تکاپوی قطر برای تقویت توان نظامی در برابر حمله احتمالی عربستان
تشدید بحران قطر و کشورهای عربی خلیج فارس و تهدید نظامی اخیر ریاض علیه دوحه باعث شده تا قطر بیش از پیش برای عضویت در ائتلاف ناتو و تقویت توان دفاعی خود اقدام کند.
خبری که روزنامه فرانسوی لوموند منتشر کرد به مثابه بمب رسانه ای بود که باعث شد جنگ لفظی میان مقامات قطری و سعودی بار دیگر شدت گرفته و این بار رنگ و بوی نظامی به خود بگیرد.
روزنامه لوموند در گزارش خود نوشت: عربستان سعودی به تازگی در نامه ای به کاخ الیزه اعلام کرده است که در صورت دستیابی قطر به سامانه ضد موشکی اس- ۴۰۰ روسیه، ریاض آماده اقدام نظامی علیه قطر است.
این یکی از مستقیم ترین و بی پرواترین تهدیدات نظامی عربستان علیه قطر به شمار می آمد. این خبر واکنش مقامات قطری را برانگیخت به طوری که «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه این کشور صراحتا اعلام کرد: سامانه اس ۴۰۰ یک سامانه دفاعی است و نه هجومی بنابراین دلیل اینکه برخی طرفها این سامانه را یک تهدید تلقی می کنند، نمی فهمم. تصمیم قطر برای تقویت تجهیزات نظامی و دفاعی خود یک مسأله کاملا حاکمیتی است. این تصمیم هیچ ارتباطی به عربستان سعودی و دیگران ندارد.
«فهد بن محمد العطیه» سفیر قطر در روسیه نیز اعلام کرد: بر اساس اصلِ حمایت از حاکمیت ملی، این حق قطر است که با خریداری تجهیزات نظامی دفاعی همچون اس ۴۰۰ از حاکمیت ملی خود دفاع کند. اگر این اظهارات مقامات سعودی (تهدید نظامی) صحیح باشد، باید بگویم که دوره و عصر حاکمیت «قانون جنگل» که در آن امکان تهدید دیگران وجود داشت، به پایان رسیده است. ما زیر چتر سازمان ملل هستیم و هیچکس حق ندارد اراده خود را به ما دیکته کند.
بعد از این جنگ رسانه ای بود که مقامات قطری علنا بر تلاش خود برای پیوستن به ائتلاف ناتو و گسترش همکاری با کشورهای غربی تاکید کردند. وزارت دفاع قطر روز چهارشنبه گذشته اعلام کرده بود که با همکاری انگلیس یک سیستم هوایی برای حمایت و دفاع از حریم هوایی قطر ایجاد کرده است.
وزیر دفاع قطر اعلام کرد که دوحه تمایل دارد به صورت کامل به عضویت ائتلاف ناتو درآید. وی در ادامه افزود: قاطعانه می گویم که ما در حال حاضر در شرایط بهتر از گذشته به سر می بریم. قطر همکاری های عملی و واقعی با ائتلاف ناتو دارد که روز به روز افزایش می یابد و ممکن است این همکاری به حضور یکی از بخشها یا مراکز تخصصی ائتلاف ناتو در قطر منجر شود.
عضویت در ائتلاف ناتو یکی از اهداف استراتژیک قطر به شمار می رود به ویژه آنکه دوحه می کوشد تا مراکز وابسته به این ائتلاف را در خاک خود پذیرا باشد. قطر و ائتلاف ناتو آغاز سال جاری میلادی یک توافق نامه امنیتی امضا کردند که در جریان آن بیانیه های محرمانه در چارچوب طرح همکاری استانبول میان دو طرف رد و بدل می شود.
توجه قطر به عضویت در ائتلاف ناتو بیش از هر زمان دیگری در حال حاضر نمایان شده است چرا که تنش با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در سایه یک ساله شدن بحران این منطقه میان قطر و کشورهای مذکور باعث می شود تا دوحه بیش از پیش به فکر تقویت نظامی خود و کمک گرفتن از کشورهای غربی برای گسترده تر کردن همکاری های نظامی اش و محدود نبودن به چند کشور عربی بیفتد.
قطر همچنین در سال گذشته یک توافق نامه با روسیه در زمینه همکاری های نظامی امضا کرد. بعد از این ماجرا بود که قطر تلاشهای خود را برای پیوستن به ائتلاف ناتو افزایش داده و تلاش می کند تا به ضمانتهای امنیتی بیشتری برای محافظت از خود در برابر عربستان دست یابد.
در دوره کنونی و با افزایش فشارهای آمریکا بر ایران، قطر دیگر مانند گذشته نمی تواند از این کشور برای تحقق منافعش در برابر همسایگان عربش استفاده کند. نزدیکی به روسیه و پیوستن به محور آن نیز باعث می شود تا قطر با کشورهای اروپایی زاویه پیدا کند که این مسأله مطلوب دوحه نیست.
حضور نظامیان ترک در خاک قطر نیز باعث نمی شود تا دوحه نسبت به قدرت کافی خود برای مواجهه با حمله احتمالی اعراب و در رأس آنها عربستان اطمینان خاطر لازم را به دست آورد چرا که در صورت وقوع جنگ میان قطر و همسایگان عربش، ترکیه نمی تواند به صورت مستقیم وارد عمل شود زیرا آنکارا توافقنامه های رسمی بسیاری با این کشورها امضا کرده و تلاش می کند تا خود را از تنش در رابطه با عربستان دور نگه دارد.
سخنان اخیر خالد بن محمد العطیه وزیر دفاع قطر در خصوص ائتلاف ناتو در واقع اعلام رسمی این کشور برای پیوستن به آن محسوب می شود و در عین حال تأکید دارد که دوحه می تواند دایره همکاری خود را با ناتو افزایش دهد.
البته نباید از این نکته غافل بود که کشورهای عضو ناتو از لحاظ محدوده جغرافیایی با یکدیگر در ارتباط بوده و از هم جدا نیستند بنابراین نبود یک مرز جغرافیایی مستقیم میان قطر و این کشورها می تواند به مانعی در این مسیر تبدیل شود.
پیوستن قطر به ناتو باعث می شود تا عربستان دیگر نتواند این همسایه کوچک خود را به راحتی تهدید نظامی کند. بررسی تحولات میان این کشورها نشان می دهد که آن طور که عربستان و دیگر کشورهای عربی خلیج فارس پیش بینی می کردند قطر به راحتی تسلیم خواسته های آنها نشده و بعد از آنکه خود را در بُعد اقتصادی از طریق ترکیه و ایران تأمین کرده و دست نیاز به سمت اردوگاه عربستان دراز نکرد اینک به دنبال تقویت توان نظامی اش و گسترده تر کردن دایره آن تا اروپا است.
البته ناگفته نماند که ائتلاف ناتو به تازگی اعلام کرده که کشورهای عضو این ائتلاف به اروپا و آمریکا محدود می شود و امکان عضویت قطر در آن نیست. بعد از این بیانیه باید دید که آیا قطر برای پیوستن به ناتو دست به اقدامات جدیدی می زند و یا اینکه تلاش می کند خود را به اردوگاه روسیه برای در امان ماندن از حملات احتمالی عربستان نزدیک کند چرا که تنها یک روز بعد از این اعلام مخالفت ناتو، سفیر دوحه در مسکو اعلام کرد که دو کشور به دنبال ایجاد مراکز وابسته نظامی در قطر و روسیه هستند و این اقدام تا پایان سال جاری میلادی صورت می گیرد. این سخنان مسئول قطری نشان می دهد که روسیه یکی از گزینه های قطر برای تقویت توان نظامی و یارگیری در برابر اردوگاه عربستان محسوب می شود.
