پشت پرده توقیف نفتکش ایرانی توسط گارد ساحلی اندونزی/ آیا ارتباطی میان توقیف نفتکش ایرانی و کره ای وجود دارد؟
یکشنبه گذشته، گارد ساحلی اندونزی دو ابرنفتکش ایرانی و پانامایی را به دلیل تخلف و ایجاد آلودگی نفتی توقیف کرد. پیش‌تر، ایران یک نفتکش متعلق به کره جنوبی را به اتهامی مشابه دست‌گیر کرده بود. «بازتاب» در گفتگو با حسین ربیعی، استاد دانشگاه خوارزمی، به بررسی ابعاد حقوقی توقیف نفتکش ایرانی پرداخته است.
«بازتاب»؛ آرش صفار– یکشنبه گذشته، رسانه‌ها خبر توقیف دو ابرنفتکش ایرانی و پانامایی توسط گارد ساحلی اندونزی را منتشر کردند.
به گفته مقام‌های اندونزی این دو نفتکش به دلیل عدم افراشتن پرچم، خاموشی سیستم‌های شناسایی و لنگراندازی غیرقانونی، توسط نیروی دریایی این کشور توقیف شده‌اند.
همچنین مقام‌های گارد ساحلی اندونزی مدعی شده‌اند این دو نفتکش هنگام انتقال غیرقانونی نفت از نفتکش «ام تی هورس»، متعلق به شرکت ملی نفت‌کش‌های ایران به کشتی «ام تی فریا»، تحت بهره‌برداری یک شرکت چینی و وجود لکه نفتی در محل کشتی دریافت‌کننده توقیف شده‌اند.
پیش‌تر ایران یک نفتکش متعلق به کره جنوبی را به دلیل ایجاد آلودگی در خلیج‌فارس، توقیف کرده بود؛ دو نفر از کارکنان این نفتکش که تحت بازداشت ایران قرار دارند، شهروند اندونزی هستند.
توالی این دو رویداد و تابعیت دو نفر از کارکنان بازداشت شده نفتکش کره‌ای، گمانه‌هایی در مورد اینکه اقدام گارد ساحلی اندونزی، نوعی مقابله به مثل بوده است، ایجاد کرده است.
با این وجود، «حسین ربیعی»، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی معتقد است ضرورتاً ارتباطی میان این دو رویداد وجود ندارد. به گفته او حقوق آب‌های آزاد، این حق را به کشورها می‌دهد که در صورت آلوده شدن آب‌های سرزمینی خود توسط یک کشتی خارجی، آن را توقیف کنند.
به باور ربیعی، اگر بحث گروگان گرفتن و چنین حدسیاتی مطرح باشد، طبیعتاً کره جنوبی که هم اکنون میلیاردها دلار پول ایران را در اختیار دارد، نیازی به گرفتن گروگان دیگری ندارد و حتی اگر بخواهد این کار را انجام دهد، دلیلی ندارد که به یک کشور دیگر متوسل شود. کشتی‌های ایرانی در دریاهای مختلف از جمله در مجاورت کره جنوبی تردد می‌کنند و اگر کره جنوبی می‌خواست دست به مقابله به مثل بزند، احتمالاً می‌توانست در آب‌های سرزمینی خود چنین عملی انجام دهد.
به گفته این متخصص مسائل ژئوپلیتیک، ادعای دولت اندونزی در مورد اتهامات دو نفتکش باید با بررسی‌های فنی و دقیق ثابت شود؛ اما به طور کلی به نظر می‌رسد که یکی از عوارض تحریم‌های یک‌جانبه ایالات‌متحده این است که کشورهای مختلف تلاش می‌کنند برای خوش‌خدمتی به آمریکا، موانعی را برای تجارت نفت ایران ایجاد کنند.
وی درباره اهمیت مسیرهای کشتی‌رانی در آب‌های اندونزی به این مسئله اشاره می‌کند که آب‌های اندونزی مسیر عبور شرق به غرب بین اقیانوس هند و اقیانوس آرام و یک گذرگاه بزرگ و وسیع به حساب می‌آید که البته بر تنگه استراتژیک مالاکا هم مشرف است و بنابراین کشتی‌ها برای عبور و حرکت به سمت شرق آسیا ناگزیر از عبور از آب‌های این کشور هستند و نهایتاً اهمیت استراتژیک بسیار زیادی دارد.
بنا بر گفته‌های این استاد دانشگاه خوارزمی، اندونزی با نزدیک به سیصد میلیون نفر جمعیت، کشور بسیار مهمی در شرق آسیا به حساب می‌آید و جدا از بازار بزرگ مصرف، یک کشور رو به توسعه و مسلمان است که در مجموعه کشورهای جهان اسلام از جایگاه و اعتبار بالایی برخوردار است؛ بنابراین به طور کلی کشور اندونزی در شرق آسیا یک قدرت قابل اتکا و قابل احترام بوده و می‌تواند به عنوان یک کشور هم‌پیمان بااهمیت تلقی شود.
ربیعی در پاسخ به پرسش چگونگی حل‌وفصل مسئله به این نکته اشاره کرد که برای آزادی نفتکش ایرانی، بیش از هر چیز دیپلماسی و گفتگوهای سیاسی کارگشا است و در صورت توافق دوجانبه کشورها، چنین مسائلی با تفاهم دوجانبه قابل حل است؛ در عین حال چنانچه تلاش‌های دیپلماتیک به نتیجه نرسد، پیگیری‌های حقوقی از مراجع ذیصلاح بین‌المللی و حتی شکایت به نهادهای بین‌المللی می‌تواند به این مسئله پایان دهد.
او ابراز امیدواری کرد که آزادسازی نفتکش ایرانی از طریق رایزنی‌های دیپلماتیک به نتیجه برسد و این موضوع به یک مشکل دامنه‌دار تبدیل نشود.
مستند به آنچه مورد اشاره قرار گرفت، می توان اینگونه نتیجه گرفت که عملاً ارتباطی میان توقیف نفتکش ایرانی با نفتکش کره ای وجود ندارد. با این همه نفتکش ایرانی با دلایلی مشابه دلایلی که نفتکش کره ای توقیف شد، توسط گارد ساحلی اندونزی در ساحل لنگر گرفت تا رایزنی ها با مقامات کره ای نیز دشوارتر از گذشته به پیش برود.
