جاده ابریشم؛ فرصت نقش آفرینی ایران در اقتصاد جهانی

دستیابی به استقلال اقتصادی، مضمون اصلی پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب است که در مسیر تحقق آن، باید از همه ابزارهای ممکن برای ارتقای توان تجاری و نقش آفرینی پررنگ تر در بازارهای منطقه ای و بین المللی بهره برد که یکی از این فرصت ها، پیوستن به طرح «یک کمربند- یک راه» و احیای جاده ابریشم است.

به گزارش ایرنا، رهبر معظم انقلاب امسال را سال «حمایت از کالای ایرانی» نامیدند و در سخنرانی نوروزی در بارگاه رضوی دوباره بر تقویت اقتصاد درونزا و برون نگر- به عنوان 2 بازوی اقتصاد مقاومتی- تاکید کردند.
از فحوای این کلام، «خودکفایی و استقلال اقتصادی با توجه به توانمندی های کشور» برمی آید؛ امری که بایسته هایی را می طلبد.
یکی از موارد بسیار مهم که باید لحاظ شود، ایجاد یا ورود به ائتلاف ها یا اتحادهای منطقه ای و طرح های مشارکت جویانه اقتصادی با هدف تامین منافع کشورهای همکار است.
این امر، زمانی اهمیت خود را بیشتر نمایان می سازد که به واقعیت های امروز اقتصاد جهانی توجه کنیم. یک کشور به تنهایی به دلیل محدودیت های منابع، در برخی زمینه ها توان تولید مشخصی دارد و از این رو، باید باقیمانده نیازهای خود را از طرق دیگر تامین کند.
واردات یکی از این راه هاست که به خروج ارز از کشور می انجامد؛ با این همه، در صورت تشکیل ائتلاف های اقتصادی و ایجاد همپوشانی های تجاری به شیوه سودرسانی دوجانبه، می توان با کمترین هزینه و بدون ایجاد وابستگی صرف، به نیازهای متقابل دولت ها پاسخ گفت.
این راه، افزون بر منافع اقتصادی، به همگرایی بیشتر ملت ها نیز کمک می کند و به عبارت دیگر، ابزاری برای دیپلماسی عمومی پیش روی کشورهای گوناگون می گشاید.
از سوی دیگر، فشارهای روزافزون اقتصادهای بزرگ به سبب سودجویی و بهره کشی از ملت های دیگر، لزوم ایجاد ائتلاف های منطقه ای و بین المللی بین کشورهای مستقل و همسو را پررنگ تر می کند.
در چنین شرایطی است که ایران می تواند به عنوان عضو تروییکای جنبش غیرمتعهدها مشتمل بر حدود 120 کشور و یکی از مهمترین بازیگران سیاسی منطقه ای با پیوستن به اتحادیه های گوناگون اقتصادی درهای بازارهای تازه ای را بگشاید و توانمندی های فنی- مهندسی بومی و همچنین تولیدات و امکانات زیربنایی خود را عرضه کند و از امکانات به اشتراک گذاشته دیگر کشورها بهره مند شود.
در سایه این بازی برد- برد می توان خودکفایی در تولید کنونی کالاها را تقویت کرد و زیرساخت های لازم برای استقلال در عرصه های دیگر را فراهم آورد.
با این تمهید، به سبب لزوم رعایت پروتکل های مربوط به این ائتلاف ها و چارچوب هایی که به طور طبیعی برای برقراری ارتباط های بین المللی باید با استانداردهای جهانی همخوانی داشته باشد، رشد همه بخش های اقتصادی کشور نیز بر پایه آخرین تحولات، قانون ها و بایسته های روز صورت می گیرد.
این گام، همسو با تقویت زیرساخت ها می تواند به افزایش توانمندی واحدهای تولیدی کشور در زمینه بهره گیری از نهاده های اولیه، فناوری های تولید، شیوه های عرضه و بازاریابی بینجامد و بر بهره وری بیفزاید.
مجموع این اقدام ها، جایگاه جمهوری اسلامی ایران در «قطب های تازه‌شکلگرفته اقتصادی» را به عنوان بازیگر تاثیرگذار در جامعه جهانی ارتقا می بخشد و ابزاری برای حضور موثرتر در بازارهای گوناگون و سهم گیری از سبد تجارت جهانی خواهد بود.
حمل و نقل مسافری و تبادلات کالا در راهگذرهای بین المللی شرق- غرب و شمال- جنوب منطقه بدون در نظر گرفتن جایگاه ایران به عنوان یکی از امن ترین کشورهای غرب آسیا بسیار پیچیده و مستلزم صرف هزینه های فراوان است.
موقعیت ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران میان 15 همسایه و دسترسی از طریق این سرزمین پهناور به آبهای آزاد امتیازی منحصر به فرد پدید آورده است و به نوعی، دست برتر کشور ما در معادلات تجاری منطقه ای و بین المللی به شمار می رود.
کشور ما با قرارگیری در غرب آسیا و دسترسی به دریای خزر در شمال و آبهای آزاد جنوب در خلیج فارس و دریای عمان بازیگری کلیدی در احیای جاده تجاری ابریشم برای اتصال خاور دور و آسیای میانه به اروپا از راه خشکی و پیوند با آفریقا از مسیر دریا به شمار می رود.
طرح «یک کمربند- یک راه» که از سال 2013 میلادی به پیشنهاد چین و مشارکت یکصد کشور جهان با هدف رفع شکاف های اقتصادی، شکوفایی توانمندی های تولیدی و نقش آفرینی در تجارت بین المللی آغاز شده است، 2 مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» را دربرمی گیرد که در هر 2 بخش، ایران به عنوان یکی از ایستگاه های اصلی مطرح است.
از این رو، به نظر می رسد پیوستن به ائتلاف های تجاری منطقه ای و جهانی مانند این طرح، هم خودکفایی اقتصادی کشور را تقویت می کند و هم ایران را به سبب بهره مندی از توانمندی ها و دانش های بومی سازی شده گوناگونی که در چهار دهه گذشته با اتکا به جوانان و دانشمندان خود به دست آورده است، به عنوان الگویی برای دیگر کشورها معرفی می کند.
البته همه اینها مشروط به این است که با نظارت دائم، بازتعریف رویه های ناکارآمد پیشین و مدیریت اثربخش ابزارهای اقتصادی و دیپلماتیک، بتوان از فرصت های پیش آمده بدرستی بهره گرفت و توان واقعی خویش را بارور کرد.