تولید موشک‌های بالستیک در عربستان با کمک چین؛ برنامه موشکی عربستان چه پیامدهایی برای ایران دارد؟
عربستان با همکاری چین در حال پیشبرد برنامه خود برای تولید موشک‌های بالستیک است. این همکاری‌ها علاوه بر اینکه نشان‌دهنده جایگاه ریاض برای چین است، می‌تواند سیاست دولت بایدن برای فشار بر ایران در زمینه موشک‌های بالستیک را با چالش مواجه کند.
«بازتاب»؛ آرش صفار- نهادهای اطلاعاتی آمریکا، بر اساس تصاویر ماهواره‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که عربستان با کمک و همکاری چین در حال ساخت و تولید موشک‌های بالستیک است.
«زاخاری کوهن»، گزارشگر «سی ان ان» بر این باور است که برنامه موشکی عربستان تأثیرات مهمی در سراسر خاورمیانه خواهد داشت و تلاش‌های دولت بایدن برای محدود کردن «بلند پروازی‌های هسته‌ای ایران» را پیچیده می‌کند.
مطایق این یادداشت، در حالی که علاوه بر فعالیت‌های هسته‌ای، برنامه موشک‌های بالستیک تهران از جمله موضوعات حائز اهمیت در ایالات‌متحده، اروپا، اسرائیل و کشورهای عرب خلیج فارس بوده است، برنامه موشکی عربستان سبب خواهد شد که تهران مواضعی سخت‌تر از گذشته در خصوص هر گونه محدودیت در برنامه موشکی خود اتخاذ کند.
«جفری لوئیس»، کارشناس تسلیحات در «انستیتو مطالعات بین‌المللی میدلبری» در این رابطه معتقد است که برنامه موشکی سعودی نشان می‌دهد «هر گونه تلاش دیپلماتیک برای کنترل اشاعه موشکی، باید سایر بازیگران منطقه‌ای مثل عربستان و اسرائیل… را در بر گیرد».
سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش به انتشار این خبر، ضمن شاراه به اینکه چین و عربستان «شرکای استراتژیک جامع» هستند و همکاری‌ها خود در همه زمینه‌ها از جمله تجارت تسلیحات را حفظ می‌کنند، تأکید کرد که همکاری دو کشور در زمینه موشک‌های بالستیک، مغایرتی با حقوق بین‌الملل ندارد و شامل اشاعه تسلیحات کشتار جمعی نمی‌شود.
نخستین بار در سال 2019 اطلاعاتی در خصوص همکاری‌های چین و عربستان در تولید موشک‌های بالستیک منتشر شد، با این وجود دولت «دونالد ترامپ»، تمایلی به تحت فشار گذاشتن عربستان نداشت؛ سی ان ان با استناد به «منابع متعدد» اعلام کرد که دولت بایدن در حال آماده‌سازی برای تحریم نهادهای درگیر در نقل و انتقال فناوری‌های مورد استفاده در تولید موشک‌های بالستیک به عربستان است؛ هر چند معلوم نیست که کاخ سفید در این مورد تا چه اندازه جدی است.
وبسایت خبری-تحلیلی «میدل ایست مانیتور» نیز در خصوص برنامه موشکی عربستان نوشت «سوال این است که ایران چه واکنشی نشان خواهد داد».
«العربی الجدید» در یادداشتی به این موضوع اشاره می‌کند که خبر افزایش تلاش‌های ریاض برای توسعه توانمندی‌های خود در زمینه موشک‌های بالستیک، می‌تواند واکنش جدی ایران را به همراه داشته باشد و این احتمال وجود دارد که اقدامات اخیر برای بهبود روابط تهران-ریاض را مختل کند.
به نظر می‌رسد همکاری‌های عربستان و چین در زمینه موشک‌های بالستیک از چند جهت قابل بررسی است:
نخست اینکه هر چند توسعه این برنامه آشکارا در موازنه موجود میان تهران و ریاض موثر است، به نظر نمی‌رسد تهران تمایلی به بر هم خوردن مسیر کاهش تنش با عربستان داشته باشد؛ هر گونه واکنش منفی تهران به این خبر، مشروعیت برنامه موشکی آن را زیر سوال می‌برد و فشارها برای محدودسازی برنامه توسعه توانمندی‌های موشکی ایران را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، برنامه موشکی عربستان بالقوه عاملی است که در هماهنگی‌های غرب، اسرائیل و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در برابر برنامه موشک‌های بالستیک ایران اخلال ایجاد می‌کند؛ تهران در برابر هر گونه فشار در خصوص برنامه موشکی خود، قادر خواهد بود بر برنامه موشکی عربستان انگشت بگذارد.
دوم، همکاری چین و عربستان، کاملا در امتداد تلاش‌های متحدان سنتی آمریکا در خاورمیانه برای متنوع‌سازی شرکای راهبردی خود قرار دارد. به عبارت دیگر، این همکاری‌ها باید در بستر کلی‌تر واکنش کشورهای منطقه به کاهش تعهدات امنیتی-نظامی آمریکا در خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد.
در نهایت، چنان که مقام‌های چینی تأکید کرده‌اند عربستان یک شریک راهبردی چین محسوب می‌شود و این روابط صرفا در حوزه انرژی قابل بررسی نیست؛ لذا نباید در خصوص جایگاه ایران در سیاست خاورمیانه‌ای چین دچار توهم شد.
