توقیف نفتکش کره ای مستند بر قوانین دریاها رخ داد/ کشور ساحلی حق دارد کشتی های مشکوک را توقیف کند

روز دوشنبه پانزدهم دی ماه نیروی دریایی سپاه پاسداران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد یک نفتکش کره‌ای که از مبدا بندر الجبیل عربستان سعودی عازم بمبئی در هند بوده است را در آب های خلیج فارس به دلیل نقض پیاپی قوانین زیست محیطی دریایی، توقیف کرده است؛ اتفاقی که حالا در رسانه ها با حواشی فراوانی رو به رو شده و برخی ایران را متهم به نقض قوانین بین المللی می کنند.

بازتاب؛ آرش خداپرست– اطلاعات بیشتر از این اقدام نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حکایت از آن دارد که توقیف کشتی کره‌ای به نام «هانکوک چیمی» به درخواست اداره بنادر و کشتیرانی و با حکم دادستانی استان هرمزگان صورت گرفته و پرونده این تخلف برای طی مراحل قانونی تحویل مراجع قضایی کشور خواهد شد.

این کشتی که با پرچم کره‌جنوبی در حال تردد در آب های خلیج فارس و حامل ۷۲۰۰ هزار تن اتانول بوده است، خدمه‌هایی از ملیت‌های کره، اندونزی، ویتنام و میانمار به همراه دارد.

در پی توقیف نفتکش، وزارت امور خارجه کره جنوبی خواستار آزادی فوری آن شد و افزود، سفارت کره جنوبی در تهران دریافته است که خدمه شناور توقیف شده در صحت و سلامت کامل به سر می‌برند.

همچنین به نوشته خبرگزاری «یونهاپ»، وزارت دفاع کره جنوبی در بیانیه‌ای اعلام کرد در پی توقیف این شناور نفتکش، یک «واحد مبارزه با دزدان دریایی» به آب‌های مجاور تنگه هرمز اعزام کرده است.

از سوی دیگر نیز ساعاتی پس از آن که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که پنتاگون در جریان توقیف کشتی کره‌ای قرار گرفته و وضعیت را در منطقه تحت نظر دارد، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به خبرگزاری رویترز گفت که آمریکا خواستار رفع توقیف سریع کشتی کره جنوبی است.

این سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا که نامش فاش نشده است در همین خصوص و با متهم کردن ایران به اخاذی اعلام کرد: «رژیم [ایران] به عنوان بخشی از تلاش آشکارش برای اخاذی از جامعه جهانی جهت کاستن از فشار تحریم‌ها، همچنان حقوق و آزادی‌های ناوبری را در خلیج فارس تهدید می‌کند. ما در کنار و همگام با جمهوری کره [جنوبی] در رفع توقیف سریع نفتکش توسط ایران هستیم.»

همه فعل و انفعالات و گمانه زنی ها در مورد توقیف نفتکش کره ای در حالی رخ داده است که از سویی تنش میان ایران و ایالات متحده در آب‌های خلیج فارس با پرواز بمب‌افکن‌های ب۵۲ و نیز بازگشت ناو هواپیمابر نیمیتز آمریکا به منطقه در روزهای پایانی ریاست دونالد ترامپ بر کاخ سفید بالا گرفته و از سوی دیگر نیز سئول به بهانه تبعیت از تحریم‌های آمریکا چند میلیارد دلار پول ایران را مسدود و از انتقال آن به ایران خودداری کرده است.

شرایطی که برخی را در داخل و بسیاری را در خارج از کشور متقاعد کرده است که در جریان این توقیف طرف ایرانی اقدام به انجام یک حرکت غیر قانونی و مغایر با قوانین بین المللی کرده است. حال اینکه بررسی ها در این باره نه تنها چنین موضوعی را تأیید نمی کند، بلکه اتفاقاً برعکس بیانگر محق بودن ایران در انجام چنین اقداماتی است.

کشتی ها باید از نظر امنیتی تابع دستورات امنیتی جمهوری اسلامی ایران باشند

دکتر رضا رحیمی، کارشناس مسائل جغرافیای سیاسی دریاها در همین رابطه به «بازتاب»، گفت: با توجه به نقشه های جغرافیایی فاصله مسیر حرکتی کشتی ها چه پیش از ورد به خلیج فارس و چه پس از ورود از آب های سرزمینی ایران عبور خواهد کرد. این یعنی اگر تقسیم مساوی آب های تنگه هرمز میان ایران و عمان در نظر گرفته شود، کشتی ها در صورت رعایت قوانین بین المللی ناگزیر به ورود به آب های سرزمینی ایران هستند و در این فضا باید از نظر امنیتی تابع دستورات امنیتی جمهوری اسلامی ایران باشند.

رحیمی در همین باره افزود: بر اساس توافقات دو طرفه ایران و عمان، کنترل نظامی و تأمین امنیت آبراهه های این محدوده برعهده‌ی دو کشور دو سوی تنگه است. با این تفاوت که چون کشور آن سوی تنگه، یعنی عمان، کشوری کوچک با توان نظامی پایین است و بعلاوه خط ساحلی کمتری در تنگه‌ی هرمز دارد، عملاً قدرت تعیین‌کنندگی ندارد و بیشترین کنترل تنگه در دست ایران است و ایران با داشتن خط ساحلی وسیع‌تر در تنگه و وجود جزایر متعدد، برای کنترل ترددهای این آب‌راه تسلط بالایی دارد؛ تسلطی که در طول دهه های گذشته همچنان وجود داشته و طرف مقابل نیز آن را پذیرفته است.

نفتکش کره ای مشمول حق عبور بی ضرر، مشروط بر رعایت قوانین مرتبط با منطقه نظارت بوده است

این کارشناس مسائل جغرافیای سیاسی در ادامه سخنان خود و با اشاره به حرکت نفتکش کره ای در آب های خلیج فارس گفت: مستند به حقوق بین الملل دریاها مصوب سال 1982، با توجه به حرکت نفتکش کره ای در آبهای سرزمینی و منطقه نظارت ایران که البته ناگزیر از این اتفاق بوده است، این نفتکش مشمول حق عبور بی ضرر، مشروط بر رعایت قوانین مرتبط با منطقه نظارت بوده است؛

قوانینی که مصوب سال ۱۹۸۲ میلادی است و بر اساس آن دولت ساحلی (ایران) می‌تواند به منظور جلوگیری از تخلفات گمرکی، مالی و مهاجرتی و یا تخلف از مقررات بهداشتی و نیز آلوده کردن دریا بر شناور‌های در حال تردد نظارت کامل داشته باشد و با هر تخطی از قوانین که امنیت این آبراه را با مشکل مواجه می کند، برخورد کند.

رحیمی ادامه داد: نظر به اینکه در اطلاعیه سازمان بنادر ایران موضوع وارد کردن پسماند نفت موجود در مخازن نفتکش کره ای در آب‌های خلیج فارس و ایجاد آلودگی شدید و لطمه زدن به محیط زیست آن مطرح شده است، بر این اساس می‌توان گفت، تصمیم گرفته شده از سوی ایران برای توقیف نفتکش از منظر حقوق و تکالیف مندرج در قانون حقوق بین الملل قابل دفاع و منطبق بر قانون بوده است.

این پژوهشگر مسائل ژئوپلیتیک خلیج فارس در بخش دیگری از سخنان خود نیز اضافه کرد: باید در نظر داشته باشیم در شرایط عادی توقیف و بازرسی یک کشتی مشکوک، جزء حقوق کشور ساحلی است که به طور معمول در گوشه و کنار جهان انجام می‌شود. بر همین اساس هیچ کشوری نمی تواند به این حق قانونی ایراد وارد کرد، چرا که کشور ساحلی حق نظارت و کنترل بر آب‌های سرزمینی و آب‌های منطقه نظارت خود را دارد و اقدام ایران بویژه با توجه به ادعا‌های مطرح شده در خصوص تخطی این کشتی از حق عبور بی ضرر؛ در راستای این قانون قابل تفسیر است.

رحیمی در پایان با اشاره به فرایند قانونی رسیدگی به جرائم دریایی در ایران نیز گفت: با توجه به اینکه تخلف نفتکش مورد اشاره تخطی از مقررات بهداشتی و زیست محیطی اعلام شده است، پرونده این نفتکش به مراجع قضایی ایران ارسال خواهد شد و احتمالاً دو ماه فرایند رسیدگی به تخلفاتش استمرار خواهد یافت. پایان رسیدگی به پرونده این تخلفات نیز مشروط بر اخذ جریمه و یا دریافت توضیحاتی قانع کننده از طرف کره ای است که در نهایت می تواند در رأی و نظر قاضی موثر واقع شود.