توصیه‌هایی در مورد تغذیه سالم برای پیشگیری از سرطان
یک متخصص تغذیه گفت: وزن نرمال، مصرف هرچه کمتر غذاهای با دانسیته انرژی بالا و فعالیت بدنی کافی از جمله عوامل تغذیه‌ای پیشگیری‌کننده از سرطان است.
سارا موحد در نشست تغذیه سالم در پیشگیری از سرطان که در دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: شیوع سرطان در آمار جهانی شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر بعد از بیماری‌های قلبی عروقی، سومین دلیل علت مرگ‌ومیر در کشورهای با درآمد متوسط و پایین بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی و عفونی است. همچنین در ایران سومین علت مرگ‌ومیر بعد از بیماری‌های قلبی‌عروقی و تصادفات به شمار می‌رود که بر اساس گزارش وزارت بهداشت در سال 1391 شیوع سرطان در سال 1388 در ایران 74 هزار نفر بوده است.
وی در خصوص شیوع سرطان بر حسب نوع سرطان افزود: کلاهدوران و همکاران در سال 2010 شایع‌ترین سرطان‌های موجود در ایران را (به غیر از سرطان پوست) به ترتیب در مردان معده، مری، کولورکنال، مثانه و لوسمی و در زنان، پستان، مری، معده و کولورکنال می‌دانند. مصرف توتون و تنباکو، چاقی و اضافه وزن، کم تحرکی و سبک زندگی بی‌تحرک، علل عفونی مانند هپاتیت، هلیکوباکتر پیلوری، ویروس پاپیلوما و ویروس داروها، عوامل استرس، موارد شیمیایی صنعتی مانند PCBs، بعضی آفت‌کش‌ها و عوامل سرطانزا در مواد غذایی از جمله علل ایجاد سرطان است.
این متخصص تغذیه تصریح کرد: در مورد عوامل تغذیه‌ای موثر در ایجاد سرطان می‌توان به مواردی مانند چاقی و اضافه وزن، غذاهای با دانسیته انرژی بالا، کپک‌ها، الکل، مصرف بی‌رویه بعضی مکمل‌ها (آهن و بتاکاروتن)، آمینهای هتروسیکلیک ایجاد شده در اثر کباب کردن گوشت‌ها، مواد نگهدارنده مانند نیتریت‌ها، نیترات‌ها و ان نیتروزوها، مصرف زیاد گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده و در نهایت مواد غذایی نمک سود، دودی و با محتوای شکر زیاد اشاره کرد.
توصیه‌های سازمان جهانی تحقیقات سرطان
وی عنوان کرد: وزن نرمال، مصرف هرچه کمتر غذاهای با دانسیته انرژی بالا و فعالیت بدنی کافی از جمله عوامل تغذیه‌ای پیشگیری‌کننده از سرطان است. سازمان جهانی تحقیقات سرطان توصیه‌هایی به افراد می‌کند که از سن 21 سالگی وزن نرمال خود را حفظ کنید، از اضافه وزن کودکان جلوگیری کنید، از چاقی دور کمر جلوگیری کنید و نیز فعالیت بدنی را بخشی از زندگی روزمره خود قرار دهید.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: سعی کنید مواد مغذی مورد نیاز را از راه غذا و نه مکمل تامین کنید و در نهایت مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای باعث پیشگیری از سرطان نمی‌شود. باید گفت که میزان فعالیت بدنی مورد نیاز برای سلامتی باید حداقل 150 دقیقه در هفته، حداقل یک روز در میان و یا به صورت منظم و مستمر باشد.
موحد ادامه داد: از توصیه‌های دیگر سازمان جهانی تحقیقات سرطان می‌توان به این موراد اشاره کرد که مصرف غذاهای با دانسیته انرژی بالا را محدود کنید، از نوشیدنی‌های شکردار دوری کنید، مصرف نمک را به زیر یک قاشق مرباخوری در روز 2-4 گرم برای هر فرد برسانید، غذاهای فست فود را به ندرت مصرف کنید، غذاهای فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس را محدود و در نهایت مصرف الکل را محدود کنید.
وی اظهار کرد: بیشتر غذاهای گیاهی مصرف کنید، از غلات و حبوبات کامل استفاده کنید، در رژیم غذایی خود از مواد غذایی فیبردار استفاده کنید، از مصرف غلات، حبوبات، و نان‌های کپک‌زده خودداری کنید و همچنین مادران 6 ماه به شیرخواران منحصرا شیر مادر بدهند و بعد از آن شیر مادر را با غذای کمکی ادامه دهند.
چند توصیه عملی برای پیشگیری از سرطان
وی با بیان اینکه «افراد برای اینکه سبک زندگی خود را تغییر دهند باید به مسائلی توجه کنند»، اضافه کرد: این افراد می‌توانند با دوستان خود مسابقات ورزشی بگذارند، پیاده به دانشگاه و یا محل کار خود بروند، برای خرید از ماشین استفاده نکنند، اگر محل کار و یا دانشگاه دور است ترجیحا چند ایستگاه زودتر پیاده شوند و بیشتر پیاده‌روی کنند.
موحد گفت: سعی کنید بیشتر غذاهای آب پز، بخارپز و در فر استفاده کنید، غذاهای سرخ کردنی را به یک بار در هفته محدود کنید؛ لازم به ذکر است که می‌توانید برای طبخ غذا کمی روغن بریزید و در مقابل حرارت را کم کنید تا در زمان بیشتر و با روغن کمتر غذا پخته شود، غذاهای کباب شدنی به خصوص بر روی منقل زغالی به دلیل تولید مواد سرطانزا بسیار کم کنید و به یک بار در ماه کاهش دهید، ترکیبات اکریلیک تولید شده در اثر کباب کردن از عوامل کمک کننده به ایجاد سرطان است.
وی ادامه داد: از عواملی که ریزمغذی‌های غذا و مواد معدنی و ویتامین‌ها را از بین می‌برد مانند حرارت طولانی بپرهیزید؛ چراکه حرارت بالا حجم زیاد غذا و ماندن غذا است و همگی در غذاهایی که در رستوران‌ها و اغذیه‌ها تهیه می‌شوند، وجود دارد، سعی کنید بیشتر از غذاهای خانه استفاده کنید زیرا بسیار سالم‌تر و کم انرژی‌تر و سرشار از املاح و ویتامین‌ها هستند.
این متخصص تغذیه افزود: از خوردن غذا و نوشیدنی داغ یا سرد جدا اجتناب کنید، حداقل در روز پنج سهم میوه و سبزی استفاده کنید یا به عبارت دیگر روزانه 400 گرم میوه و سبزی مصرف نمایید و همچنین سبزیجات را جایگزین سیب‌زمینی سرخ کرده کنید. نان و غلات که از آرد کامل سبوس‌دار تهیه می‌شود، مصرف کنید، از نان و پاستاهای تهیه شده از آرد سبوس‌دار استفاده کنید و برنج کامل را به جای برنج سفید وارد برنامه غذایی‌تان کنید.
تغذیه در مبتلایان به سرطان
وی افزود: افراد برحسب نوع و محل و شدت بیماری باید از ابتدا مورد بررسی قرار گیرند و در صورت کاهش وزن یا اشتها کادر درمانی را در جریان قرار دهید و در نهایت مراجعه هرچه زودتر به کارشناسان تغذیه از جمله مواردی است که باید فرد مبتلا به بیماری در اولویت قرار دهد.
این متخصص تغذیه بیان کرد: دانسیته انرژی غذا به میزان انرژی غذا در 100 گرم غذا می‌گویند. غذاهای پر انرژی یا با انرژی بالا در 100 گرم غذا بیش از 225 کیلو کالری انرژی دارند و به سرعت باعث افزایش وزن می‌شوند. غذاهای چرب، روغن‌دار، سرخ کردنی و شکری بسیاری از فست فودها غذاهای آماده و میان وعده‌هایی مانند چیپس، دسرها به خصوص انواع آماده شیرینی‌ها انرژی بیش از 225 کیلو کالری در 100 گرم را دارند. سبزیجات و میوه‌ها انرژی 10 تا 100 کیلو کالری در 100 گرم غذا را دارند که دارای انرژی کمی هستند. همچنین نان‌ها، مرغ، و ماهی انرژی 100 تا 225 کیلو کالری در 100 گرم غذا را دارند.
چاقی مادر بیماری‌هاست
وی اظهار کرد: چاقی به زیادی چربی بدن اطلاق می‌شود که با اختلالات تهدیدکننده همراه است و همچنین باید متذکر شد که چاقی شرایط پیچیده‌ای است و پیشگیری و درمان آن کار نیز دشوار است. کاهش وزن فوایدی را به همراه دارد که با یک رژیم غذایی سالم، فعالیت فیزیکی منظم و عدم استعمال تنباکو می‌توان آن را به دست آورد. این امر باعث می‌شود تا 80 درصد بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت نوع دو و نیز 40 درصد سرطان را پیشگیری کرد.
موحد عنوان کرد: در یک مطالعه 12 ساله در ایالات متحده آمریکا، کاهش وزن عمدی در زنان با اضافه وزن مبتلا به بیماری‌های مرتبط با چاقی موجب کاهش 20 درصد در مرگ و میر، 40 تا 50 درصد کاهش در مرگ و میر سرطان‌های ناشی از چاقی و 30 تا 40 درصد کاهش مرگ‌های ناشی از دیابت را به همراه داشته است.
این متخصص تغذیه خاطرنشان کرد: طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت از سبک زندگی باید اینگونه مطرح کرد که «سبک زندگی ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی شامل تغذیه، تحرک بدنی، استرس، مصرف دخانیات و کیفیت خواب است که در پی اجتماعی شدن به وجود آمده است». شیوه زندگی پدیده‌ای چند وجهی است که تمام جنبه‌های زندگی روزمره، خواب، غذا، بهداشت، آداب و رسوم، شغل، بازی و سرگرمی، وقت گذرانی، روابط اجتماعی، طرز تفکر، رفتار، احساسات و عواطف را در برمی‌گیرد».
