثبت می رسد. اما در حال حاضر تهران برای مذاکره دوباره قانع نشده. ایران از یک سو می خواهد بداند ایا اروپایی ها قادر به احترام به التزامات اقتصادی خود هستند یا نه و از سوی دیگر به زمان نیاز دارند تا ببیند ایا ترامپ در دور دوم نیز رئیس جمهور امریکا باقی می ماند یا نه.

از حیث اقتصادی، پس از انکه روحانی تصریح کرد تنها در صورت تحقق منافع اقتصادی در برجام می مانیم، اروپایی ها تلاش می کنند تهران را در این مورد قانع کنند که امکان فراهم کردن شرایطی برای ادامه فعالیت شرکتهای اروپایی وجود دارد. فرصتهای اقتصادی که برای شرکتهای اروپایی در بازار ایران فراهم است، انها را به این سمت سوق داده است تا در پی جلب رضایت تهران برایند.

اروپایی ها به دنبال راههای قانونی هستند که شرکتهای اروپایی را از تحریمهای آمریکا در امان نگه دارد و در همین رابطه شرکتها و موسسات کوچک و بزرگ را تشویق به ورود به بازار ایران می کنند. اما امکانات اروپا در این زمینه بسیار ضعیف است و با اینکه دولتهای اروپایی حاضر در توافق از حمایت خود از ایران و حق صادرات و واردات نفت ان صحبت می کنند، اما این دولتها نتوانسته اند از ابزارهای عملی برای اجرایی شدن تعهد خود استفاده کنند. این همان مساله ای است که روحانی به خوبی متوجه شده و تصریح کرد پیشنهادات اروپایی ها کافی نیست.

این در حالی است که تحلیلگران بر این عقیده اند که توافق هسته ای ایران با دولتهای اروپایی مخصوص سلاح اتمی و محدوده توانایی های هسته ای ایران است و امکان توسعه آن به نحوی که شامل ابعاد دیگری باشد، غیر ممکن است.

مترجم: مریم نصرالهی