جزئیات لغو ویزای گروهی ایران و روسیه
ویزای انفرادی بین ایران و روسیه لغو نشده است، اما برای سفر گروهی به دو کشور دیگر به ویزا نیاز نیست. ایران و روسیه هفته گذشته «برنامه اجرایی اقدام مشترک برای لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور» را امضا کردند که پرسش و ابهام‌هایی را به وجود آورده است.
لیلا اژدری ـ مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی ـ که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در سفر به روسیه برای امضای برنامه اقدام اجرایی مشترکِ لغو روادید گروهی همراه کرده است، به پرسش‌ها و ابهام‌هایی که در این‌باره مطرح شده است، در گفت‌وگو با ایسنا پاسخ داد.
او گفت: هشتم فرودین سال ۱۳۹۶ برابر با ۲۸ مارچ ۲۰۱۷ موافقت‌نامه‌ای بین دولت جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه در زمینه لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور توسط وزرای امور خارجه امضا شد. در همان موافقت‌نامه اشاره شده برای اجرایی شدن، باید یک برنامه اجرایی نوشته شود. قرار بود این برنامه یک ماه بعد نوشته شود که البته انجام شد، اما چون موضوع پیچیده بود و دو طرف سخت‌گیر بودند، این برنامه رفت و برگشت زیادی داشت؛ ما سال ۲۰۱۸ آن را آماده کرده بودیم، اما طرفین به برخی کلمات، مفاهیم و فرایندها شک، شبهه و اعتراض وارد کردند. در نهایت این برنامه مهرماه سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) آماده شد. قرار بود وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای امضا به روسیه سفر کند که با اوج گرفتن ویروس کرونا، دولت روسیه امضای این برنامه را به تعویق انداخت تا این‌که هفته گذشته با سفر آقای مونسان به روسیه، برنامه اجرایی اقدام مشترک لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان ایرانی و روسی امضا شد.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی گفت: اجرای برنامه اقدام مشترکِ لغو رواید سفرهای گروهی ایران و روسیه برای دوره زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ اعتبار دارد که قابل تمدید به دوره‌های مشابه است. علاوه‌بر این، با نامه رسمی از سوی وزارت امور خارجه دو کشور، برنامه اجرایی امکان اصلاح دارد.
به گفته او، برای اجرایی شدن لغو روادید سفرهای گروهی، به لحاظ قانونی و دیپلماتیک لازم است بین وزارت امور خارجه دو کشور یادداشت دیگری مبادله شود که یک ماه پس از اعلام وصول آن، روادید برای سفرهای گروهی شهروندان ایرانی و روسی لغو خواهد شد.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی به بیان ساده درباره لغو روادید گروهی، گفت: طبق موافقت‌نامه ایران و روسیه، ویزا یا روادیدِ انفرادی لغو نشده و همچنان برای سفر شخصی یا بدون تور به روسیه یا ایران لازم است به سفارتخانه مراجعه شود، هزینه و مدارک مورد نیاز پرداخت و ارائه شود. بعد از طی فرآیندی، روادید دریافت خواهد شد. اما اگر شخصی قصد دارد با گروه یا تور سفر برود می‌تواند به یکی از آژانس‌هایی که مجوز این سفرها را دارد و بعدها نام آن‌ها اعلام می‌شود، مراجعه کند و در فهرست پنج تا پنجاه‌نفره مسافران قرار گیرد؛ در آن صورت روادید برای این مسافر لغو می‌شود.
اژدری درباره امکان حذف هزینه ویزا برای سفرهای گروهی که مشمول لغو روادید شده‌اند، اظهار کرد: تا جایی که اطلاع داریم بخشی از این هزینه ممکن است حذف شود و مقداری از آن دریافت شود. فکر می‌کنم هزینه ویزای روسیه درحال حاضر ۸۵ یورو باشد، ممکن است مثلا فقط ۱۰ یورو از آن دریافت شود. البته جزئیات هزینه ویزا هنوز مشخص نشده و این‌ها مواردی است که در کمیته‌های فنی دو کشور بررسی می‌شود. حتی در صحبت‌های وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و طرف روس تاکید شد که جزئیات لغو رواید گروهی به کمیته‌های فنی واگذار شود.
او درباره نظر وزارت خارجه درباره حذف هزینه ویزا در سفرهای گروهی، گفت: ممکن است وزارت خارجه هم نظری داشته باشد، به هر حال هزینۀ آن را سفارتخانه‌ها دریافت می‌کنند و کمیته‌های فنی دو کشور درباره آن تصمیم می‌گیرند.
او در پاسخ به این‌که برخی معتقدند لغو روادید گروهی از سال ۱۳۹۶ برقرار شده و اکنون از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اقدام خاصی انجام نشده و اتفاق تازه‌ای نیافتاده است، گفت: خیر این‌طور نیست. دو سند رسمی برای لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان ایران و روسیه امضا شده است. وزیران امور خارجه دو کشور نیز آن را امضا کرده‌اند. در همان موافقت‌نامه اصلی در دو ماده اشاره مستقیم شده که از طریق تدوین برنامه اقدام مشترک، لغو روادید سفرهای گروهی به اجرا گذاشته می‌شود.
او اضافه کرد: در ماده سه این موافقت‌نامه مشخصا آمده که «مراجع ذی‌صلاحِ طرفین، نمونه‌های مدارک معتبر مسافرتی را از طریق مجاری دیپلماتیک حداکثر تا ۳۰ روز پس از امضای موافقت‌نامه مبادله خواهند کرد.» در ماده چهار نیز آمده که «مراجع ذی‌صلاحِ طرفین، یکدیگر را در خصوص مدارک معتبر مسافرتی جدید یا تغییر مدارک معتبر مسافرتی موجود مطلع کرده و نمونه‌های جدید یا تغییریافته از طریق مجاری دیپلماتیک، ۳۰ روز قبل از صدور و یا اعتبار ارسال خواهد شد. طرفین، فهرست نهادهای مسؤول برای اجرای این موافقت‌نامه را که از این به بعد مرجع هماهنگ‌کننده نامیده می‌شود و همچنین تغییرات و متمم‌های مربوط به این فهرست‌ها از طریق مجاری دیپلماتیک را مبادله خواهند کرد.»
اژدری افزود: مواد موافقت‌نامه‌ای که بین وزرای خارجه دو کشور امضا شده تصریح می‌کند که مرجع هماهنگ‌کننده و مسؤول اجرای موافقت‌نامه از سوی جمهوری اسلامی، سازمان (وزارت) میراث فرهنگی و گردشگری و یا نمایندگان ذی‌صلاح آن است. از سوی فدارسیون روسیه نیز آژانس فدرال گردشگری و مجاری قوه قضاییه در حوزه گردشگری استان‌های روسیه معرفی شده‌اند. بنابراین اجرای این موافقت‌نامه به وزارت گردشگری سپرده شده تا جزئیات آن را با همتای روس مشخص کند.
او درباره اراده و تمایل دولت روسیه برای اجرای لغو روادید سفرهای گروهی، با توجه به اظهارات برخی مقامات وزارت امور خارجه روسیه در گذشته در خصوص این‌که لغو روادید فقط از سوی بخش خصوصی این کشور پیگیری شده است و از طرف دیگر، ضمانت اجرایی این برنامه و همکاری از سوی سفارتخانه‌ها، تصریح کرد: این موافقت‌نامه را وزارت امور خارجه روسیه امضا کرده است. از طرفی، آژانس گردشگری فدرال روسیه، یک آژانس دولتی است و بخش خصوصی نیست و زیر نظر وزارت توسعه اقتصادی روسیه فعالیت می‌کند، پس ما با بخش خصوصی طرف نیستیم. نه موافقت‌نامه اصلی بین بخش خصوصی دو کشور امضا شده و نه برنامه اقدام مشترک. از سوی دیگر، خانم «دوگوزووا» که طرف امضای آقای مونسان در برنامه اجرایی اقدام مشترک بود، بالاترین مقام گردشگری روسیه را به لحاظ دولتی به عهده دارد.
او اضافه کرد: درباره همکاری کردن یا برخورد سلیقه‌ای سفارتخانه‌ها در اجرای لغو روادید سفرهای گروهی، ممکن است اعمال سلیقه شود و یا یک سفیر سختگیری داشته یا نداشته باشد. به هر حال اگر این برنامه اجرا نشود، قوانین خود را زیرپا می‌گذارند.
اژدری همچنین متذکر شد: این موافقت‌نامه برای همه آژانس‌ها نیست. قرار است ما و دولت روسیه تعدادی دفاتر خدمات مسافرتی و تورگردان را معرفی کنیم که این اتفاق در سال ۲۰۱۸ رخ داد. همزمان با جام جهانی فوتبال در روسیه، ۶۸ دفتر را معرفی کردیم، روسیه هم قصد داشت آژانس‌های خود را معرفی کند. طبق موافقت‌نامه‌ای که در سطح وزرای امور خارجه دو کشور امضا شده است، ما موظفیم هر سال فهرست آژانس‌های معتبر را که مدنظر است و می‌توانند با طرف روس تبادل گردشگر داشته باشند معرفی کنیم. بنابراین همه آژانس‌ها نمی‌توانند لغو روادید سفرهای گروهی داشته باشند، تنها آژانس‌هایی که مورد تایید وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ایران و طرف روس هستند، چنین امکانی را دارند.
او در ادامه گفت: البته ما آن ۶۸ آژانس را که در سال ۲۰۱۸ معرفی کرده بودیم، به‌روزرسانی می‌کنیم، چون بعضی از آن آژانس‌ها دیگر نیستند، لغو شده‌اند یا خودشان کار نمی‌کنند و از طرفی، خیلی‌ها مایل‌اند به این برنامه بپیوندند. بنابراین، این فهرست بازنگری و به‌روزرسانی خواهد شد.
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در پاسخ به این که پس از لغو روادید گروهی چه پیش‌بینی‌ای برای بازار سفر در روسیه و ایران شده است، با توجه به نظرات مخالفی که وجود دارد و معتقد است لغو روادید گروهی مزیت خاصی برای گردشگری ایران ندارد، اظهار کرد: فکر می‌کنم تعداد زیادی گردشگر روس در ایران داشته باشیم. مطالعات بازار نشان داده روس‌ها به سفرهای ماجراجویانه و مقاصد ناشناخته و اکوتوریستی علاقه‌مندند. تعدادی از آژانس‌داران روس که اخیرا با حمایت یک شرکت هواپیمایی ایرانی به کشورمان سفر کرده بودند نیز این حرف را تایید کرده‌اند. سفر آن‌ها در رسانه‌های روسیه بازخورد خوبی داشت، حتی در دیدار با آقای مونسان در مسکو، از اشتیاق‌شان برای اجرای تور در ایران صحبت کردند.
او افزود: آقای آندره ایگناتووا ـ رییس اتحادیه آژانس‌داران گردشگری روسیه ـ که همراه آن گروه به ایران سفر کرده بود، در تهران به ما گفت «همین حالا دو میلیون و ۵۰۰ هزار گردشگر روس هستند که تور ترکیه را خریده‌اند ولی به خاطر کرونا ترکیه نمی‌روند. آن‌ها برای سفر به نقاط ناشناخته آماده‌اند. ما به ایران آمده‌ایم تا بررسی کنیم که آیا می‌توانیم ایران را جایگزین ترکیه کنیم.» بعد از یک هفته سفر در ایران شگفت‌زده شده بودند.
او در پاسخ به این سوال که آیا از نظر آژانس‌داران روس ایران با وجود ویروس کرونا آماده سفر بود، گفت: از نظر کرونا که فعلا هیچ کشوری آماده سفر نیست. درحال حاضر مانع اصلی برای اجرای این موافقت‌نامه، بسته بودن مرزها به روی گردشگران خارجی است که تلاش می‌کنیم ستاد ملی کرونا را متقاعد کنیم مرزها را با توجه به پروتکل کاملی که ارائه کرده‌ایم، دست‌کم برای ورود گردشگران برخی کشورها از جمله روسیه باز کند؛ گردشگرانی که واکسینه شده‌اند، یا تست منفی کرونا همراه دارند؛ مدل‌های مختلفی را که همین حالا در دنیا اجرا می‌شود به ستاد ملی کرونا پیشنهاد داده‌ایم.
اژدری در پاسخ به این سوال که لغو روادید سفرهای گروهی از چه زمان اجرا می‌شود، گفت: پس از اعلام وصول یادداشت وزارت امور خارجه دو کشور که البته زمانی که در روسیه بودم، آقای سفیر به همکاران‌شان در تهران تاکید کردند یاداشت تفاهم را سریع‌تر ارسال کنند.
