تپش قلب پرندگان آهنین در دستان برج‌نشینان

 همواره بسیاری می خواهند بدانند که هواپیما از ابتدای حرکت بر روی باند به منظور برخاستن در فرودگاه مبدأ تا زمان کاستن از ارتفاع با هدف نشستن در فرودگاه مقصد، توسط چه افرادی با کدام تخصص ها و چه بخش‌هایی هدایت و کنترل می‌شود. اغلب مسافران و مردم تصورشان بر این است که فرآیند کنترل پروازها و هواپیما به عهده مغز متفکر متخصصان برج مراقبت فرودگاهها است؛ اما این، همه آنچه رخ می دهد، این نیست؛ برج مراقبت تنها یکی از بخش‌هایی است که در فرآیند هدایت و ناوبری هواپیما نقش دارد؛ فرآیندی که به آن مراقبت پرواز گفته می شود.

گراند

قرار است خلبان پرنده آهنینش را به حرکت درآورد؛ پروسه کنترل هواپیما از همین مرحله شروع می شود: یعنی استارت زدن غول پرنده آهنین. اینجا محل اعمال نفوذ کنترلرهاست و تا زمان رسیدن هواپیما به باند، بی هیچ ادعا و سر و صدایی در نهایت وظیفه شناسی، فعالیت پراسترس خود را به سرانجام می رسانند. کنترلرها کسانی هستند که کمتر از آنها در جایی سخن می رود؛ در حالی که هیچ نشست و برخاست هواپیمایی بدون راهبری و هدایت آنها انجام نمی شود. به این مرحله گراند گفته می‌شود.

اپروچ

مرحله بعدی از مراقبت پرواز که اپروچ نامیده می شود را این بار مردان بی ادعا و بی نام و نشان دیگری بر عهده دارند؛ مرحله ای که از زمان حرکت هواپیما بر روی باند تا تیک آف و سپس طی مسیری در ۵ تا ۱۰ مایلی آسمان فرودگاه را شامل می شود. اپروچ ها اگرچه مدیریت مسیر بسیار کوتاهی را بر عهده دارند، اما اداره یکی از خطرناک ترین مراحل پرواز را متکفل هستند؛ چراکه بیشترین تعداد آتش گرفتن موتور هواپیماها در مرحله افزایش سرعت و دور موتور هواپیما اتفاق می افتد. بسیاری از مسافران هوایی دیده اند که هواپیما پس از ورود به ابتدای باند، مدتی مکث می کند؛ اینجاست که هدایت آن از کنترلر به اپروچ سپرده می شود و خلبان منتظر می ماند تا اپروچ، که جایگاه استقرار آنها نیز در برج مراقبت قرار دارد، مجوز تیک آف را صادر کند.

ماهیت اپروچ، جداسازی بین پروازهای ورودی و خروجی در محدوده فرودگاه و با هدف جلوگیری از برخورد با یکدیگر است.

برج مراقبت

مرحله بعدی در مراقبت پرواز، بر عهده برج مراقبت است؛ مراقبان برج نشین از ۱۰ مایلی آسمان فرودگاه تا مسیر حدودا ۷۰ مایلیِ آسمانِ فرودگاه را به خلبان یادآوری می کنند.

مرکز کنترل ترافیک هوایی

از این مرحله به بعد، مرکز کنترل ترافیک هوایی که معمولا در هر کشور یک واحد از آن تعبیه شده، هدایت خلبان را بر دوش می گیرد. شاید بسیاری از ما بارها در فیلم ها دیده ایم که خلبانان مدام با افرادی در آن سوی گوشی هایشان گفت وگو می کنند. اینان همان افرادی هستند که تلاش می کنند تا هواپیما از مسیر از پیش تعیین شده حرکت کند؛ رادار هر گونه خروج از مسیر را به مرکز کنترل گوشزد کرده و کارشناسان مرکز کنترل ترافیک هوایی نیز این موضوع را به خلبان منتقل می کنند تا پرنده آهنین تحت کنترلش را به حرکت در مسیر اصلی وادار کند.

لندینگ

حالا دیگر به فرودگاه مقصد نزدیک می شویم. مجددا برج مراقبت وارد کانال مکالمه هواپیمای میهمان می شود تا وضعیت جوی، دمای هوا و میزان شلوغی باند را به خلبان نشان دهد. در بسیاری از فرودگاه های کوچک که ترافیک کمتری در آنها جاری است، برج مراقبت و اپروچ را با هم ادغام کرده اند. در حال حاضر تنها در فرودگاه های مهرآباد، امام خمینی (ره)، اصفهان، شیراز، بندرعباس، مشهد، بوشهر و تبریز که حجم نشست و برخاست هواپیما در آنها بالا است، واحدهای اپروچ و برج مراقبت از هم تفکیک شده اند.

پرنده غول پیکر آهنین، به انتهای باند رسیده و کارشناسان واحد گراند یا همان کنترلرها هدایت هواپیما را از برج مراقبت یا اپروچ تحویل گرفته و آن را آرام آرام به سمت تاکسی وی هدایت می کنند؛ مسافران نیز دلخوش به توانایی های جوانان و دانش‌آموختگان فرهیخته کشورمان، آرامش در سفرهای هوایی را با خود همراه کرده اند؛ چرا که با وجود چنین مردان بااراده ای، نباید اندک بیمی در دل آنها جای گیرد.

قطعا کنترلری هواپیما یکی از سخت‌ترین شغل‌های جهان است و افرادی که در این شغل فعالیت می‌کنند، از ضریب هوشی بسیار بالایی برخوردارند؛ چراکه ضمن مکالمه بی‌عیب و نقص زبان بین‌المللی هوانوردی باید بتوانند در کمترین زمان بهترین تصمیم‌ها را بگیرند. کنترلرهای مراقبت پرواز هیچ جای اشتباهی ندارند؛ زیرا کوچک ترین اشتباه برابر با قیمت جان مسافر است.